Verklaringsmodellen 1 2020-2021
De systemische en contextuele benadering
Nagy (NOTSJ) deze theorie vormgegeven (13j geleden overleden)
Verteld dat elke relatie tussen mensen, uit 4 lagen
bestaat. De relatie tss jou en mij bestaat uit 4 elementen:
dimensies. Die lagen hebben invloed op hoe het loopt
tussen jou en tussen mij.
• Elke dimensie is even belangrijk
• Respect voor héél het cliëntsysteem, over
minstens 3 generaties
• Elke theorie over het menselijk
functioneren past er in
• Helpt om veel informatie over een cliënt
te verzamelen én om lege gaatjes te
vullen
• Helpt gemeenschappelijke taal in de hulpverlening
DIMENSIE 1: De objectiveerbare
feiten
De relatie tussen jou en de ander wordt bepaald door dingen in het leven zijn gebeurd,
feiten. Dingen waar je niet overheen kan, ze zijn gebeurd, geen mening over hebben. Alles
wat objectiveerbaar is. Alles wat zwart/wit is. Ze zijn zo. Geen beleving, interpretaties,
veronderstellingen, hypothesen, waardering of afkeuring,….
We delen die op in subcategorieën.
1. Opsomming
A. Het biologisch en medisch kader van een persoon, zijn gezin, zijn familie.
Geslacht
Leeftijd
Geboorte
Dood
Zwangerschap
Ras
Genetische kaart, erfelijke ziekten
Lichamelijke ziekten
Fysisch gestel
Huidige lichamelijke toestand
(para)medische hulpverlening
…
Een diagnose of psychopathologie is geen feit! Blijft een veronderstelling (2e dim)
Biologische feiten.
Je bent een vrouw, hebt bijvoorbeeld suikerziekte. Of bent verlamd.
Je hebt corona is een feit. Dokter verteld dit maar je kan er niet overheen.
1
,Verklaringsmodellen 1 2020-2021
Vb. ellen 38, meisje 15. Er zit een leeftijdsverschil. Alletwee meisjes die feiten spelen mee
in hoe onze relatie vormgegeven wordt.
Chinese roots en zij vlaams. Verschillend ras biologisch/medisich kader speelt direct mee
in de relatie.
PSYCHIATRISCHE DIAGNOSES/ psychopathologie ZITTEN HIER NIET! Zijn tijdelijk vastgesteld,
maar kunnen doorheen hun leven veranderen. Maar ook ADHD niet, ASS…. zijn diagnoses.
Alles wat in DSM 5 staat. Blijft veronderstelling is geen feit. Kunnen niet vastgesteld worden
via hersenscan….
B. Het financieel/materieel kader
(gezins)inkomen, schulden
onderwijs
arbeid en tewerkstelling
armoede
huisvesting
mobiliteitsmogelijkheden
…
Of dat je in een huis woont, veel verdient, weinig verdient…
Zal bij de ene relatie meer invloed hebben dan de andere.
Cliënt hadden andere feiten dan zij. De ene armoede andere niet Invloed op relatie.
Of ze denken dat je hen niet begrijpt ..
C. Het wettelijk/juridisch kader
Getrouwd/wettelijk samenwonend/alleenstaande/weduwe
Wettelijke kinderen
Nationaliteit
Veroordelingen
…
D. Het economisch/ecologisch kader
Hoog/laagconjunctuur
(goede tijden, slechte tijden…)
Socio-economische status
…
Milieuomstandigheden
Natuurrampen
…
Meer op macroniveau. Leef je op het moment wanneer het economisch goed gaat of
slecht?
WE leven nu in een coronacrisis heeft invloed.
E. Het sociologisch/cultureel kader
• Relatie/samenlevingsvormen
• Klasse
• Gender
• huidskleur
• …
Woon je samen? Met veel? Halfbroers, stiefzussen….
2
,Verklaringsmodellen 1 2020-2021
Vb. Nieuw samengesteld gezin met mensne die ook wonen in een nieuw samengesteld gezien
nu meer een band dan toen ze dat niet had.
Gender: manier waarop je geslacht beleefd. Vb. is meisje maar voelt jongen. Geslacht blijft
hetzelfde maar gender veranderd.
F. Het historisch kader
In welke tijd leven we?
Van macro tot micro
a. Postmoderne tijd,
b. post-Dutroux-tijdperk
c. Haastige, veeleisende werk-gezinstijd
d. Lokaal politiek landschap en de keuzes daarvan op elke persoon
e. …
Geen privégebeurtenissen uit het verleden
Ook deze feiten spelen mee. De tijd waarin we leven. Nu post-moderne tijd met gsm’s en
laptops.
Geen privégebeurtenissen. Ik heb gisteren een boterham met kaas gegeten.
G. Het religieus/spiritueel kader
Geloof
Godsdienst
2. Vorige generaties
Ook gegevens uit de vorige generaties zijn van belang!! Vb. oma in oorlog, armoede, vroegtijdig
overlijden. We bekijken op minstens 3 generaties!!.
3. Onrecht in de feiten
= Deze feiten, dit onrecht, zijn gebeurtenissen of omstandigheden die een beschadigend effect op
het leven van een mens hebben. Soms overkomen ze je en soms kies je ze zelf. Je kan ze niet
terugdraaien.
2 soorten:
- Verdelend onrecht (toedelend onrecht): Niemand heeft hier direct schuld aan. Het overkomt
je en heeft consequenties voor u en de volgende generatie. Vb. Ziekte, overlijden van
gezinslid, werkloosheid, moeten vluchten, oorlog. Zie vb. cursus
- Vergeldend onrecht: Onrecht en leed dat mensen elkaar bewust of onbewust aandoen. Er is
iemand verantwoordelijk! Vb. misbruik, mishandeling, verwaarlozing
Sommige feiten zijn onrecht dingen die niet eerlijk zijn geweest/
Verdelend: een feit waar niemand verantwoordelijk voor was. VB. tsunami het lot
Vergeldend: door mensen zijn aangedaan. Slachtoffer van overval, of misbruik….
We willen wel vaak van verdelend, vergeldend maken. Zoeken een verantwoordelijke vaak voor
een situatie.
Niet elke feitelijke gebeurtenis heeft op alle betrokkenen dezelfde impact, bij de ene kan dit
zwaarder zijn dan de andere.
3
, Verklaringsmodellen 1 2020-2021
4. Genogram
Methodiek om feiten in kaart te brengen.
Feiten in kaart brengen van zichzelf, maar ook generatie erboven.
Vb. Ik kind, van gezin waarin ouders gescheiden zijn. En mijn ouders komen uit groot gezin, waren
met 9 en 8. Speelt mee!
Beide ouders middelste van groot gezin. Bij hun gelet dat middelste niet verwaarlozen!! En
vonden belangrijk dat iedereen aparte kamer hadden.
Effect van groot gezin had invloed op hoe ze omgingen met de kinderen. Generatie daarboiven
alletwee oorlog meegemaakt. Die ouders hebben meegekregen dat je geen eten mag weggooien. Dat
wortd doorgegeven.
• Soort stamboom
• Manier om feiten te verzamelen over families
• Stafkaart van familierelaties:
◦ breuken, veranderingen of gebeurtenissen in de familie, over generaties heen (bv.
familieruzies, erfeniskwesties, verlies, …)
◦ mentale en fysieke ziekten, zoals depressie, bipolaire stoornis, kanker en andere
genetische ziekten in kaart te brengen
• Voorbeeld
Programma om dit te maken is Genopro (gratis te downloaden
Genogram symbolen uit cursus kennen!!!! + zie spelregels
Andere methodieken:
2. Levenslijn/tijdslijn maken (timerime.com)
3. Historisch en geologisch kader in kaart brengen via Google earth of Google maps
4. Foto’s in huis of in gms als aanleiding om het over de eerste dimensie te hebben.
5. Tips
Direct vertellen over je dimensie 1 is confronterend laagje per laagje voorzichtig.
Eerste dimensie is belangrijk om gesprekken aan te knopen. Laagdrempelige dimensie om iemand te
leren kennen. Maar niet direct pieren uit iemand zijn neus halen.
• Laat je verwonderen door het unieke van elk levensverhaal.
4