ESSAY 1: TAKEN VAN DE RECLASSERING
(aantal woorden incl. verwijzingen: 1079)
Bij nazorg aan (ex-)gedetineerden kan men onderscheid maken tussen twee vormen:
vrijwillige nazorg en nazorg in justitieel of gedwongen kader. Bij vrijwillige nazorg zijn
gemeenten verantwoordelijk voor het coördineren van voorzieningen voor gedetineerden na
detentie (Dirkse & Husslage, 2021). Nazorg in justitieel kader wordt daarentegen meestal
uitgevoerd door de reclassering. Justitiële nazorg houdt in dat gedetineerden gedeeltelijk of
voorwaardelijk in vrijheid zijn gesteld en hun straf deels buiten de penitentiaire inrichting
mogen voortzetten (dit gebeurt echter wel onder bepaalde voorwaarden) (Dirkse & Husslage,
2021). Gedwongen nazorg geldt in het geval van vrijheidsstraffen van drie maanden of langer
(Dirkse & Husslage, 2021). De reclassering is verantwoordelijk voor het toezicht van de
naleving van deze voorwaarden. Deze vormen van nazorg en gerichte controle dienen in het
kader van succesvolle re-integratie: de ex-gedetineerde wordt begeleid en de kans op recidive
wordt beperkt (DiSK, 2009).
De overwegingen om de verantwoordelijkheid voor coördinatie bij de gemeente te
leggen bestaat uit het feit dat de gemeente steeds vaker verantwoordelijk is voor
gedecentraliseerde taken (Uenk, Van Eijkel & Van Ommen, 2015). Sinds 2015 zijn
gemeenten dan ook verantwoordelijk voor ondersteuning van hun inwoners (Wet
Maatschappelijke Ondersteuning). Door deze decentralisaties worden gemeenten geacht
nauw samen te werken met reclassering om re-integratieplannen te construeren. Bovendien
zijn gemeenten bij het begin van de detentie al betrokken bij het re-integratiebeleid. De
gemeenten zijn dan ook verantwoordelijk voor vijf basisvoorwaarden: identiteitsbewijs,
onderdak, werk, inkomen, schulden en zorg (Rekenkamer Amersfoort, 2017). De taken die
nodig zijn om deze basisvoorwaarden te realiseren, liggen bij de gemeente. Zo heeft ongeveer
15% van nazorgkandidaten direct voor of direct na detentie geen identiteitsbewijs (Weijters,
,Rokven & Verweij, 2018). Gezien elke ex-gedetineerde vroeg of laat te maken krijgt met
deze basisvoorwaarden, krijgt deze hoe dan ook te maken met de gemeente.
Kortgestraften (met een detentieduur van drie maanden of korter) zijn aangewezen op
vrijwillige nazorg. Deze groep maakt driekwart van alle gedetineerden uit. De nazorg aan dit
type (ex-)gedetineerde is in de praktijk echter moeilijk te realiseren omdat de nadruk op
vrijwillige nazorg een hoge mate van autonomie bij de (ex-)gedetineerde legt. Dat terwijl (ex-
)gedetineerden doorgaans kampen met complexe problematiek zoals psychiatrische
problemen (Dirkse & Husslage, 2021). Daarbij ervaart een groot deel van de
nazorgkandidaten problemen op een of meerdere van de vijf basisvoorwaarden (Weijters,
Rokven & Verweij, 2018).Wanneer de (ex-)gedetineerde geen behoefte heeft aan hulp bij de
basisvoorwaarden, zal er geen motivatie zijn om te participeren in vrijwillige nazorg. (ex-
)Gedetineerden moeten intrinsiek gemotiveerd worden willen ze participeren in nazorg in het
vrijwillig kader, terwijl er bij (ex-)gedetineerden binnen een justitieel kader sprake is van een
externe motivatie: de nazorg is verplicht (Dirkse & Husslage, 2021). Wanneer een (ex-
)gedetineerde bijvoorbeeld maar een paar weken in detentie heeft gezeten, is de intrinsieke
motivatie voor een nazorgprogramma laag. De procedures in het nazorgprogramma kosten op
deze manier namelijk meer tijd dan de daadwerkelijke detentieduur. Bovendien blijkt dat er
nauwelijks sprake is van screening van deze groep omdat het screenen van een zodanig grote
groep tot hoge kosten leidt en er een gebrek is aan tijd (Dirkse & Van der Laan, 2020). Dat
terwijl (ex-)Gedetineerden die korter dan twee weken vastzitten vaak net zoveel problemen
hebben om te voldoen aan de basisvoorwaarden als (ex-)gedetineerden die langer dan een
maand vastzitten (Weijters, More, & Alma, 2010). Zo ervaren kortgestraften voornamelijk
problemen met identiteitsbewijs, inkomen, huisvesting en werk.
Er wordt gesteld dat ook de vrijwillige nazorg een taak zou moeten zijn voor de
reclassering. Hier zou ik het deels mee eens zijn, mits de reclassering de tijd en middelen tot
hun beschikking zouden krijgen om deze vrijwillige nazorg op een zorgvuldige manier te
kunnen uitvoeren. Reclasseringsambtenaren hebben doorgaans namelijk meer ervaring met
(ex-)gedetineerden dan gemeenteambtenaren, justitiële nazorg blijkt veelal effectief en
nazorg onder begeleiding van de reclassering wordt gekenmerkt door een zware intensiteit
om oude patronen te doorbreken (Rekenkamer Amersfoort, 2017). Daarentegen ondervinden
veel kortgestraften problemen met basisvoorwaarden die veelal betrekking hebben op
gemeentelijke processen (zoals het hebben van een identiteitsbewijs of het krijgen van een
uitkering). Het idee dat de gemeente verantwoordelijk is voor de nazorg van kortgestrafte
komt voort uit de veronderstelling dat kortgestraften minder problemen hebben op de vijf
, leefgebieden (Rekenkamer Amersfoort, 2017). Ik zou juist beargumenteren dat kortgestraften
meer geïnteresseerd zijn in vrijwillige nazorg door de gemeente omdat ook zij kampen met
grote problemen op de vijf leefgebieden (Weijters, More, & Alma, 2010). Vrijwillige nazorg
bij de gemeente zou dan een laagdrempelige manier zijn voor een (ex-)gedetineerde omdat
kortgestraften vaak al geen motivatie hebben om mee te werken aan vrijwillige nazorg.
Nazorg in de vorm van gemeentelijke hulp die helpt met basisvoorwaarden, zou minder
stigmatiserend zijn dan nazorg bij de reclassering welke zich richt op diagnoses, adviezen en
het verminderen van recidive door het aanpakken van oude gewoontes en het implementeren
van gedragsinterventies (Bosker et al., 2020). Veel (ex-)gedetineerden zijn niet gemotiveerd
om te werken aan persoonlijke problematiek en hebben meer baat bij de voorziening van
basisbehoeften zoals huisvesting en een inkomen (Rekenkamer Amersfoort, 2017). Dit is
gevolg van zogenoemde contra-indicaties: ‘zonder onderdak geen behandeling voor
verslaving en zonder inkomen geen aanpak van schulden’ (Dirkse & Husslage, 2021). De
gemeente richt zich meer op praktische zaken die recidive kan verminderen, zoals het vinden
van een huisvesting of baan. Hoewel de reclassering geschikter en, mijns inziens, effectiever
is voor vrijwillige nazorg zal het minder aantrekkelijk zijn voor kortgestraften. Hierdoor
concludeer ik dat de vrijwillige nazorg beter een taak van de gemeente kan blijven.
Justitiële nazorg is van toepassing op (ex-)gedetineerden die onder toezicht en
begeleiding in kader van voorwaardelijke invrijheidstelling, voorlopige hechtenis en
voorwaardelijke schorsing vallen. In dit geval bepalen de reclassering en de gemeente
voorafgaand aan het ontslag welk traject op welke wijze in dit kader zal worden voortgezet.
In dat geval is de reclassering de toezichthouder. Bij gedwongen nazorg moet er sprake zijn
van een vrijheidsstraf van minimaal drie maanden (Handreiking Bestuurlijk akkoord, 2019).
Om de vrijwillige nazorg van kortgestraften effectiever te maken zou er in de eerste
instantie niet gekeken moeten worden naar de coördinatie van de nazorg, maar naar de
beweegredenen van de (ex-)gedetineerden om wel of niet deel te nemen aan een dergelijke
interventie. Zoals Dirkse en Van der Laan (2020, p. 38) stellen: ‘Onderzoek de
mogelijkheden tot nazorg aan kortgestraften en heroverweeg daarmee de doelgroep van
nazorg.’ Misschien komt men dan wel tot de conclusie dat vrijwillige nazorg minder effectief
is omdat er geen externe motivatie, maar alleen interne motivatie aan te pas komt en deze bij
gedetineerden met veel problematiek beperkt is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarisegers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.