Claerhout M. 2020-2021
De grote stromingen
A1 deel 1: Wat is filosofie? 2/10/20
Wat is filosofie?
*Filosofie: oorspronkelijk Grieks woord
*In het Nederlands hebben we twee woorden om dit woord te vertalen: ‘filosofie’ en ‘wijsbegeerte’ –
worden als synoniemen gebruikt
*We zetten nu alles wat we weten even tussen haakjes, we doen alsof we geen idee hebben over wat φιλοσοφία is en
luisteren naar wat deze twee woorden onafhankelijk van ons en oorspronkelijk zeggen ~is al een typisch filosofische geste:
wantrouwen hebben tegenover wat vanzelfsprekend is
*De etymologie van het woord ‘filosofie’ toont dat filosofie een samenstelling is van vriendschap of
liefde (Grieks: φιλία) en wijsheid (Grieks: σοφία)
φιλοσοφία is vriendschap of liefde voor de wijsheid
*De etymologie1 van het woord ‘wijsbegeerte’ zegt ons daarentegen niets over vriendschap: wijs-
begeerte
φιλοσοφία is begeerte naar wijsheid
*Filosofie is vanaf het begin niet 1 ding
ofwel vriendschap/liefde voor wijsheid ~> wat de filosoof zoekt, niet wat iedereen denkt dat de
ofwel begeerte naar wijsheid wijsheid is
*De wijsheid die de filosoof nastreeft is altijd iets anders dan de wijsheid die de meerderheid als
waarheid erkent - vraagt zich af of hetgeen de mensen denken dat de waarheid is, ook effectief de waarheid is
*De liefde voor de wijsheid is een kritiek van de heersende ideologie, van de waarheid van het
gezonde verstand, van alles wat voor iedereen vanzelfsprekend is geworden - Een kritiek op het systeem/
op de waarheid vd samenleving
*Filosofie is dus een disruptief discours over de realiteit – maakt een verschil, maakt komaf met wat mensen
denken dat de waarheid is. Maakt een verschil id realiteiten; toont een alternatief/parelelle wereld om van daaruit onze
realiteit in vraag te stellen. De realiteit vd mensen is louter ideologie
*Filosofie zegt: wat je ziet, wat je denkt dat de realiteit is, is eigenlijk niet de échte realiteit maar een
vertekend beeld daarvan
Filosofie: een rare vriendschap
Van de oudheid
Andere
filosofen
-Ze kiezen het niet, maar het is een drift
1
= deelgebied van de taalkunde dat de herkomst van woorden bestudeert. De etymologie van een woord is de
historische verklaring voor de manier waarop de vorm van het woord tot stand is gekomen; daarom ook wel de
woordherkomst genoemd
,Claerhout M. 2020-2021
De vriendschap voor de filosofie is niet in 1 richting. Het is tegelijkertijd liefde voor EN kritiek op
iets anders.
*Φιλοσοφία betekent zowel liefde voor of vriendschap met de wijsheid alsook begeerte naar
wijsheid
*Φιλοσοφία is een al dan niet bewuste affectieve verhouding – ik wil het, ik hou ervan (vriendschap,
liefde, begeerte, verlangen) tot wijsheid | ih geval van vriendschap is het bewust, ih geval van begeerte is het niet
helemaal bewust
*Φιλοσοφία is geen weten, geen wetenschap ~het is liefde voor de wijsheid, nooit volledige wijsheid
*Φιλοσοφία is ook geen wijsheid, maar het streven naar wijsheid
Let op! De specifieke betekenis van deze woorden is nooit dezelfde in de geschiedenis van de
filosofie -historisch is de invulling altijd anders
Filosofie =/ vanzelfsprekendheden
*1e stap: emancipatie van (vrijmaken van):
- vanzelfsprekendheden
- algemene, beheersende meningen
- wat in of mode is, wat iedereen doet
=> filosofie begint wanneer je zegt: ‘Pas op, ik vermoed dat ik er niet zeker van ben; van wat ik tot nu heb geleerd wat de
waarheid was.
Filosofie vraagt daarentegen afstand (ruimte) en geduld (tijd), Wantrouwen (in de eigen wijsheid),
Vertrouwen (in de niet-gevonden waarheid).
°afstand: van wat de mensen denken dat de waarheid is
°wantrouwen: in wat je denkt dat de waarheid is
°vertrouwen: in de wijsheid waarnaar je streeft
=> Liefde: je object proberen te pakken maar het toch niet kunnen
Filosofie: (storende) wijsheid
Socrates (469-399 v.Chr.)
*“Ik weet dat ik niets weet” -wantrouwen id eigen wijsheid
*“Ik weet dat wat jullie voor waar, goed, juist en schoon houden, vals is ” –“jullie hebben ook geen flauw
idee” -> het verschil tss ons zegt Socr is dat ik weet dat ik geen flauw idee heb en dat ons wat ons onderscheidt.
*De horzel van Athene -Hij is ambetant. Hij wil de maatschappij kapot maken. De filosoof wordt een gevaarlijk persoon
-> proces: Socr. Moet gifbeker drinken
*Voerde nieuwe goden in, misleidde de jeugd
*Ter dood veroordeeld ~terechtgesteld voor onvroomheid & jongeren van Athene corrumperen
~vaak filosofen id gevangenis omdat hun ideeën te raar waren
Filosofen zijn “ambetante” mensen
Baruch de Spinoza (1632-1677)
*“un monstre de confusion et de ténèbres”, “universally infamous”, “atheorum nostra aetate
princeps” ~een monster van verwarring en duisternis
*“Spinozist” als belediging
-Als toen iemand zei dat je een atheïst was, war je carrière gedaan, ze kwamen je bezittingen afnemen
*Slechts één substantie kan bestaan -De realiteit is geen verandering. Alles is 1. Alles wat we zien is schijn/niet reëel
-Het probleem is de vertaling van deze metafysische beschrijving vd realiteit id politiek -> als alleen 1 ding bestaat; zijn we
allemaal delen v hetzelfde – geen verschil tss hond & mezelf => als we de meest rationele regeringvorm willen bepalen ->
radicale democratie
*Deus sive natura -Dat wat is, is God of natuur
,Claerhout M. 2020-2021
*Radicaal egalitarisme en radicale democratie 2
*Gevaarlijk voor de sociale, religieuze, politieke en economische orde
F. Nietzsche (1844-1900)
*De hamer-filosoof
-Ik spreek een taal die niet iedereen kan begrijpen, omdat ik over een wijsheid spreek die niet de dominante
ideologie is
*Filosofie is “aan gene zijde van goed en kwaad”
-We moeten filosoferen voorbij de vanzelfsprekendheden. Dat er dingen zijn die goed zijn & dingen die kwaad zijn. Goed &
kwaad: afhankelijk vd tijd & filosofen moeten dat beseffen
*Provocatief, controversieel, polemisch?
*Nihilist? Atheïst? -> neen, atheïsten zeggen ‘God bestaat niet’, Nietzsche zegt God bestond wel
*“God is dood”
*Er was ooit een God - Hij is nu dood: Wij hebben hem vermoord
*En nu? Wat doen we nu zonder God?
*De dood van God is dus geen antwoord, maar een probleem
Paul Preciado (1970)
~Genderfilosofie | disruptief niet alleen tegenover de common sense, hij is ook provocatief
tegenover de mensen die zich bezighouden met de genderkwestie
*Pornotopia: an essay on Playboy's architecture and biopolitics (2014)
*Testo Junkie:sex, drugs, and the biopolitic in the pharmacopornographic era (2013) -Boek waarin ze
schrijft over haar illegale experimenten met testosteron
*Manifiesto contrasexual (Countersexual Manifesto) (2002)
*Geen gender studies, geen wetenschap, maar filosofisch terrorisme! Nieuwe concepten om de
wereld anders te bekijken.
Punt is: we zijn allesbehalve natuurlijke wezens. We kunnen met onze lichamen doen wat we willen.
De historiciteit van de filosofie
De tijdperken:
- Antieke Wijsbegeerte (7de tot 2de eeuw v. Chr.)
- Middeleeuwse Wijsbegeerte (2de eeuw v. Chr. tot 15de eeuw n. Chr.)
- Moderne Wijsbegeerte (15de eeuw tot 1831)
- Moderniteit (ca. 1831-1945)
- Postmoderniteit (ca. 1945 tot heden)
De grote stromingen id geschiedenis vd wijsbegeerte (selectie)
Voorsocratische filosofie Duits idealisme
Idealisme Plato Marxisme en Post-marxisme
Realisme Aristoteles Fenomenologie
Scepticisme einde vd oudheid Existentialisme
Rationalisme Filosofie van de bevrijding
Empirisme Logisch positivisme
Materialisme bep pré-Socr filosofen Structuralisme en post-structuralisme
Verlichtingsfilosofie Ideologie- en cultuurkritiek
Moderne feminisme Gender-filosofie
Transcendentale filosofie Postkolonialisme
---: in de Oudheid & Middeleeuwen
2
Iedereen, zonder politieke partijen, mag zichzelf verdedigen/praten
, Claerhout M. 2020-2021
