Samenvatting
Samenvatting Ontwikkelingspsychologie
- Instelling
- Hogeschool Gent (HoGent)
Samenvatting ontwikkelingspsychologie - eerste jaar orthopedagogie. Gemaakt aan de hand van cursus. Geslaagd in eerste zit.
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 66 pagina's
Voorbeeld 10 van de 66 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
SamenvattingONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Orthopedagogie - HoGent Campus Schoonmeersen
Schooljaar: 2020-2021 - MT1 - SEM1
Docent: L. De Medts, K. Temmerman
Margot De Weirdt
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
-2-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Inhoud
1. Inleiding ....................................................................................................................................... - 9 -
1.1. Actuele vraagstukken .......................................................................................................... - 9 -
1.1.1. Verandering ................................................................................................................. - 9 -
1.1.2. Perioden ...................................................................................................................... - 9 -
1.1.3. Nature - nurture .......................................................................................................... - 9 -
1.2. Levensloopperspectief ...................................................................................................... - 10 -
1.3. Ontwikkelingsfasen en -domeinen .................................................................................... - 10 -
1.3.1. Fasen.......................................................................................................................... - 10 -
1.3.2. Domeinen .................................................................................................................. - 10 -
1.4. Theoretische perspectieven .............................................................................................. - 11 -
2. Prenatale ontwikkeling .................................................................................................................. - 12 -
2.1. Prenatale stadia ...................................................................................................................... - 12 -
2.2. Afbreken van de zwangerschap ............................................................................................. - 12 -
2.3. fertiliteitsproblemen .............................................................................................................. - 12 -
2.3.1. mogelijke alternatieve wegen ......................................................................................... - 12 -
2.4. Prenatale diagnostiek en genetische advisering .................................................................... - 13 -
2.4.1. technieken om de foetale ontwikkeling te volgen .......................................................... - 13 -
2.5. Prenatale omgevingsinvloeden (teratogenen) ....................................................................... - 13 -
2.6. Accenten voor begeleiding ..................................................................................................... - 14 -
3. De geboorte en de pasgeborene ................................................................................................... - 15 -
3.1. De geboorte ............................................................................................................................ - 15 -
3.1.1. De bevalling ..................................................................................................................... - 15 -
3.1.2. Een geboortetrauma of ‘geboorteshock’ ........................................................................ - 15 -
3.2. De pasgeborene...................................................................................................................... - 15 -
3.2.1. De Apgarscore ................................................................................................................. - 15 -
3.2.2. De eerste levensfuncties ................................................................................................. - 16 -
3.3. Lichamelijke ontwikkeling ...................................................................................................... - 16 -
3.4. Sensoriële ontwikkeling.......................................................................................................... - 16 -
3.4.1. Zien .................................................................................................................................. - 16 -
3.4.2. Horen ............................................................................................................................... - 16 -
3.4.3. Reuk en smaak................................................................................................................. - 16 -
3.4.4. Voelen.............................................................................................................................. - 16 -
3.5. Motorische ontwikkeling ........................................................................................................ - 17 -
3.5.1. Reflexen ........................................................................................................................... - 17 -
3.5.2. Basisactiviteiten (spierspanning en houding).................................................................. - 17 -
-3-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
3.6. Seksuele ontwikkeling ............................................................................................................ - 17 -
3.7. Sociaal-emotionele ontwikkeling ........................................................................................... - 17 -
3.8. Taalontwikkeling..................................................................................................................... - 17 -
4. De babytijd ................................................................................................................................ - 18 -
4.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 18 -
4.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 19 -
4.2.1. Kijkstadium (0 – 3 maanden) ........................................................................................... - 19 -
4.2.2. Grijpstadium (3 – 6 maanden)......................................................................................... - 19 -
4.2.3. Zitstadium (6 – 9 maanden) ............................................................................................ - 19 -
4.2.4. Kruipstadium (6 – 12 maanden) ...................................................................................... - 19 -
4.2.5. Loopstadium (12 – 15 maanden)..................................................................................... - 19 -
4.3. De sensoriële (perceptuele) ontwikkeling .............................................................................. - 20 -
4.3.1. Zien .................................................................................................................................. - 20 -
4.3.2. Horen ............................................................................................................................... - 20 -
4.3.3. Reuk en smaak................................................................................................................. - 20 -
4.3.4. Voelen: pijn en aanrakingen ............................................................................................ - 20 -
4.3.5. Multimodale perceptie .................................................................................................... - 20 -
4.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 21 -
4.4.1. Piaget en het equilibratiemodel ...................................................................................... - 21 -
4.4.2. De Sensori-motorische fase (0 – 2 jaar) .......................................................................... - 22 -
4.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 23 -
4.5.1. Eigenschappen van taal ................................................................................................... - 23 -
4.5.2. De prelinguale of voortalige periode (0 – 1 jaar) ............................................................ - 23 -
4.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 24 -
4.6.1. Enkele fasen..................................................................................................................... - 24 -
4.6.2. Bewegingsspel of oefenspel bij de baby ......................................................................... - 24 -
4.7. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 25 -
4.7.1. De basis van sociaal gedrag ............................................................................................. - 25 -
4.7.2. Hechting .......................................................................................................................... - 25 -
4.7.3. Baby’s en interactie ......................................................................................................... - 26 -
4.8. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 27 -
4.8.1. Definiëring ....................................................................................................................... - 27 -
4.8.2. Temperament bij de baby ............................................................................................... - 27 -
4.8.3. Theorie van ERIKSON: fase 1: vertrouwen versus wantrouwen ..................................... - 27 -
4.8.4. Genderontwikkeling bij de baby...................................................................................... - 27 -
5. De peutertijd ............................................................................................................................. - 28 -
-4-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
5.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 28 -
5.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 29 -
5.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 29 -
5.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 30 -
5.4.1. De pre-operationele fase................................................................................................. - 30 -
5.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 31 -
5.5.1. De vroeg-linguale of eerste talige periode (1 – 2,5 jaar)................................................. - 31 -
5.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 32 -
5.6.1. Het bewegings- of functiespel ......................................................................................... - 32 -
5.6.2. Het fantasiespel en imitatiespel ...................................................................................... - 32 -
5.6.3. Het constructiespel.......................................................................................................... - 32 -
5.6.4. De sociale ontwikkeling van het spel (Parten) ................................................................ - 32 -
5.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 33 -
5.7.1. Het krabbelstadium (1,5 – 3/4 jaar) ................................................................................ - 33 -
5.8. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 34 -
5.8.1. De ontwikkeling van een eigen ‘ik’ .................................................................................. - 34 -
5.8.2. uitbreiding sociale contacten .......................................................................................... - 34 -
5.8.3. Zindelijk worden .............................................................................................................. - 34 -
5.8.4. Kinderangsten.................................................................................................................. - 34 -
5.8.5. De trotsfase of koppigheidsfase ...................................................................................... - 34 -
5.9. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 35 -
5.9.1. Theorie van ERIKSON: fase 2: autonomie versus schaamte en twijfel............................ - 35 -
5.9.2. Genderontwikkeling ........................................................................................................ - 35 -
5.10. De morele ontwikkeling ....................................................................................................... - 35 -
6. De kleutertijd ............................................................................................................................. - 36 -
6.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 36 -
6.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 36 -
6.2.1. De grove motoriek ........................................................................................................... - 36 -
6.2.2. De fijne motoriek ............................................................................................................. - 36 -
6.2.3. Links- of rechtshandigheid ->> lateralisatie .................................................................... - 36 -
6.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 36 -
6.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 36 -
6.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 37 -
6.5.1. De differentiatiefase........................................................................................................ - 37 -
6.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 38 -
6.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 38 -
-5-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
6.7.1. Het pre-schematisch stadium.......................................................................................... - 38 -
6.8. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 39 -
6.8.1. Gehechtheid .................................................................................................................... - 39 -
6.8.2. Begrijpen wat anderen denken ....................................................................................... - 39 -
6.8.3. Ontstaan van vriendschappen ......................................................................................... - 39 -
6.8.4. Agressief gedrag .............................................................................................................. - 39 -
6.9. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 40 -
6.9.1. Theorie van ERIKSON: fase 3: initiatief versus schuld ..................................................... - 40 -
6.9.2. Genderontwikkeling bij de kleuter .................................................................................. - 40 -
6.10. De morele ontwikkeling ....................................................................................................... - 41 -
7. De lagere schooltijd ................................................................................................................... - 42 -
7.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 42 -
7.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 42 -
7.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 42 -
7.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 43 -
7.4.1. De concreet operationele fase (7 – 11 jaar) .................................................................... - 43 -
7.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 44 -
7.5.1. De voltooiingsfase ........................................................................................................... - 44 -
7.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 44 -
7.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 44 -
7.7.1. Het schematisch stadium ................................................................................................ - 44 -
7.8. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 45 -
7.8.1. Gehechtheid .................................................................................................................... - 45 -
7.8.2. Sociale relaties en vriendschappen ................................................................................. - 45 -
7.9. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 46 -
7.9.1. Theorie van ERIKSON: fase 4: vlijt versus minderwaardigheid ....................................... - 46 -
7.10. De morele ontwikkeling ....................................................................................................... - 46 -
8. De adolescentie ......................................................................................................................... - 47 -
8.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 47 -
8.1.1. De groeispurt ................................................................................................................... - 47 -
8.1.2. Seksuele rijpingsprocessen.............................................................................................. - 47 -
8.1.3. Reacties op lichamelijke veranderingen.......................................................................... - 47 -
8.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 47 -
8.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 47 -
8.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 48 -
8.4.1. De formeel operationele fase.......................................................................................... - 48 -
-6-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
8.4.2. Kritiek op cognitief stadiamodel van Piaget .................................................................... - 48 -
8.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 49 -
8.5.1. De volwassentaal ............................................................................................................. - 49 -
8.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 49 -
8.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 49 -
8.7. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 50 -
8.7.1.Loskomen van de ouders en gezin ................................................................................... - 50 -
8.7.2. Aansluiten bij leeftijdsgenoten........................................................................................ - 50 -
8.8. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 51 -
8.8.1. Theorie van ERIKSON: fase 5: identiteit versus identiteitsverwarring ............................ - 51 -
8.8.2. De vier identiteit statussen volgens Marcia .................................................................... - 51 -
8.9. De morele ontwikkeling ......................................................................................................... - 52 -
9. De jongvolwassenheid ............................................................................................................... - 53 -
9.1. . De lichamelijke ontwikkeling ................................................................................................ - 53 -
9.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 53 -
9.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 53 -
9.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 54 -
9.4.1. Ontwikkelingsstadia volgens Schaie ................................................................................ - 54 -
9.4.2. Pragmatisch denken van Labouvie-Vief .......................................................................... - 54 -
9.4.3. Postformeel denken volgens Perry ................................................................................. - 54 -
9.5. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 55 -
9.5.1. Partnerkeuze ................................................................................................................... - 55 -
9.5.2. Relaties ............................................................................................................................ - 55 -
9.5.3. Werk en beroep ............................................................................................................... - 56 -
9.5.4. Vrije tijd/maatschappelijke participatie .......................................................................... - 56 -
9.5.5. Specifieke thema’s........................................................................................................... - 56 -
9.6. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 57 -
9.6.1. Theorie van ERIKSON: fase 6: intimiteit versus isolement .............................................. - 57 -
9.6.2. Theorie van Levinson ....................................................................................................... - 57 -
10. De volwassenheid .................................................................................................................. - 58 -
10.1. . De lichamelijke ontwikkeling .............................................................................................. - 58 -
10.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................. - 58 -
10.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................. - 58 -
10.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................. - 59 -
10.5. De sociaal-emotionele ontwikkeling .................................................................................... - 60 -
10.5.1. De sandwich-generatie .................................................................................................. - 60 -
-7-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
10.5.2. Relaties .......................................................................................................................... - 60 -
10.5.3. Werk/loopbaan ............................................................................................................. - 60 -
10.5.4. Vrije tijd/maatschappelijke participatie ........................................................................ - 60 -
10.5.5. Specifieke thema: grootouder worden ......................................................................... - 60 -
10.6. De persoonlijkheidsontwikkeling ......................................................................................... - 61 -
10.6.1. Theorie van ERIKSON: fase 7: generativiteit versus stagnatie ...................................... - 61 -
10.6.2. Theorie van Levinson ..................................................................................................... - 61 -
11. De ouderdom............................................................................................................................... - 62 -
11.1. De lichamelijke ontwikkeling ................................................................................................ - 62 -
11.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................. - 62 -
11.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................. - 62 -
11.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................. - 63 -
11.5. De sociaal-emotionele ontwikkeling .................................................................................... - 64 -
11.5.1. Relaties .......................................................................................................................... - 64 -
11.5.2. Werk en pensionering ................................................................................................... - 64 -
11.5.3. Maatschappelijke participatie ....................................................................................... - 64 -
11.5.4. Sterven en de dood ....................................................................................................... - 64 -
11.6. De persoonlijkheidsontwikkeling ......................................................................................... - 66 -
11.6.1. Theorie van ERIKSON: fase 8: integriteit versus wanhoop ............................................ - 66 -
11.6.2. Ontwikkelingstaken van Peck ........................................................................................ - 66 -
11.6.3. Neugarten ...................................................................................................................... - 66 -
11.6.4. Gelukkig oud worden .................................................................................................... - 66 -
-8-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
1. Inleiding
Ontwikkelingspsychologie staat voor:
- Bestuderen van groei, verandering en stabiliteit
- Gericht op menselijke ontwikkeling (hoe en in welke perioden mensen groeien en
veranderen)
- Mensen groeien en veranderen hun hele leven (van conceptie tot dood)
Ontwikkeling: het veranderen van een aanwezige structuur
Gedurende de volledige levenscyclus.
Gedragsverandering kan verwerven of verliezen zijn van een vaardigheid.
Levenslang: verloop in de tijd, voortgang duidt dat ontwikkeling niet herhaalbaar is.
Veranderingen zijn van meer of minder duurzame aard.
1.1. Actuele vraagstukken
1.1.1. Verandering
Continue: geleidelijk aan en kwantitatief
Vb/ lengte
Discontinue: aparte stappen of stadia en zowel kwantitatief als kwalitatief
Vb/ cognitieve ontwikkeling (denken)
Beide soorten bestaan naast elkaar, hoewel de meeste veranderingen continue zijn.
1.1.2. Perioden
Kritieke periode: specifieke periode waarin een gebeurtenis grote consequenties meebrengt.
ONOMKEERBAAR
Vb/ infectieziekten, geen veilige hechting
Bij hedendaagse ontwikkelingspsychologen -> gevoelige perioden
Extra vatbaar voor bepaalde stimuli, bepaalde vermogens komen optimaal naar voor. Ook
OMKEERBAAR, door latere ervaringen
Vb/ taal leren
1.1.3. Nature - nurture
Nature: eigenschappen, vermogens en capaciteiten geërfd van de ouders (maturatie)
Vb/ lichaamslengte, oogkleur, geslacht, haatkleur, temperament, verstandelijke aanleg
Nurture: omgevingsinvloeden die bepalend zijn voor ons gedrag
Vb/ taal,
Nooit het een of het ander, steeds beide. Vraag is in welke mate nature en in welke mate nurture
Perspectief
Vroeger: babytijd en adolescentie
-9-
, ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Nu: totale levensloop (levenslooppsychologie), groei en verandering in elke fase.
! sociale omgeving en culturele context van grote invloed
1.2. Levensloopperspectief
• Levenslang proces
• Multi-dimensioneel: tussen verschillende domeinen
Multi-directioneel: toename en afname vaardigheden
• Plastisch
Ontwikkeling veranderbaar of kneedbaar in elke leeftijdsfase (afh van persoon,
leefomstandigheden)
• Meerdere, interagerende factoren
Gedeeltelijk ‘producten’ van het sociale tijdperk waarin we leven
Cohort: groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek geboren is
Vb/ oorlogen, epidemieën, hongersnoden
Normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen voor de meeste individuen binnen een groep hetzelfde
Vb/ terroristische aanslagen (historisch), menopauze (leeftijdgebonden),
immigrantenkinderen hebben Nederlands als voertaal (socio-cultureel)
Niet-normatieve gebeurtenissen: atypische gebeurtenissen in het leven van een specifiek persoon,
vaak grotere invloed
Vb/ borstkanker op 29-jarige leeftijd
Ontwikkelingspsychologie -> algemene ontwikkelingsmechanismen
Levenslooppsychologie -> bijzondere in ontwikkeling van individu
1.3. Ontwikkelingsfasen en -domeinen
1.3.1. Fasen
- Prenatale ontwikkeling
- Geboorte en pasgeborene
- Babytijd (0-1)
- Peutertijd (1-3)
- Kleutertijd (3-6)
- Lagere schooltijd (6-12)
- Adolescentie (12-20)
- Jongvolwassenheid (20-40)
- Volwassenheid (40-60)
- Ouderdom (60+)
1.3.2. Domeinen
- Lichamelijke ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Tekenontwikkeling
- 10 -
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margotdeweirdt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen