Samenvatting van notities in de les en slides. De samenvatting is beknopt, maar bevat wel de nodige informatie. Vetgedrukte woorden zijn vaak belangrijk, schuingedrukte woorden zijn namen. Geslaagd in eerste zit. Succes!
Les 1 – Inleiding
1. Verbondenheid
Lichaam en psyche
Materieel monisme = geen onderscheid tussen lichaam en geest (neurowetenschappelijk)
MAAR vaak moeilijk te accepteren dat alles stopt wanneer lichaam stopt dus comfortabeler
idee van scheiding
- Waarneming
Vb. LSD: we kunnen bepaalde stof toedienen en activaties in cortex voorspellen MAAR
kunnen nog niet exact voorspellen wat men voelt of doorgaat
- Persoonlijkheid
Schade aan bepaalde delen in hersenen kan persoonlijkheid ingrijpend beïnvloeden
(psychische effecten hangen samen met oa de locus)
- Beslissingen en ethiek
Via TMS (transcraniële magnetische stimulatie) kan men responsen beïnvloeden en op
die manier invloed uitoefenen op morele dilemma’s
= confronterend WANT we zijn overtuigd dat ethiek essentieel en vaststaand is
Psyche kan ook lichaam beïnvloeden (bv leren dat leidt tot structurele veranderingen)
Decoderen
Meten van hersenactiviteit tijdens kijken van video’s
PC kan beeld maken van wat persoon ziet
Kan al:
- Onderscheiden of iemand schilderij van Dali of
Picasso bekijkt
- Visuele verbeelding zichtbaar te maken (=
mentaal beeld)
- Te voorspellen of iemand net voor het wekken
over een auto of stoel was aan het dromen
Er is een sterk verband tussen lichaam en
psyche!
Binnen het organisme
verwevenheid v subsystemen (= hormonaal, spijsvertering, cardiovasculair, neuraal…) &
gedrag!
links: vleeseters (geen
verband)
rechts: planteneters
(wel verband, hoe
zwaarder dier, hoe
minder slaap: groter
dier verliest minder
energie met wakker
blijven dan klein dier)
,Biologische psychologie II 2019-2020 K. Baetens
- Specifiek voor zenuwstelsel
Hubel & Wiesel:
Experiment kat (selectief gevoelig voor verticale lijnen)
Besluit: neuron op zich is nutteloos, is pas nuttig bij verbondenheid met andere
neuronen
Neuron is slechts deel vd keten
Spiegelneuronen vuren bij uitvoeren van handeling, maar worden ook actief
wanneer je andere mensen deze handeling ziet uitvoeren en zijn nuttig bij
interpreteren van gedrag van andere mensen
- Biologie
Organisme = open systeem WANT
Uitwisseling van materie en energie met omgeving (vb zintuigen:
chemischsmaak of energetischgehoor)
Invloed van blauw licht op slaap-waakritmes
Omgeving is ook veranderlijk en heeft invloed op mensen (zie vb. mensen opsluiten
zonder daglicht)
Organisme = opgebouwd uit cellen
Volgens genetisch plan
Genen worden overgeërfd
Sommige genetische plannen zijn beter dan anderen in een bepaalde omgeving
= natuurlijke selectie
Proces is soms achter op de huidige situatie
2. Onderzoeksmethoden
Beïnvloeden van functies – Laesie studies
= studies naar mensen met kwetsuur in ZS en impact op gedrag (relatie natuurlijke letsels-
gedrag)
- Niet ideaal om causale verbanden aan te geven want we zijn pas zeker van verband ZS-
gedrag als dit systematisch wordt aangepast
Vb. Louis Victor Leborgne Normale intelligentie en verbaal begrip maar kon
enkel ‘tan’ zeggen
Onderzoek Broca: obv dissectie correlatie aantonen tussen expressieve afasie (=
selectieve onvermogen om zich verbaal uit te drukken bij gepreserveerd verbaal
begrip) EN schade in de linker anterieure hersenhelft (= zone van Broca)
Toont niet aan dat die regio dan het taalcentrum is, regio is slechts deel
van uitgebreide taalnetwerk
! NADELEN
Geen informatie over functioneren voor laesie, we weten niet hoe persoon was
voor beschadiging
Schade beperkt zich niet vaak tot 1 regio: verbanden zijn moeilijk
Geen experimentele controle, worden niet doelgericht beïnvloed en dus zijn
causale verbanden moeilijk te stellen
Sommige regio’s in hersenen zijn vatbaarder voor beschadiging dan andere
regio’s + sommige laesies komen vaker voor dan andere
Vroeger autopsie nodig voor link kon worden gelegd tussen hersenbeschadiging
en functie
,Biologische psychologie II 2019-2020 K. Baetens
Beïnvloeden van functies – Experimentele ablatie
= weefsel doelbewust vernietigen en zien wat er verandert in gedrag
- Veelvuldig toegepast bij mensen (vnl in neuropsychiatrie)
Lobotomie: verwijderen van vooral witte stof in frontale kwab (populaire
behandeling)
Resectie van bepaalde delen van de hersenen (nog steeds toegepast bij bv
hersentumoren en ernstige epilepsie)
- Experimentele toepassing vandaag vooral bij dieren
- Soorten experimentele ablatie:
1) Radiofrequente (RF-) laesie
= Draadvormige, geïsoleerde electrode met niet-geïsoleerde punt die weefsels
kan vernietigen (zowel cellichamen als axonen) dmv hoogfrequente wisselstroom
Plaatsing stalen draad dmv stereotactisch apparaat:
Fixatie van schedel
Coördinaten van doelregio bepaald obv anatomische
referentiepunten en stereotactische atlas
Toestel brengt electrode obv coördinaten naar gewenste doelregio
Ook toegepast in hartchirurgie
! NADELEN
Punt brandt weefsel weg maar maakt gat in hersenen en veroorzaakt
ontsteking en diffuse hersenschade
Vrij onnauwkeurig want punt brandt zowel cellichamen als axonen weg
2) Excito-toxische laesie
= Cellen in bepaalde regio overstimuleren tot ze kapot gaan
Werking:
Cannula (dun metalen buisje) wordt ingebracht
Infusie van exciterend aminozuur (AZ, bv. Kaïnezuur) loopt door
buisje in hersenen
Vernietigt cellichamen en spaart axonen
Veroorzaakt geen gaten in hersenen
3) Immuunmethodes
= Antilichaampjes die zich binden aan eiwitten waardoor neuronen verdwijnen
die deze eiwitten bevatten
Werking:
Toxische proteïne (bv. saporine) wordt gekoppeld aan
antilichaampjes
Antilichaampjes binden selectief aan bepaalde eiwitten die enkel
voorkomen in specifieke neuronen
Neuron verdwijnt wanneer het dit eiwit bevat
Erg selectieve techniek
Belangrijk in onderzoek (bv. naar Alzheimer-cholinerge neuronen)
, Biologische psychologie II 2019-2020 K. Baetens
Voor- en nadelen van experimentele ablatie
Voordelen Nadelen
Mogelijk om causaal verband vast te stellen Technieken zijn onomkeerbaar (between-
subjects methode: vgl aangetaste vs niet-
aangetaste proefdieren)
Bijkomstige schade door ingrijpende
invasieve beïnvloeding van hersenen en
psyche DUS controlegroep moet ook
worden aangepakt om goed te kunnen
vergelijken
Veroorzaken leed
Beïnvloeden van functies – Tijdelijke beïnvloeding
- Lokale anesthesie (chemische inhibitie)
= lokale injectie om neuronen te hyperpolariseren
Bv. gebruik van muscimol:
Muscimol = GABAa-agonist: activeert GABAa-receptor waardoor neuronen
hyperpolariseren neuronen zijn minder geneigd om actiepotentialen door te
geven of op te bouwen : tijdelijke verstoring van activiteit in deze regio
- Elektrische stimulatie
= inplanting van exciterende elektrode dmv elektrische stimulatie
Activeert zowel cellichamen als axonen ongeacht of deze exciterend of
inhiberend zijn
Klinische toepassing bij ziekte van Parkinson, OCD, Tourette syndroom… MAAR
methode verliest op de duur ook zijn effect omdat ons lichaam altijd het evenwicht
wil behouden en went aan de methode zoals het went aan medicatie
! NADELEN
Weinig specifiek/geïsoleerd
Weinig ecologisch valide
Beïnvloed zowel cellichamen als axonen
- Chemische stimulatie
= toedienen van exciterende AZ (kaïnezuur, glutamaat) door al dan niet tijdelijke cannula
Stimuleren specifieker (enkel soma en dendrieten) ongeacht of deze inhiberend
of exciterend zijn
! NADELEN
Weinig specifiek/geïsoleerd
Weinig ecologisch valide
- Optogenetica
= door gebruik van lichtgevoelige proteïnen cel exciteren of inhiberen
Channelrhodopsine-2 (ChR2): ontstaat uit groene algen
Blauw licht influx positief geladen (Na, K, Ca2) deeltjes depolarisatie
(excitatie) van de cel
Natronomonas Pharaonis Halorhodopsin (NpHR): bacteriële oorsprong
Geel licht influx negatief geladen (Cl) deeltjes hyperpolarisatie (inhibitie)
van de cel
Genetisch gewijzigde virussen worden geïnjecteerd en infecteren de cel
zorgen voor productie lichtgevoelige proteïnen
effect oiv licht: oppervlakkig=led-lampjes, diepere kernen=optische vezels
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KatoDeCoeyer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
