Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Een samenvatting van hoofstuk 3: tijd van monniken en ridders (500-1000).
-3.1 de opkomst van de islam
-3.2 hofstelsel en horigheid
-3.3 het feodale stelsel
-3.4 christendom in europa
3.1 De opkomst van de islam
Over het ontstaan van de islam is weinig bekend. Volgens latere islamitische geschriften koos Allah Mohammed uit
als zijn boodschapper. De profeet zou vanaf 610 verzen van god hebben gekregen, die na zijn dood zijn
opgeschreven in de Koran. Mohammed was niet alleen geestelijke leider, maar ook wereldlijk machthebber. Hij zou
in 622 (begin Islamitische jaartelling) van Mekka naar Medina gaan en daar zijn eerste Islamitische staat stichtte.
Na de dood van Mohammed in 632 kwam de kalief. De eerste opvolgers breidde zijn staat uit en noemen het de
jihad. Dit betekende dat je een goede moslim moet zijn en na Mohammeds dood betekend het dat ze hun
godsdienst moet verspreiden. Tussen 632 en 650 onderwierpen Arabische legers het Persische rijk. Na 650 viel de
Arabische expansie stil door burgeroorlogen binnen het kalifaat. Na de moord op Kalief kwamen de Omajjaden aan
de macht. Deze familie stichten in Damascus een dynastie, waarbij de titel erfelijk werd. Opstanden van sjieten
werden bloedig onderdrukt. De soennieten zijn de meeste moslims. De Arabische veroveringen waren snel geklaard,
hierdoor: Van origine nomadisch volk, geloof zorgt voor bindende factor, vijanden verzwakt, moslims redelijk
tolerant, een deel van overwonnen volken bekeren en jihad.
in 750 werd de Omajjadenfamilie grotendeels vermoord door Abbasidenfamilie die een nieuwe kaliefendynastie
vestigde. Een omajjade vluchtte naar Cordoba waar hij emir werd. Een nakomeling van hem riep zich in 929 uit tot
kalief. Arabische rijk viel uiteen tot kleinere staten. Die werden bestuurd door vorsten die zich emir of sultan
noemden. Het Arabische rijk had een welvarende landbouw stedelijke samenleving. Ze hadden het Arabische schrift,
Arabisch als hoofdtaal en de islam als staatsgodsdienst. Ze hadden moskeeën. Ze lieten boeken in het Arabisch
vertalen. Meestal tolereerde Arabieren het christendom en jodendom, omdat die aan het islam verwant waren.
Verdere verspreiding: Afrika, Indonesië en maakte met de verovering van Constantinopel een eind aan het
Byzantijnse rijk.
Profeet= boodschapper Allah= Arabisch voor god
Profeet= boodschapper Koran= heilige boek van islam
Wereldrijk= niet-godsdienstig Moslim= (islamiet) aanhanger van de islam
Islamitische jaartelling= jaartelling die begint bij 622 Kalifaat= islamitisch rijk
Dynastie= regerende familie Emir= Arabische vorst
Sjieten= lid van minderheidsgroep binnen islam Sultan= islamitische vorst
Kalief= opvolger van de profeet Mohammed als politiek en geestelijk (godsdienstig) leider van moslims.
3.2 Hofstelsel en horigheid
In de 6e eeuw was West-Europa moerassen, velden en bossen. Van de steden uit de Romeinse tijd is weinig over.
Bijna de hele bevolking leefde van landbouw. De landbouwstedelijke samenleving was in de vroege middeleeuwen
verdwenen. West-Europa had in de tijd van monniken en ridders (500-1000) een landbouwstedelijke samenleving.
In de 3e eeuw nam handel en nijverheid af. Het Romeinse bestuur stortte in. Germaanse invasies kwam en het was
onveilig. De overheid kon minder belasting heffen en ambtenaren en militairen niet betalen. Een oorzaak was dat
geld schaarser was. De handel verdween niet helemaal. Vanaf de 8 e eeuw ontstond ook handel met het
Oostzeegebied. Plattelandsgemeenschappen maakten wat ze zelf nodig hadden en dreven amper handel: ze waren
autarkisch.
in het Romeinse rijk waren landbouwbedrijven waar veel slaven werkten. Ook vrije boeren met land en
pachtboeren. In de 4e eeuw daalde de agrarische productie, dus boeren mochten hun land niet verlaten. Boeren
zochten bescherming bij grootgrondzitters. Zo ontstonden horige. Sommige slaven werden horige, maar slaven
bleven bestaan (verslagen strijders, naar Zuid-Europa en daar verkocht).
Het grondgebied van een edelman werd domein genoemd. Bestond uit 2 delen:
-heer: akkers, moestuin, vijver, wijngaard, herenhuis, molen enz.
-horige: boerderij met stuk grond voor gezin (hoeve), bossen en woeste gronden voor vee en hout sprokkelen enz.
deel van opbrengst moest naar heer en hun graan moesten ze malen in de molen tegen betaling in natura. Ze
moesten herendiensten doen (bv timmerman, weven).
Dit hofstelsel was in West-Europa gebruikelijk. Tussen domeinen zaten grote verschillen. Koningen konden wel
tientallen domeinen hebben waar ze hun zaken lieten beheren door rentmeesters.
Middeleeuwen= derde periode (500-1500) Horige= halfvrije boer
Domein= landgoed (gebied) van edelman of abdij Hoeve= boerderij met land
Hofstelsel= economisch systeem met horigen op domeinen Herendienst= onbetaald werk voor een heer
Rentmeesters= iemand die voor de eigenaar een landgoed beheert
Tijd van monniken en ridders= (vroege middeleeuwen) derde tijdvak (500-1000)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lydia5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
