Samenvatting
Samenvatting Een kennismaking met de oude wereld
- Vak
- Instelling
- Boek
Complete, heldere samenvatting van het boek 'Een kennismaking met de Oude wereld' van L. de Blois en R.J. van der Spek (7e druk)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 47 pagina's
Voorbeeld 4 van de 47 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Meer samenvattingen voor studieboek
-
Samenvatting Een kennismaking met de oude wereld - Klassieke oudheid (B-ODISEE-JPO0SY)
-
Boeksamenvatting 'Een kennismaking met de Oude Wereld' h12 t/m 16 (minus hoofdstuk 13)
-
Een kennismaking met de Oude Wereld boeksamenvatting (h1 t/m 11)
4 beoordelingen
Door: arthurvanderweegen • 1 jaar geleden
Door: annemooncampos • 1 jaar geleden
Door: denizcakmak1999 • 2 jaar geleden
Door: harrybonnington • 3 jaar geleden
Verkoper
Volgen
cradegroot
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Kennismaking met de Oude wereldDeel 1 – Het oude Nabije Oosten
Hoofdstuk 1 – Het ontstaan van de beschavingen in Egypte en
Mesopotamië
Langs de oevers van de Eufraat, Tigris (Mesopotamië) en de Nijl (Egypte) zijn rond 3000 v.C. beschavingen
ontstaan die gekenmerkt worden door toenemende verstedelijking, staatsvorming en de uitvinding van het
schrift. Voor deze ontwikkelingen gebeurden, vond de steentijd plaats. De mens leefde toen van het jagen
en trok veel rond. Pas later toen er werktuigen uitgevonden werden, bleven sommige groepen op één plek
wonen. Dit wordt ook wel de neolithische revolutie genoemd.
1.1 Landbouw
Er worden twee typen landbouw onderscheden. Regenlandbouw is mogelijk in gebieden waar ten minste
250 millimeter regen per jaar valt (Iran, Noord-Irak etc.). Deze landbouw was erg kwetsbaar vanwege de
afhankelijkheid van de regen. Bij irrigatielandbouw werd het water dat aanwezig was op een efficiënte
manier gebruikt. In Egypte was er sprake van natuurlijke irrigatie terwijl er in Mesopotamië sprake was van
kunstmatige irrigatie omdat de overstromingen onregelmatig waren. Landbouw zorgde ervoor dat meer
mensen langer op dezelfde plek konden wonen waardoor specialisatie kwam opzetten. Ook werden er
verschillende uitvindingen gedaan, zoals het brons.
1.2 Steden
Er begonnen langzaam al wat dorpen en steden te ontstaan. De invloedrijkste steden ontstonden langs de
grote rivieren, daar was de voedselproductie namelijk het hoogste. In Mesopotamië vormde de tempel het
centrum en was dit tevens de woonplaats van de staatsgodheid. De tempelorganisatie hield zich bezig met
veel zaken waardoor er behoefte kwam aan een schrift. Rond 3400-3200 v.C. werd daarom het spijkerschrift
ontwikkeld. In Egypte werd het hiërogliefenschrift ontwikkeld. Beide schriften hadden zowel een
pictografisch (elk woord een afbeelding) als een ideografisch (elk woord een symbool) kenmerk. Later
werden hier klanken aan toegevoegd. Enkel een kleine groep geschoolde professionelen beheersten het
schrift. Veel inwoners van de steden waren boeren. De sedentaire levenswijze (landbouwers) stond
tegenover de nomadische levenswijze (veetelers). Deze verdeling moet echter niet te strikt genomen
worden. De sedentaire waren bang dat de (semi)nomaden hen zouden plunderen, maar er werden ook
producten geruild tussen beide groepen.
1.3 Geografische gesteldheid: overeenkomsten en verschillen
Zowel Egypte als Mesopotamië was afhankelijk van rivierwater en beide beschavingen hadden een gebrek
aan grondstoffen. Toch waren er ook belangrijke verschillen. Egypte had voordeligere
landbouwvoorwaarden, de overstromingen vonden namelijk vòòr de zaaitijd plaats en de kwaliteit van het
rivierwater was beter. De rivieren Mesopotamië voerden schadelijke zouten mee wat tot verzilting kon
leiden waardoor landbouw onmogelijk werd. Daarom werd daar veel gerst verbouwd i.p.v. tarwe, omdat
gerst beter bestand is tegen zout. Egypte was moeilijker bereikbaar, omdat het omringd werd door woestijn.
Hierdoor vonden invasies pas veel later plaats terwijl in Mesopotamië voortdurend nieuwe groepen aan de
macht kwamen. Toch was er in Mesopotamië ook sprake van continuïteit, omdat de groepen zich aanpasten
aan de bestaande culturele tradities.
Hoofdstuk 2 – Het derde millennium v.C.: de vroege bronstijd
De bronstijd kan onderverdeeld worden in de vroege bronstijd (derde millennium v.C.), de midden bronstijd
(2000-1600 v.C.) en de late bronstijd (1600-1200 v.C.). De overgangstijd tussen de steentijd en de bronstijd
wordt chalcolithiucum genoemd, omdat er al wel koper, maar nog geen brons aanwezig was.
,2.1 De indeling van de Egyptische geschiedenis
De Egyptische geschiedenis wordt op twee manieren ingedeeld, in dynastieën en in rijken. De geschiedenis
van de dynastieën kent een ordening van dertig koningsgeslachten. De geschiedenis van rijken is in drie
perioden verdeeld waarin Egypte grote voorspoed kende en een politieke eenheid was, deze worden
afgewisseld met tussenperioden van politieke versplintering. De verdeling bestaat uit het Oude Rijk (2600-
2150 v.C.), het Midden Rijk (2000-1800 v.C.) en het Nieuwe Rijk (1550-1100 v.C.). Daarnaast wordt er een
late tijd onderscheden waarin buitenlandse dynastieën deel gingen uitmaken van andere grote rijken (750-
332 v.C.).
2.2 Egypte: het Oude Rijk
De periode die voorafgaat aan het Oude Rijk wordt de vroeg-dynastieke periode genoemd (3000-2600 v.C.),
waarin Egypte onder één koning tot stand kwam. Ondanks de eenheid bleef er onderscheid bestaan tussen
Beneden-Egypte en Boven-Egypte. Deze periode is bekend geworden door de enorme piramiden die zijn
gebouwd als graven voor de koningen. Dit laat zien dat de koning een sterke greep had op mens en
materiaal. De piramiden lagen in de buurt van de hoofdstad Memphis. Het koningschap werd als goddelijke
instelling beschouwd waardoor de burgers bereid waren alles te doen. Het Oude Rijk kwam ten val door de
macht van de gouwvorsten (provinciehoofden). Hun grond en ambt gingen over van vader op zoon
waardoor de koning de greep op de ambtenaren verloor. Dit ging samen met hongersnood en een overgang
op kunstmatige irrigatie.
2.3 Mesopotamië: Sumer en Akkad
In het derde millennium werd de beschaving in Mesopotamië vormgegeven. De Sumeriërs maakte de steden
groot en het schrift werd op grote schaal toegepast. Er werd een begin gemaakt aan de wetenschap en de
Sumerische school hielp bij het overdragen van de cultuur in het oude Nabije Oosten. De Sumerische
beschaving verspreidde zich over geheel West-Azië, maar dit kwam niet door militaire expansie. In de
Sumerische stadstaten stond de tempel centraal, hierin ontstond een tweedeling van een wereldlijk leider
(aanvoering leger) en een hogepriester. Er ontstond dus een koningschap naast de tempel en nieuwe steden
werden hieraan onderworpen. Ook de Akkadiërs hebben de beschaving vormgegeven in Mesopotamië. De
stad Akkad werd het centrum van een wereldrijk en haar koning Sargon de Grote was de stichter van het rijk
dat geheel Mesopotamië omvatte. De Akkadiërs spraken een Semitische taal en namen een deel van de
Sumerische beschaving over, maar behielden hun eigen goden. Lokale opstanden en vreemde invallers
hebben het Akkadische rijk uiteindelijk ten gronde gericht. In het derde millennium bloeiden enkele
Sumerische steden weer op, dit wordt ook wel de Sumerische renaissance genoemd (2100-2000 v.C.). De
koningen van de derde dynastie van Ur creëerden opnieuw een groot rijk waarin het paleis de gehele
economie dirigeerde. Infiltratie van Amorieten heeft ook dit rijk ten gronde gericht. Dit waren nomaden die
aangetrokken werden door de vruchtbare rivierdalen vanwege een toenemende droogte in die tijd. Het
einde van het derde millennium betekende een periode van verwarring en stagnatie.
Hoofdstuk 3 – Het tweede millennium v.C.
3.1 De midden bronstijd
Egypte: het Midden Rijk en de tweede tussenperiode
Rond 2000 v.C. werd de eenheid van Egypte hersteld door de elfde gouwvorstendynastie die in Thebe
regeerde, wat ook meteen de nieuwe hoofdstad werd. De koningen uit de twaalfde dynastie stonden
bekend als krachtige koningen die veel ondernamen in Egypte. Het Midden-Rijk was een bloeiperiode van de
Egyptische cultuur, met name van de literatuur. De literaire werken werden klassiek, een voorbeeld voor
latere tijden. Aan het eind van het Midden Rijk verloren koningen hun macht en ging de eenheid verloren.
Tijdens de tweede tussenperiode kreeg Egypte te maken met buitenlandse overheersers, de Hyksos.
Mesopotamië: de Oud-Assyrische en de Oud-Babylonische tijd
,Er kwamen twee staten tot ontwikkeling, Assyrië en Babylonië. De Amorieten hebben hieraan een grote
bijdrage geleverd. Deze nomaden wisten de cultuur te infiltreren en de macht over te nemen. De
nomadische levenswijze werd echter niet opgegeven. De cultuur van Mesopotamië werd door de Amorieten
beïnvloed, maar zij paste zich daar ook sterk aan. Het spijkerschrift bleef nog steeds het enige gebruikte
schrift.
Noord-Mesopotamië: de stad Assur en het rijk van Samsi-Adad I
Rond 2000-1750 v.C. werd de stad Assur zelfstandig, wat een periode van bloei op gang zetten (voornamelijk
handel). Na een inzinking rond 1800 v.C. vond er weer een bloeiperiode plaats. De Amoriet Samsi-Adad I had
een machtsgreep gedaan en hij breidde zijn macht uit over Noord-Mesopotamië.
Zuid-Mesopotamië: het Oud-Babylonische rijk
Na de val van de dynastie Ur viel Zuid-Mesopotamië terug naar onafhankelijke stadstaten. Babylon werd in
de achttiende eeuw een politieke grootmacht en speelde een centrale rol in de Mesopotamische cultuur. De
basis van de Babylonische beschaving werd gelegd door de Amoritische koning Hammurabi. Zijn wetboek
behoorde tot de standaardcultuur van de Babylonische scholen. Het Oud-Babylonische rijk heeft bestaan in
de periode van 1800-1600 (v.C.).
3.2 De late bronstijd
Het ‘concert der mogendheden’
In de late bronstijd bestonden in het oude Nabije Oosten enkele grote mogendheden die elkaar min of meer
in evenwicht hielden. Via brieven en uitwisseling van gezantschappen hielden de staten contact. De macht
van deze staten berustte voor een deel op de nieuwe vinding van de strijdwagen rond 1600 (v.C.). De
bezitters van deze strijdwagens vormden een aristocratische elite, die een bevoorrechte plaats innam en
grond toegewezen kreeg in ruil voor zijn diensten. De mogendheden konden hun macht enkel handhaven als
zij over grote contigenten wagenstrijders beschikten. De kleine staten werden satellietstaten.
Egypte: het Nieuwe Rijk
Het Nieuwe Rijk bestond van 1550-1100 v.C. en was opnieuw een dynastie van Thebaanse gouwvorsten die
de Egyptische eenheid herstelde. De Hyksos werden verdreven. De koningen van deze tijd werden
aangeduid als farao. De farao’s begonnen met het oprichten van imperiums tot diep in Nubië dat in trek was
vanwege haar goud. De meest uitzonderlijke farao was Achnaton (1350 v.C.). Hij wilde van het
veelgodendom een godsdienst maken met maar één god, Aton. De Amarnabrieven gaan veel over het
bestuur van Achnaton in Syrië en Palestina. Achnaton werd opgevolgd door Tut-anch-amon, hij herstelde
oude Egyptische tradities en maakte van Memphis weer de hoofdstad. In de dertiende eeuw heeft Egypte
zich nog eenmaal hersteld onder leiding van Ramses II.
Babylonië en Assyrië
Na de val van het Oud-Babylonische rijk namen de Kassieten de macht over. Zij pasten zich aan de
Babylonische cultuur aan. Er was sprake van een sterke religieuze en artistieke continuïteit in zuidelijk
Mesopotamië. Assyrië was aanvankelijk zwak, maar na 1350 v.C. konden Assyrische koningen hun rijk
uitbreiden. Hierdoor kwam het Midden-Assyrische rijk tot stand.
Het Hethitische rijk
Rond 1700 v.C. stichtten de Hethieten het Oud-Hethitische rijk in Centraal-Anatolië. Rond 1350 werd de
buurstaat Mitanni overgenomen en werd die staat tot een vazalstaat gemaakt. De onderwerping vond plaats
door het sluiten van verdragen met overwonnen koningen die op hun troon mochten blijven zitten als
vazalvorsten. Het Hethitische rijk heeft onder sterke invloed gestaan van de Mesopotamische beschaving. Na
de verovering op Mitanni werd de Choerritische invloed sterker.
Kreta en Mycene
, De cultuur van Kreta wordt aangeduid als Minoïsche en die van Griekenland als Helladische of Myceense. De
belangrijkste stad op Kreta was Knossos, een stad zonder muren. Het paleis was het centrum van het
economische systeem. De bloei van Kreta werd mede mogelijk gemaakt door een bloeiende handel. Rond
1450 v.C. veroverde een Myceense expeditie Kreta. Knossos werd pas in 1375 v.C. vernietigd. Kort na 1600
v.C. begon een opvallende bloeiperiode van enkele stedelijke centra, waaronder Mycene. De beschaving
werd militaristischer. Geleidelijk ontstond er een rijk dat vazalstaten in Griekenland had en dat bekend staat
als Ahhijawa.
Internationale betrekkingen
Het archief van Achet-aton (El-Amarna) geeft een goed inzicht van de internationale betrekkingen van die
tijd. Er zijn veel brieven gevonden van verschillende koningen, maar ook Hethitische verdragen. Dit zijn
verdragen op voet van ongelijkheid, tussen Hethitische koning en vazalvorsten, en verdragen op voet van
gelijkheid, tussen Hethitische koning en grote mogendheden. Ook zijn er annalen op kleitabletten gevonden
van dappere daden die koningen hebben verricht.
Hoofdstuk 4 – Het eerste millennium
4.1 De vroege ijzertijd
De vroege ijzertijd loopt van 1200-750 v.C., tijdens deze periode vond een politieke en sociale omwenteling
plaats. De grote mogendheden met haar satellietstaten kwamen ten val. Als oorzaak wordt er gekeken naar
het opdringen van rondtrekkende volken. Ook de Zeevolken vormden een bedreiging. Het klimaat heeft hier
waarschijnlijk ook een rol in gespeeld. Na 1200 werd ijzer steeds vaker gebruikt. Egypte verloor in de derde
tussenperiode (1100-715 v.C.) haar veroverde gebieden.
Syrië en de Feniciërs
De kleine staten konden profiteren van de verzwakking van de grote mogendheden. De stadstaten in Syrië
werden weer zelfstandig. Damascus werd het centrum van een redelijk groot territoriaal Aramees rijk. De
Fenicische steden herstelden zich redelijk snel van de slagen van de Zeevolken. Toen de concurrentie van
Kreta en Mycene verdwenen was, konden Fenicische steden uitgroeien tot de belangrijkste handelssteden
van het oude Nabij Oosten. Nieuwe technologie en een veranderde politieke situatie versterkte deze positie.
De Feniciërs zijn voor de westerse beschaving van grote betekenis geweest, omdat zij een doorgeefluik
waren van de oud oosterse cultuur naar Europa. De Fenicische invloed werd ook uitgebreid door het stichten
van handelsnederzettingen (koloniën) die als zelfstandige steden functioneerden. Het Fenicische alfabet
werd overgebracht aan de Grieken, dit was een veel toegankelijker alfabet dan het spijkerschrift.
Israël
De schriften van de Israëlieten zijn goed bewaard gebleven en vormen samen de boeken van de Hebreeuwse
Bijbel (het Oude Testament). De boodschap die hierin overgedragen wordt, is dat het volk van Israël enkel in
haar eigen god Jahweh mag vereren en volgens Zijn normen en wetten moet leven. De oudste geschiedenis
van Israël is echter moeilijk te reconstrueren. De Israëlieten gingen een moeilijke tijd tegemoet in hun strijd
tegen de Kanaänitische steden en andere volken uit Kanaän. De Israëlieten leefden tamelijk ongeorganiseerd
en verbrokkeld in Palestina. Na de strijd tegen de Filistijnen kwam de behoefte aan een koning opzetten. De
eerste koning werd Saul, maar het lukte hem niet om een dynastie op te richten. David kwam aan de macht
en maakte van Jeruzalem de hoofdstad. Na de dood van de zoon van David, Salomon, viel het rijk uiteen in
twee delen. De zoon van Salomon, Juda, mocht het zuiden behouden, wat het koninkrijk Juda werd. In het
noorden werd een andere koning gekozen, waardoor er een apart rijk Israël ontstond.
4.2 De Voor-Aziatische grote rijken
Het Nieuw-Assyrische rijk
Het koninkrijk Assyrië werd gecontinueerd in de strijd tegen de Arameeërs. Tiglath-Pileser III begon
vazalkoninkrijken om te vormen tot provincies van Assyrië en vazalkoningen te vervangen door gouverneurs.
De Assyriërs zijn berucht om hun deportatiepolitiek. Opstandigheid werd vaak bestraft met deportatie. Door
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cradegroot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,09. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen