Dit is een volledige samenvatting van het eerstejaars-vak persoonlijkheidspsychologie binnen de richting toegepaste psychologie aan Vives Kortrijk. Ik behaalde met deze samenvatting 16/20. Docent: Stijn Meuleman. [V3G399]
Inhoudsopgave
Kennismaking met de persoonlijkheidspsychologie ............................................................................... 3
Inleiding ............................................................................................................................................... 3
Het begrip persoonlijkheid .................................................................................................................. 3
Definitie ........................................................................................................................................... 5
Enkele aanverwante begrippen....................................................................................................... 5
Ontstaan van de persoonlijkheid ........................................................................................................ 6
Aangeboren of aangeleerd? ............................................................................................................ 6
Tweelingstudies ............................................................................................................................... 8
Biologische aspecten ....................................................................................................................... 8
Situering in het vakgebied van de psychologie ................................................................................... 9
Verhouding tot de Algemene psychologie ...................................................................................... 9
Verhouding tot de Differentiële psychologie .................................................................................. 9
Verhouding tot de Psychopathologie ............................................................................................ 10
Historiek van de persoonlijkheidstheorieën ......................................................................................... 10
Inleiding ............................................................................................................................................. 10
Klassieke persoonlijkheidstheorieën (of typologieën) ...................................................................... 10
De verre voorgeschiedenis ............................................................................................................ 10
Meest recente opvattingen ........................................................................................................... 12
De constitutieleer .......................................................................................................................... 14
Onderscheid tussen typologieën en trektheorieën .......................................................................... 21
Kritieken tegen de typologieën ..................................................................................................... 21
Trektheorieën ................................................................................................................................ 22
De belangrijkste hedendaagse persoonlijkheidstheorieën ................................................................... 23
Inleiding ............................................................................................................................................. 23
Het moderne denken over persoonlijkheid ...................................................................................... 23
Allport ............................................................................................................................................ 23
Cattell ............................................................................................................................................ 26
Eysenck .......................................................................................................................................... 27
Vier grote stromingen in psychologie en psychotherapie .................................................................... 30
Het behaviorisme .............................................................................................................................. 30
Mensbeeld van het behaviorisme ................................................................................................. 30
De orthodoxe behavioristen: skinner ............................................................................................ 30
De neo-behavioristen: bandura .................................................................................................... 35
Praktische toepassingen en therapie ............................................................................................ 38
1
, De psychodynamische psychologie ................................................................................................... 38
Freud.............................................................................................................................................. 39
Adler .............................................................................................................................................. 45
Jung................................................................................................................................................ 46
Mahler ........................................................................................................................................... 50
Klein ............................................................................................................................................... 52
Winnicott ....................................................................................................................................... 53
Lacan.............................................................................................................................................. 53
De humanistische psychologie .......................................................................................................... 55
Maslow .......................................................................................................................................... 56
Rogers ............................................................................................................................................ 59
De systeemtheorie – het interactionisme ......................................................................................... 60
Sullivan .......................................................................................................................................... 61
Leary .............................................................................................................................................. 62
De cognitieve persoonlijkheidstheorie.............................................................................................. 65
Inleiding ......................................................................................................................................... 65
De cognitieve stijl .......................................................................................................................... 66
De cognitieve structuur ................................................................................................................. 67
Persoonlijkheidsonderzoek en persoonlijkheidsmeting ....................................................................... 70
Inleiding ............................................................................................................................................. 70
Persoonlijkheidsdimensies en persoonlijkheidsschalen ................................................................... 70
Toepassing: persoonlijkheid en schoolprestaties ............................................................................. 73
Diagnostiek ........................................................................................................................................ 74
The big five ........................................................................................................................................ 76
Persoonlijkheid en arbeidssituaties ...................................................................................................... 77
Persoonlijkheid van de sollicitant...................................................................................................... 77
Selectie .......................................................................................................................................... 77
Werknemerskarakteristieken in de selectieprocedure ................................................................. 78
Grafologie als methode: pro en contra – enkele meningen ......................................................... 79
Persoonlijkheid van de werknemer................................................................................................... 80
Bepalende factoren voor succes ................................................................................................... 80
Motivatie van de werknemer ........................................................................................................ 80
Faalangst........................................................................................................................................ 82
Emotionele intelligentie ................................................................................................................ 83
Opnieuw: grafologie ...................................................................................................................... 83
2
,Persoonlijkheidspsychologie
Kennismaking met de persoonlijkheidspsychologie
Inleiding
• Knowledge is power
➔ Het inschatten van de persoonlijkheid van anderen kan gezien worden als een
overlevingsmechanisme: het is belangrijk ons een beeld te kunnen vormen van hoe
anderen zijn om hun gedrag te begrijpen
➔ Als je anderen begrijpt kan je hen beïnvloeden, manipuleren en nog belangrijker: de
mogelijkheid om gedrag van anderen te voorspellen en eveneens te beïnvloeden én
anticiperen op reacties en desnoods vermijdings- of zelfs vluchtgedrag stellen eens we hun
drijfveren kennen
• Voorwetenschappelijke onderzoek is verre van jong: theorieën rond persoonlijkheid, -
kenmerken en -ontwikkeling bestaan als sinds de oudheid
• Er bestaat geen handleiding voor: “hoe doorgrond ik mijn medemens?”
- Huidige technieken zijn zeer nuttig in bepaalde situaties (test, vragenlijsten, observaties,
interviews)
• Persoonlijkheidspsychologie biedt een antwoord op de vraag: “wat maakt iemand tot een
persoon?”, 3 antwoordmogelijkheden:
1. Waarin verschilt een mens van dieren?
2. Waarom verschillen personen van elkaar?
= wat maakt persoon A uniek ten opzichte van persoon B?
3. Hoe voorspelbaar is de persoon en het gedrag?
Het begrip persoonlijkheid
• Persona (Latijns) = masker
- Manier waarop iemand zich voordoet, overkomt bij anderen
• Hypotetisch construct: veronderstelling bestaan
- Blijft zeer theoretisch, niet concreet,
• ‘Evenveel definities van persoonlijkheid als er psychologen bestaan’
• Afhankelijk van mensvisie/stroming en het theoretisch model dat de auteur hanteert
3
, Overeenkomsten1 in persoonlijkheidsdefinities
1. Dynamische functie
= persoonlijkheid zet aan tot het stellen van gedrag en stuurt gedrag
2. Systeem van gedragingen
= geheel van gedragingen die elkaar mutueel beïnvloeden en op elkaar zijn afgestemd
3. Stabiel (tijd/situatie)
= de persoonlijkheid wordt verondersteld stabiel te zijn doorheen het leven, alhoewel er
enigszins wijzigingen kunnen optreden door leerprocessen en ervaringen
4. Uniciteit (→ en dus identiteit)
- Maar: iedereen toch enigszins hetzelfde
- Gedrag wordt vaak voorspelbaar (zie Sociale Psychologie), maar ook de persoonlijkheid is
in enige mate ‘voorspelbaar’, iets waar waarzeggers gretig gebruik van maken
Nuance eigenschappen
• Niet vanzelfsprekend dat persoonlijkheid stabiel is
- Kan wijzigen doorheen de jaren
- Scherpe kantjes kunnen door ouderdom afgevijld worden
- Persoonlijkheid kan beschadigd worden in frontale hersendelen
- Al dan niet schokkende ervaringen kunnen voor verandering zorgen
- Interne hersenprocessen kunnen voor verandering zorgen
• Intersituationele persoonlijkheid
= dat menselijk gedrag voornamelijk door situationele factoren werd bepaald en dat
persoonlijkheid als construct derhalve niet of nauwelijks bestaansrecht heeft
Vb. iemand in nieuwe, stressvolle situatie is veel introverter en minder spraakzaam dan
thuis bij vrienden waar hij/zij veel opdringerig en extraverter is
- De manier waarop mensen in panieksituaties vaak sterk afwijkend reageren van wat ze
normaalgezien doen, is geen sterk argument voor een stabiele persoonlijkheid
• Uniciteit van mensen is minder voorkomend in panieksituaties
- Vaak allen op dezelfde manier reageren in plotse panieksituatie (vluchtgedrag)
• Dynamiek van de persoonlijkheid
1
= gemeenschappelijke aspecten/eigenschappen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LDEWI. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
