In dit document zijn de thema's 1, 2 en 3 van Biologie voor jou Havo 5 samengevat. Hierin staan de belangrijkste zaken en begrippen goed en duidelijk uitgelegd en af en toe aangevuld met afbeeldingen.
Organische stoffen bestaan uit een C-keten met H-atomen, vaak zit er ook O bij. Bij het verbreken
van een C-H binding komt er energie vrij voor de cel. Deze energie heet chemische energie.
Anorganische stoffen zijn opgebouwd uit kleine en eenvoudige moleculen, bevatten dan ook weinig
chemische energie.
Assimilatie grotere organische moleculen worden gevormd uit kleinere moleculen, kost energie.
Dissimilatie is de afbraak van grote organische moleculen tot kleinere, energie komt beschikbaar.
Autotrofe organismen zijn zelf voedend, bladgroenkorrels. Koolstofassimilatie, fotosynthese,
voortgezette assimilatie en dissimilatie
- Koolstofassimilatie: vorming van glucose uit
koolstofdioxide en water
- Fotosynthese: CO2 + H2O C6H12O6 + O2
- Voortgezette assimilatie vorming van koolhydraten,
DNA en meer uit glucose
Heterotrofe organismen voeden zich met andere
organismen. Voortgezette assimilatie en dissimilatie.
ATP (adenosinetrifosfaat) is een stof, de moleculen
transporteren chemische energie naar de plek in de cel waar
het nodig is. Als de derde fosfaatgroep van ATP wordt afgebroken komt er chemische energie vrij en
ontstaat ADP (adenosinedifosfaat). Deze binding kan m.b.v. glucose weer gemaakt worden.
Paragraaf 1.2
Een enzym is een eiwit dat omzettingen mogelijk maakt of versnelt. Enzymen katalyseren chemische
omzettingen, de enzymen worden zelf dus niet verbruikt. De reactie in het enzym vindt plaats in het
actieve centrum, dit heeft een hele specefieke structuur. De stof waarop een enzym inwerkt heet
het substraat, zodra deze in het actieve centrum bindt vind de reactie plaats. Er kunnen hier
bindingen gevormt en verbroken worden.
ATP’ase kan ATP afbreken tot ADP + P en andersom. (naamgeving is naam substraat met ’ase)
De enzymactiviteit is de mate waarin een enzym een reactie versnelt, hoeveel
substraat per tijdseenheid wordt omgezet. Hoe hoger de temperatuur hoe
gemakkelijker de binding tussen het enzym en de substraat plaatsvind. Een te
lage temp kan nog veranderen, bij een te hoge temp wordt het enzym
onwerkzaam (niet dood!!). Dit komt doordat de ruimtelijke structuur dan zó is
verandert dat het substraat niet meer in het actieve centrum past. Dit proces is
onomkeerbaar, het kan dus niet meer ongedaan worden. Ook de pH-waarde is van invloed en deze
is ook onomkeerbaar vanaf een bepaald punt.
Paragraaf 1.3
Fotosynthese: 6CO2 + 6H2O C6H12O6 + 6O2
Fotosynthese vindt plaats in de bladgroenkorrels, bladgroen kan de energie uit licht opnemen en
deze energie wordt in fotosynthese gebruikt om ATP te vormen en om water van waterstof en
zuurstof te splitsen.
1
, Paragraaf 1.4
Autotrofe organismen gebruiken glucose als grondstof voor de vorming van andere organische
stoffen, voortgezette assimilatie. Belangrijkste groepen zijn koolhydraten, eiwitten en vetten.
Heterotrofe organismen gebruiken ATP die vrijkomt bij de verbranding van glucose. Ook kunnen ze
zelf glucose omzetten, alleen niet in eiwitten.
Koolhydraten:
- Sacharide: moleculen van een koolhydraat. Opgebouwd uit C, H en O, bouwstof en
(reserve) brandstof.
- Monosachariden: enkelvoudige suikers, vijf of zes C-atomen, bijv glucose. Goed opl. in water
- Disachariden: bestaan uit twee monosachariden, bijv maltose, lactose
- Polysachariden: lange ketens van sachariden, bijv zetmeel, glycogeen. Slecht opl. in water
o Zetmeel: wordt in bladgroenkorrels en zetmeelkorrels gevormd, door kleine hoek is
het rond-vormig, reservebrandstof
o Glycogeen: sterk vertakt, reservebrandstof
o Cellulose: hoofdbestanddeel van celwanden van planten, stevige structuur door
afwisseling van hoek, hierdoor ook zigzagpatroon.
Eiwitten:
- Aminozuren deel van eiwit, bevat een centraal C-atoom met aminogroep (NH 2),
carboxylgroep (COOH), een H-atoom en restgroep (R), waarin onder andere stikstof
en zwavel voorkomen.
- Planten kunnen aminozuren vormen uit glucose en stikstofhoudende ionen, vooral nitraat
(NO3-), soms wordt er sulfaat (SO42-) gebruikt. De energie hiervoor wordt door ATP geleverd.
Dieren kunnen alleen aminozuren vormen uit de aminozuren die ze met eten binnenkrijgen.
- Primaire structuur: bepaald door volgorde en typen van aminozuren
- Secundaire structuur of helixstructuur: de spiraalvorm van een eiwit, is zeer stabiel. Door
specifieke ruimtelijke structuur kunnen verschillende eiwitten hele verschillende functies
hebben.
Vetten (lipiden):
- Bestaan uit C, H en O atomen en niet oplosbaar in water.
- Bouwstof in membranen en reservebrandstof
- Triglyceriden: wordt gevormd door drie vetzuurmoleculen
o Glycerol: drie C-atomen waaraan drie OH-groepen zitten en
overige H-atomen
o Vetzuur: lange keten van CH2 groepen met aan eind een
carboxylgroep (COOH).
- Fosfolipiden: één vetzuur van triglyceride is vervangen door
fosfaatgroep. Hydrofobe verzuurstaarten en hydrofiele kop met
fosfaatgroep. Hierdoor vormen dubbele laag met vetzuurstaarten naar
elkaar toe.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper susannevk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
