Het ethische “stappenplan”
In de literatuur wordt vaak verwezen naar een stappenplan om een deontologische
kwestie te verhelderen en aan te pakken. Dergelijk stappenplan heeft tot doel een
systematische aanpak te bevorderen. In die zin is het een belangrijk
hulpinstrument om tot een zorgvuldige aanpak te komen.
Anderzijds biedt een stappenplan natuurlijk geen oplossing voor de fundamentele
kwestie van het deontologisch probleem, namelijk het afwegen van de waarden,
de uiteindelijke beslissing.
Uiteraard vergt het werken met dergelijk stappenplan de nodige rust en tijd. Het
is dus minder geschikt voor acute crisissituaties waar a.h.w. op het moment zelf
moet worden beslist.
STAP 1 ANALYSE VAN DE SITUATIE
Wat zijn de feiten?
Beschrijf het probleem zo objectief mogelijk. Hou je op dit punt strikt aan de feiten.
Welke feiten zijn werkelijk waargenomen? Wat heb je zelf waargenomen? Wat heb
je eventueel van anderen vernomen? Zijn die andere bronnen betrouwbaar?
Maak een onderscheid tussen vermoedens en wat je zeker weet. Vermeng je de
feiten niet met op het eerste gezicht logische veronderstellingen? Wellicht kun je
niet anders dan bepaalde feiten interpreteren, maar wees dan bewust dat het hier
gaat om interpretatie.
Let op: het is verleidelijk in deze fase al moreel gekleurde beoordelingen als feiten
te beschouwen. Het is b.v. zeer gevaarlijk om intenties als feitelijke gegevens te
beschouwen; persoonskenmerken behoren ook eerder tot het arsenaal van
vermoedens dan tot het feitenmateriaal; misschien was je eerste reactie vrij
emotioneel (geschokt, verontwaardigd…) en kleurt ze je interpretatie van de
feiten?
Het kan zinvol zijn de onmiddellijke emotionele reacties van jezelf en betrokkenen
hier te benoemen, uiteraard niet met de bedoeling dat hier gevoelens worden
uitgesproken met het oog op een therapeutische sessie. (Wat zou het trouwens
kunnen betekenen dat je je gevoelens uitspreekt?) Veeleer is het de bedoeling
alert te zijn voor een al te subjectief gekleurd verslag: het is best mogelijk dat je
onmiddellijke reacties, je onmiddellijke gevoelens de inschatting van de feiten
inkleurden. Op basis hiervan kun je dus mogelijks tot een correctere beschrijving
van de feiten komen.
Verder kan kennisname van de onmiddellijke reacties of gevoelens van de andere
betrokkenen van belang zijn voor een verdere aanpak, voor een aftasten van
verdere mogelijkheden.
STAP 2 WAT IS HET MOREEL OF DEONTOLOGISCH PROBLEEM?
Gaat het hier om een dilemma, een verscheurende keuze tussen twee
mogelijkheden? Vaak biedt een probleem zich op het eerste gezicht op die manier
aan, terwijl bij verdere analyse en overweging nog andere mogelijkheden
opduiken.
Welke waarden, belangen, normen of regels zijn hier in het geding? Is hier een
dwingende wetgeving van toepassing?
1
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper patjes3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.