Dit document bevat een samenvatting van het vak 'Inleiding tot kwalitatief onderzoek', een vak uit het schakelprogramma van de opleiding communicatiewetenschappen. Met deze samenvatting (waar mijn eigen notities tijdens de les in verwerkt zitten) behaalde ik vlot een 14/20 voor het vak in eerste zi...
Samenvatting IKO
Hoofdstuk 1: De kwalitatieve probleemstelling
1.1 Formuleren van een probleemstelling in kwalitatief onderzoek
Formuleren van een onderzoeksthema en specifieke onderzoeksvragen
o Een onderzoeksthema beschrijft in algemene termen waar je
onderzoek over wilt doen.
Vb.: Onderzoek naar de communicatie tussen artsen en
patiënten
o Een onderzoeksvraag beschrijft meer specifiek waar je onderzoek
een antwoord op probeert te vinden
Vb.: 1) Hoe definiëren artsen en patiënten ‘goede
communicatie’? en 2) Hoe geven interacties tussen artsen en
patiënten vorm aan die betekenissen?
o Een thema kan variëren in termen van abstractieniveau of focus
Vb.: Onderzoek naar de relaties tussen artsen en patiënten
kan uiteenvallen in verschillende sub-thema’s, zoals:
Onderzoek naar de communicatie tussen artsen en
patiënten
Onderzoek naar discriminatie van bepaalde categorieën
van patiënten door artsen
Onderzoek naar de rol van werklast op de kwaliteit van
de relatie tussen artsen en patiënten
o Een thema wordt meestal niet uitgedrukt in vraagvorm, een
onderzoeksvraag wel.
Het opstellen van het centrale thema van je onderzoek en je specifieke
onderzoeksvragen wordt beïnvloed door:
Vormvereisten: coherentie, structuur en relevantie
o Niet te veel en niet te weinig onderzoeksvragen (te veel weinig
ambitieus)
o Niet te breed en niet
1
, o Niet te veel of te weinig overlap tussen de verschillende
onderzoeksvragen
o Duidelijk verband tussen onderzoeksvragen en overkoepelend
thema(‘s) is belangrijk
o Geen dubbele, driedubbele… onderzoeksvragen (is verwarrend)
o Consistent gebruik van concepten in de formulering van
onderzoeksvragen is belangrijk
Methodologische uitgangspunten
o Stel in een kwalitatief onderzoek geen onderzoeksvragen centraal
waar je:
Effecten probeert te meten (in welke mate of hoe sterk
beïnvloedt variabele X, variabele Y)
Het al dan niet voorkomen van iets probeert te meten (Doet
X zich voor of niet?)
Een zekere variatie probeert te meten of kwantificeren (in
welke mate komt die opinie voor?)
Bepaalde hypotheses probeert te testen (Kunnen we
hypothese X uit de literatuur bevestigen?)
o Stel in een kwalitatief onderzoek wel onderzoeksvragen centraal
die:
Willen begrijpen ‘hoe iets gebeurt’
Processen proberen te beschrijven
De betekenis van concepten proberen te begrijpen
Een verklaring voor een fenomeen inductief opbouwen
De kenmerken van concepten proberen te beschrijven
(impliceert een variatie beschrijven in kwalitatieve termen)
Nieuwe inzichten willen verkennen of ontdekken/exploreren in
plaats van te testen
o De gekozen analysetechniek vraagt eigen soort onderzoeksvragen:
Grounded Theory (GT) is een veel gebruikte benadering van
data-analyse in de sociale wetenschappen
We vertrekken in eerste instantie van GT om onze
onderzoeksvragen, steekproef en interviewvragen op te
stellen.
2
, o Onderzoeksvragen in Grounded Theory
GT heeft tot doel een theorie op te bouwen door data
afwisselend te verzamelen en te analyseren (cyclisch verloop
van onderzoek)
Een theorie wordt gezien als een netwerk van relaties tussen
concepten die, eens goed uitgewerkt, de onderzoeker
toelaten om een fenomeen te begrijpen of te verklaren
GT bestaat uit een aantal centrale
kenmerken/veronderstellingen die stapsgewijs geïntroduceerd
worden
De GT vertrek vanuit de volgende premissen
1. Het ontwikkelen van een nieuwe theorie: GT moet
leiden tot nieuwe theoretische inzichten, louter toetsen
van bestaande theorieën en/of concepten is
onvoldoende.
2. Onderzoeksvragen: meer doen dan louter
beschrijven of exploreren: zo volledig mogelijk
verklaren of begrijpen van fenomenen. Bovendien gaan
de onderzoeksvragen quasi altijd veranderen in termen
van focus gedurende het onderzoek
Eigen interesses, kennis en ervaringen
o Het is belangrijk dat je probeert onderzoek te doen naar een
thema/onderwerp dat je interessant vindt (affectieve redenen voor
kiezen van onderwerp)
o Kennis en ervaringen m.b.t. een thema kan inspirerend werken over
‘wat wel/nog niet is geweten’ (cognitieve redenen voor kiezen
onderwerp)
o Kennis over een setting kan helpen in het onderhandelen van
toegang tot die setting (pragmatische redenen voor kiezen van een
onderwerp)
Het publiek
o Het publiek voor die je onderzoek uitvoert, kan in grote mate
richting geven aan je onderzoeksvragen
o Elk publiek zal eigen doelstellingen vooruitschuiven als belangrijk
3
, Kennis om een fenomeen beter te
begrijpen/verklaren/beschrijven
Kennis om een beleid op af te stemmen
Kennis om de praktijk te sturen
Literatuur
o In kwalitatief onderzoek verschilt de rol van de klassieke
‘literatuurstudie’ naargelang het soort data-analyse benadering die
je gebruikt
o In GT (derde premisse) mag de literatuur de onderzoeksvragen niet
determineren en kan hoogstens inspireren en je gevoelig maken
voor het belang van bepaalde concepten (sensitizing concepts)
o De rol van literatuur staat nu wel centraler in GT dan vroeger
o Receptief proces
Over welke sub-thema’s wordt er onderzoek uitgevoerd
(mapping van literatuur)
Welke onderzoeksvragen worden daarin onderzocht
Hoe worden concepten gedefinieerd en gemeten?
Welke populaties en contexten worden onderzocht?
Welke factoren en processen worden aangeduid als belangrijk
Wat zijn de achterliggende filosofische veronderstellingen?
o In GT word je gevraagd om die kennis ‘tussen haakjes te plaatsen’
(bracketing), waarbij bestaande concepten of bevindingen enkel
gevoelig kunnen maken voor het belang van bepaalde (aspecten)
fenomenen, maar waarbij die de richting van jouw analyses niet
mogen determineren (sensitizing concepts) waarbij nieuwe kennis
meer inductief tot stand komt
o Creatief proces: hoe kan ik iets nieuws toevoegen, waar
schiet de literatuur tekort? Je kan je laten stimuleren door:
Suggesties die door andere onderzoekers worden gemaakt in
de (vaak meer recente) wetenschappelijke literatuur
Je eigen kennis/ervaringen m.b.t. een bepaald
onderzoeksthema (sub-thema).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katovanwinghe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
