Samenvatting voor Metabole Aspecten van de Voeding HNH-28305 Wageningen Universiteit (WUR). Bevat uitwerkingen van hoorcolleges inclusief ondersteunende afbeeldingen en uitwerkingen van de e-modules. Inclusief schematische overzichten van voedingsbronnen, ADH's en functies van mineralen. En schema...
Lecture 1
Pathologie van het spijsverteringskanaal
Mond
Tanden
Snijtanden; geribbelde randen om te snijden
Hoektanden; puntig om te scheuren
Kiezen; geribbeld om te verpletteren en malen
Opbouw tanden; crown → neck → root
Tong; belangrijk voor regulatie voedselinname
Speekselklieren;
Parotid; bij oor
Sublingual; onder tong
Submandibulair; dieper in kaak meeste speekselproductie
Samenstelling speeksel
- water (99.5%), elektrolyten, slijm, enzymen, antibacteriële en anti-virus onderdelen
(=lysozym; beschermt tegen infecties door doden micro-organismen & IgA; immunoglobuline)
Functies
Mechanische vertering
Vloeibaar/glijbaar maken voedsel
Aanvang digestie
- koolhydraten α-amylase
- vetten (minimaal) lingual lipase
Mondproblemen
Cariës tandprobleem
Bacteriën in tandplak produceren zuur → suikers/voedingsresten stimuleren groei/activiteit → oplossen
calciumhydroxyapetitiet in glazuur → glazuur brokkelt af → bacteriën toegang tot dentine → cariës
ontwikkelt tot op tandzenuw → afbraak tanden
Consequenties gezondheid
- meestal niet zo ernstig
- verlies (delen) tanden en kiezen
- kiespijn door vrijkomen tandzenuw
Parodontitis tandvleesprobleem
Normaal ligt tandvlees op kaakbot tussen tanden, sluit aan tot crowns
Toxinen in tandplak irriteren tandvlees → rood, gevoelig, opzwelling en snelle bloedingen
Parodontitis: toxinen vernietigen tandvlees → tandvlees laat los van tanden → vrije ruimtes geven meer
plek voor tandplak → tandwortels liggen bloot; gevoelig voor kou en contact uiteindelijk gevolg:
tanden komen bijna volledig bloot te liggen en kunnen uitvallen
Consequenties gezondheid
- ernstig verloop: kaakontsteking, coronaire hartafwijkingen, herseninfarct, zwangerschapscomplicaties,
etc. door verspreiding infectie door lichaam
Voedingsadvies
Beperking suikerconsumptie
Hoeveelheid minderen en frequentie laag houden; liever soms heel veel suiker dan regelmatig een beetje
Beperking zure voedingsmiddelen; jus d’orange, cola
Zorg voor algemene goede gezondheid; optimaal werkend immuunsysteem
Mondhygiëne!
23-4-2018 19:11 1 - 34
,Doorsnede spijsverteringkanaal van binnen naar buiten
Mucosa
Submucosa bindweefsel voor structuur
Muscularis externa spieren voor contracties
Serosa / adventitia serosa; slokdarm, adventitia; maag en darmen
Maag
Cardia: aansluiting slokdarm op maag
Fundus: bovenkant maag, verzamelt voedsel vlak nadat het maag betreedt, hier verteerd voor het rest van
maag betreedt
Body: grote maagzak, voor verdere vertering voedsel
Pyloric portion: spier voor regeling doorgang naar duodenum
Rugae: maagplooien voor oppervlaktevergroting
contracties
Spieren
- Longitudinaal
- Circulair
- Diagonaal
3x per minuut
Voedselresten < 2/3 mm worden doorgelaten bij pyloric portion
Gastric pits
Mucus cellen: slijmproductie
Parietal cellen: secretie HCl en intrinsieke factor
- HCl; ATP-ase uitwisseling K+ en H+, ATP-ase uitwisseling Na+ en K+,
ATP-ase uitwisseling HCO3- en Cl-
- Functie HCl in maagsap
→ activatie pepsinogeen → pepsine
→ denaturatie eiwitten
→ losmaken nutriënten uit complexen
→ antibacterieel effect
- productie/secretie maagzuur gestimuleerd door
→ gastrine, acetylcholine, histamine
- Intrinsieke factor: eiwit voor opname vit. B12, ouderen hogere pH in maag; minder intrinsieke factor;
vaak vit. B12 tekort
Chief cellen: secretie pepsinogeen (inactief pro-enzym pepsine), eiwitvertering
Hormoonproducerende G-cellen: secretie gastrine; stimuleert maagzuurproductie
Functies
Eerste opslag binnengekomen voedsel
Aanvang eiwit-digestie; HCl en pepsine
Doden micro-organismen
Productie intrinsieke factor
Maagproblemen
Gastritis; ontsteking maagslijmvlies
Symptomen: maagpijn, braken, misselijk
Oorzaken: veel koffie/alcohol, roken, pijnstillers (ibuprofen), helicobacter (bacterie)
Oppervlakkige ontsteking, meerdere foci (=ontstekingsvlekken)
Pijnlijk door aanwezig maagzuur
Verergering leidt tot maagzweer of -bloedingen
Maagzweer
Symptomen: maagpijn, verergering/verdwijnen pijn direct na eten
Oorzaken: vergelijkbaar gastritis
Ulcer: ontstekingsplaats, varieert van millimeters tot centimeters
Zweer treedt door tot in muscularis mucosa
23-4-2018 19:11 2 - 34
, Consequenties gezondheid
Gewichtsverlies; slechter eten en slechtere vertering
Anemie door bloedverlies
Risico vitamine B12 deficiëntie
Voedingsadvies maagproblemen
Geen: alcohol, caffeïne, pittige kruiden, zure produten
Goed, lang kauwen; extra speeksel neutraliseert maaginhoud
Extra vitamine B12
Oorzaak wegnemen; geen maagzuurremmers gebruiken!!
Dunne darm
Duodenum, twaalfvingerige darm, 0.25 m (duodenum + ileum = belangrijkste absorptie)
Jejunum, nuchtere darm, 2.5 m
Ileum, kronkeldarm, 3.5 m
Cellen dunne darm
Absorptive cellen (met microvilli): digestie en absorptie nutriënten
Goblet cellen: secretie mucus
Entero-endocriene cellen: secretie secretine, cholecystokinine of GIP
Paneth cellen: secretie lysozym, kan fagocyteren (= afweermateriaal)
Oppervlaktevergroting
Plooien van Kerckring: macroscopische plooien
→ tussen plooien: crypten van Lieberkühn; mitose van nieuwe darmcellen, om 3-4 dagen volledige
darmwandvernieuwing
Crypten van Lieberkühn bevatten vooral Paneth cells
Villi: uitstulpingen in mucosa
Microvilli: uitstulpingen darmwandcellen
Glycocalyx: netwerk van actinefilamenten tussen en op microvilli → brush border
Functies
Laatste stap vertering eiwitten, koolhydraten en vetten
Absorptie
Darmproblemen
Diarree
Symptomen: dunne, waterige ontlasting, buikpijn, mogelijk braken
- Accute diarree: 1-2 weken
Oorzaken:
- virus/bacterie infectie
- overgevoeligheidsreactie; medicijnen, voedsel
- stress
- reizigersdiarree: bedorven voedsel/besmet water
- Chronische diarree
Oorzaken
- ontsteking
- spijsverteringsstoornis; lactose-intolerantie
- worm-/bacterie-infectie
Consequenties gezondheid
Vochtverlies; gevaarlijk voor kinderen en ouderen (<2 of >70 jaar)
Deficiënties (bij chronische diarree)
Coeliakie
Symptomen: buikpijn, gas, chronische diarree, gewichtsverlies, voedingsdeficiënties, anemie,
vermoeidheid, groeiachterstand
Glutenintolerantie: chronisch overgevoelig voor eiwitketens in graanproducten
Erfelijke aandoening, evenveel bij mannen en vrouwen, ontstaat tijdens kinderleeftijd, blijft voor altijd
23-4-2018 19:11 3 - 34
, Voedingsadvies
Voldoende drinken
Kinderen en ouderen; ORS orale rehydratievloeistoffen; oplossingen suikers en mineralen in water
Coeliakie: glutenvrij dieet
Pancreas alvleesklier
Positie: onder twee leverlobben, galblaas en maag, tussen kronkel duodenum
Sphincter van Oddi; uitmonding pancreatic duct + common bile duct in duodenum
Endocrien weefsel regulatie bloedsuikerspiegel
Eilandjes van Langerhans; productie insuline en glucagon
Exocrien weefsel neutraliseren chymus, vertering eiwitten, koolhydraten, vetten
Duct cellen
- gestimuleerd door secretine → productie bicarbonaat HCO3
Acinaire cellen
- gestimuleerd door cholecystokinine → digestie enzymen
Pancreasvloeistof: enzymen, bicarbonaat, kationen (Na, K, Ca), anion (Cl), water
Pancreasproblemen
Pancreatitis
Ontsteking pancreas: autodigestie door weglekken verteringsenzymen
- acute pancreatitis
- chronische pancreatitis
Oorzaken: galstenen, chronisch alcoholgebruik, ongeluk of buikoperatie, medicijnen, infectie
Symptomen: ernstige buikpijn, uitstraling rug en schouder, vettige
ontlasting, koorts, misselijk
Consequenties gezondheid
Variërend van mild tot ernstig (soms levensbedreigend)
Problemen spijsvertering
Diabetes type I (Diabetes type 1: cellen die insuline (β-cellen in
eilandjes van Langerhans in pancreas) produceren vernietigd → geen
omzetting glucose tot glucagon → verhoogd bloedsuikerspiegel.
Insuline-injecties nodig. Autoimmuunziekte en erfelijk!)
Voedingsadvies
Ernstige accute vorm; niets eten, voeding via infuus
Geen alcohol en vet eten
Hepar lever
Linker en rechter leverlob → lobuli → hepatocyten
Soorten cellen
Hepatocyt: levercel
Kupffercellen: onderdeel mononucleaire fagocytensysteem
(macrofagen)
Hexagonale leverlobben
Gerangschikt rond centrale vene; voert bloed uit leverlob naar
leverader
Leverlobuli door bindweefsel van elkaar gescheiden (bij
varkens)
Op hoekjes hexagonen galgangen, leverslagader en poortader (= portale gebieden)
Sinusoïden: kleine bloedvaten door leverlobben; verbinden bloedvaten portaal gebied met centraalvene.
Sinusoïden hebben poriën; permeabel voor kleine eiwitten
In sinusoïden zitten Kupffercellen; fagocytose bacteriën en oude rode bloedcellen
Hepatocyt (levercel); voor galproductie
23-4-2018 19:11 4 - 34
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maryse5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
