H1: Niveau’s van evidentie en bias
1. Evidence pyramid
2. Study designs
2.1 Conclusions
Quasi-
experiments
2.2. Experimenteel onderzoek
2.2.1. Randomised control trial
Waarom “gold standard”?
▪ TRIAL: Impliceert dat je “intervenieert”!
– Door manipulatie: causale relaties bestuderen: grootste zekerheid dat impact
veroorzaakt werd door interventie zelf, eerder dan door externe factoren!
▪ Gecontroleerd: je kan effecten vergelijken en dus uitspraak doen over de impact van
verschillende interventies
▪ Gerandomiseerd: geeft beste garantie op vergelijkbare groepen vooraf
– Random: 50 mensen in beide groepen die gemiddeld gelijke waarden hebben omdat
je ze “toevallig” toewijst
o Als groepen groot genoeg zijn
▪ Gestandaardiseerd: reduceert de invloed van externe factoren
– Bv in een serre
– Enigste verschil: enen potje krijgt water en andere niet
– Interne validiteit ligt hoog
– Externe validiteit ligt laag
– Ethisch niet altijd geschikt
→ Toch niet altijd RCT, er zijn ook nadelen
,OM3 – De Deyn Loranne den Otter
Voordelen Nadelen
- oorzakelijke relaties of therapie effecten - ecologische validiteit kan laag zijn
kunnen bestudeerd worden - tijdrovend, kan duur zijn
- controle van externe variabelen zijn - er zijn vaak praktische of ethische barrières
gemaximaliseerd
- interne validiteit is gemaximaliseerd
Interne vs externe validiteit
▪ Controle externe variabelen!
▪ Dus causale effecten
Interne validiteit
▪ Wat we vinden, is dit nu de waarheid binnen de studie?
▪ Is de studie goed uitgevoerd?
Externe validiteit
▪ Mate waarin je de studie kan vertalen naar de werkelijkheid, grotere settings…
▪ Als interne validiteit stijgt, daalt de externe meestal
▪ Vb serre
– Hoge interne validiteit, want veel controle qua water geven…
– Kunnen we niet/moeilijk vertalen naar realiteit omdat in werkelijkheid vochtigheid
enz varieert
,OM3 – De Deyn Loranne den Otter
RCT (al) gepast?
▪ Ethisch verantwoord?
– Ethisch verantwoord om mensen therapie te ontzeggen in controle groep?
– Abestos exposure AND lung cancer?
– Niet in geval van placebos geven aan ene groep en echte aan andere
– Nieuwe protocollen/therapieën?
o Haalbaarheid
o Veiligheid
o Uitvoering
▪ Praktische haalbaarheid (tijd, geld, opzet)?
▪ Externe validiteit?
– Beperkt nut voor clinici, consumenten en andere besluitvormers over de effectiviteit
van klinische zorg in realiteit?
o Beperkte generaliseerbaarheid: artificieel / gestandaardiseerd / strenge
inclusiecriteria
o Vaak harde eindpunten (mortaliteit of morbiditeit), maar minder naar bvb.
kwaliteit en ervaringen.
o Aanpassen aan de patiënt, lokale context of in de loop van de tijd is moeilijk
→ RCT's = interventie in verschillende settings en in de tijd.
Tussenvormen
▪ Pragmatische clinical trials (PCT)
– Diversere populatie, minimale exclusiecriteria
– Controles vaak usual care (een actieve behandeling)
– Behandeling gebeurt zoals dat in kliniek zou zijn
– Belangrijke klinische outcomes, incl. tevredenheid, QOL, functionaliteit, etc.
– Nog steeds opzet RCT
o Random allocation
o Controlegroep
– Maar met minder controle van storende variabelen
– Minder gestandaardiseerd
▪ Quasi-experimenteel onderzoek
▪ Neigen eerder naar tussenvormen
PRECIS
▪ Pragmatic
Explanatory
Continuum
Indicator
Summary
▪ RCT’s vaak ergens binnen een continuum tussen Explanatory (=ideal RCT) and Pragmatic
2.2.2. Quasi-experimenteel onderzoek
▪ Ontbreken minstens 1 vereiste voor experimenteel onderzoek:
– Randomisatie
– Controlegroep
– Beide
▪ Nog steeds waardevol, want antwoord op praktische of ethische barrières in natuurlijke
setting!
▪ Maar minder interne validiteit!
2.2.3. Quasi-designs
Study design alone appears to be insufficient on its own as a surrogate for risk of bias.
▪ De perfecte RCT is niet altijd mogelijk!
▪ RCT is niet altijd meest gepaste study design voor elke vraag!
▪ Ook RCT’s kunnen methodologische tekortkomingen vertonen, waardoor:
– Er een hoge risk of bias kan zijn
o En dus de resultaten niet valide of betrouwbaar zijn.
2.3. Bias
= Ontbreken van validiteit
= Systematische fout in resultaten, door methodologische tekortkomingen
= Bij bias: resultaat van de studie komt niet overeen met het w
́ erkelijke ́ resultaat
→ leidt tot over/ onderschatting van werkelijke situatie
2.4. Design validiteit
Belangrijk om de mate validiteit van studies te controleren/ mate van bias evalueren!
Bedreigingen voor design validiteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lorannedenotter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.