Samenvatting
Samenvatting oncologie
- Vak
- Oncologie
- Instelling
- Hogeschool Gent (HoGent)
Samenvatting van 24 pagina's voor het vak oncologie aan de HoGent (23 paginas ipv 88!)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
1) Fundamentele aspecten van kanker1.1) Cel en tumorbiologie
- Altijd vernieuwen door celdeling of mitose -> beschadigde/verouderde cellen worden vervangen
- Normale weefsels -> groei van cellen op evenwichtige manier: aanmaak van nieuwe cellen door
celdeling (mitose) in evenwicht met verlies van cellen door geprogrammeerde celdood (apoptose).
- Reguleringsmechanismen liggen vast in genen (DNA) van iedere cel.
- Genen bepalen -> wanneer cel moet delen en wanneer niet
- DNA bevat alle informatie van cel + is uniek.
Cel kan opdelen in 2 gelijke nieuwe cellen.
Ooorspronkelijke cel -> - Moedercel moet haar DNA volmaakt juist overschrijven (verdubbelen) om het te
moedercel kunnen verdelen over 2 dochtercellen.
- Ingewikkeld proces met voldoende controlemechanismen die de verdubbeling
van DNA zorgvuldig nakijken voor het over de 2 dochtercellen wordt verdeeld.
Nieuwe cellen -> - Dochtercellen kunnen opnieuw splitsen in 2 nieuwe dochtercellen.
dochtercellen - Alle dochtercellen moeten ook alle DNA van moedercel bevatten, met alle
genen precies gelijk + dezelfde volgorde.
- Celdelingsproces meestal zonder fouten maar soms kleine fouten -> systeem kan meestal nog corrigeren.
- In sommige gevallen lukt dit niet -> zieke cel ontstaat -> cel met fouten in DNA.
1.1.1) Celcyclus - Wat? Cyclische proces van celdeling + groei
- Cyclus verdeeld in 4 verschillende fasen -> volgorde + tijdsinterval verlopen.
- Fasen die geassocieerd zijn met DNA-synthese (S-fase) en mitose (M-fase)
- G1- fase (S) -> cel voorbereid op DNA-synthese
- G2-fase (M) -> nodige voorbereidingingen voor de finale celdeling getroffen.
- Cel in volledige rusttoestand -> verlaat ze op reversibele manier de eigenlijke
celcyclus + komt in G0-fase terecht.
1.1.2) P53 - Soort controleproteïne dat fouten in nieuw aangemaakt DNA opspoort.
belangrijke - Fout in vorige celcyclus? Verdere celdelingen stoppen om gemuteerde cellen te
celcyclusproteïn elimineren
e - Ernstige fouten? Verdere dochtercellen onleefbaar maken, P53 geeft de opdracht
aan cel om zichzelf te vernietigen (via apoptose -> geprogrammeerde celdood)
- DNA-fouten herstelbaar? P53 enkel opdracht geven tot G1-arrest om reparatie door
te laten gaan.
- P53: zeer belangrijk proteïne + bewaker van genoom genoemd.
- Zorgt voor integriteit van genetisch materiaal in elke cel
1.2) Onstaan van kanker of carcinogenese
- Bij kanker -> verstoring in evenwichtssituatie tussen celgroei en celdood.
De 2 hoofdrolspelers bij ontstaan kanker:
(Proto)- oncogenen - Zorgen dat cel groen licht krijgt om DNA bij te maken + delen in 2 nieuwe
dochtercellen
- Als oncogen geactiveerd wordt, begint cel DNA te verdubbelen + delen
Tumorsuppressorge - Doet net het omgekeerde.
n - Kan het aanmaken van DNA + vermeerderen van cellen stilleggen.
- Tumorsuppressorgen geactiveerd? Stopt de cel met aanmaak DNA + met delen.
Deze genen hebben in 1ste instantie niets met kanker te maken, elke gezonde cel heeft ze.
- Mutatie: fout bij overschrijven van DNA
- Schade beperkt in omvang -> niet echt probleem -> want talrijke andere normale dochtercellen
zullen zorgen voor aanmaak of groei van weefsel of orgaan.
, - Mutatie kan optreden bij tumorsuppressorgen -> dochtercel niet meer kan stoppen met delen.
- Kankercel: ontspoorde cel met gemuteerde oncogenen en/of tumorsuppressorgenen.
- 1 enkele mutatie -> meestal niet genoeg om cel te laten ontsporen in kwaadaardige kankercel.
- Kanker ontstaat na opeenstapeling van aantal fouten -> meerstappenproces genoemd.
- Kanker: vaakst bij oudere mensen -> meer mutaties opgestapeld tijdens hun leven.
- Carcinogenese: zeer langdurig proces (proces van ontstaan van kwaadaardige tumoren.)
Transformatie van normale cel tot kankercel duurt jaren.
Groot aantal celdelingen nodig om uit 1 getransformeerde cel -> klinische manifeste tumor te laten
ontstaan
Afhankelijk van delingsfrequentie kan dat 5-10 jaar duren.
1.3) Hoe tumoren groeien, woekeren en zich in het lichaam verspreiden
- Pas wanneer kanker 1 cm in diameter is -> zal pt iets merken Tumordetectiegrens noemen
- Ttijd tussen ontstaan van tumor + tumordetectiegrens Preklinische periode noemen
- Afhankelijk van groeisnelheid van tumor -> aantal weken tot jaren duren.
1.3.1) Benigne (goedaardige) VERSUS maligne (kwaadaardige) tumoren
- Kanker manifesteert zich als tastbaar gezwel.
1) Niet alle vormen van kanker -> tastbaar gezwel (Bloedkanker: leukemie en lymfomen)
2) Niet alle tastbare gezwellen zijn kwaadaardig: kunnen ook goedaardig zijn
1.3.1.1) - Kenmerken -> vermogen tot infiltrerende groei in omliggende weefsels
Invasie en - Ze kunnen ook de wanden van bloedvaten passeren dan via bloedbaan
metastasering getransporteerd naar andere organen.
- Uitgroei in lymfeklieren en organen op afstand wordt metastasering genoemd.
- Het vermogen tot infiltratieve groei -> leiden tot ingroei in organen of
lichaamsholten, waar zich tevens metastasen kunnen vormen.
- Metastasering -> belangrijkste kenmerk van kwaadaardige gezwelgroei,
omdat metastasen slecht behandelbaar zijn + prognose in hoge mate bepalen.
- Normale cellen van immuunsysteem met infiltratief vermogen: zonder dit zouden
lymfocyten, macrofagen en granulocyten niet goed kunnen functioneren.
- Invasie: Groot aantal tumoren krijgt tijdens groeiproces meer grilliger vorm met
slechte begrenzing waarbij er delen van tumor verder groeien en
binnendringen of invaderen in normale weefsels of organen.
Primaire tumore Secundaire tumoren
Oorspronkelijke tumor Ergens anders in lichaam door
uitzaaiingen
Benigne of goedaardige Maligne of kwaadaardige
Mooi omlijnd groeien zonder Snel groeien, onregelmatig begrensd,
te invaderen + metastaseren in omliggende weefsels + organen +
metastaseren
1.3.1.2) - Tijdens groei van tumor -> opmerkelijk fenomeen: tumor voorziet zichzelf van
Angiogenese bloedvaten
- Tumor aantal mm groot -> binnenste tumorcellen in problemen -> onvoldoende 02
- Tumor begint een stof uit te scheiden -> soort lokstof voor bloedvaten
- Bloedvaten in omgeving van tumor beginnen daardoor uit te stulpen + groeien in
richting van tumor die de stof uitscheidt.
- Resultaat -> tumor voorzien van bloedvatennetwerk, 02 + voedingstoffen die via
bloedvaten aangevoerd worden.
1.3.1.3) - Ons lichaam heeft zeer efficiënt immuunsysteem dat vreemde stoffen die ons
Tumorimmunologie lichaam binnendringen, zo snel mogelijk afweert en vernietigt.
: afweer van - Immuunsysteem herkent de vreemde cellen door bepaalde structuren op wanden
, tumoren van cellen -> antigenen
- Stoffen die WBC produceren + lichaamsvreemde cellen kunnen vernietigen,
worden antistoffen, antilichamen of immuunglobulinen genoemd.
- Kankercellen worden niet zomaar vernietigd door ons afweersysteem.
- Kankercel: ontspoorde cel die ontstaat vanuit normaal, lichaamseigen weefsel,
waardoor er geen vreemde antigenen op kankercellen verwacht worden.
- Tumorafweer is echter complex.
- Afweer van kanker bewijst dat er antigenen bestaan die op kankercellen te vinden
zijn + intussen aantal antigenen die specifiek zijn voor tumorcellen
tumorantigenen (tumor specifieke, tumorgeassocieerde antigenen)
WRM ons immuunsysteem kanker niet afweert + kankercellen kunne ontsnappen?
Tumorantigenen onvoldoende zichtbaar of herkenbaar zijn voor de cellen van
ons afweersysteem.
Kankercellen zich te snel delen en groeien + immuunsysteem daardoor de
aanval niet kan volgen.
Kankercellen produceren stoffen die de afweerreactie verzwakken.
- Met de nieuw ontwikkelde immunotherapie proberen we afweersysteem te
versterken, om kankercellen gerichter en efficiënter aan te kunnen vallen.
1.4) Classificatie van tumoren
Solide tumoren of vaste tumoren - Ontstaan in 1 bepaald orgaan (long, colon)
Niet-solide tumoren - Ontstaan in diverse plaatsen van lichaam (in bloed, in beenmerg)
1.4.1) Stadia 1) Tumor bevindt zich nog op zijn plaats + nog niet in weefsels doorgegroeid.
2) Tumor is doorgegroeid in weefsel (blijft zeer dicht bij primaire tumor). Nog geen
kankercellen in lymfeklieren of andere organen.
3) Kankercellen hebben zich verspreid in lymfeklieren in omgeving van originele tumor.
4) Tumor heeft zich ook verspreid in rest van lichaam.
1.4.2) TNM- - Beschrijft de grootte of lokale uitbreiding van primaire tumor (T), aantasting van
classificatie lymfeklieren (N=nodes) + metastasen (M) op afstand.
2) Epidemiologie van kanker
2.1) Incidentie van kanker
- Risico op kankerontwikkeling is iets hoger bij mannen dan bij vrouwen.
- Geïndustrialiseerde landen kanker op 2de plaats + België: hart- en vaatziekten op 1ste plaats.
- Bij kinderen kanker 2de plaats staat.
2.2 ) Epidemiologische kernbegrippen
Incidente - Aantal nieuwe gevallen dat in bepaalde periode wordt vastgesteld.
- Om incidentie te volgen -> weergegeven aantal nieuwe gevallen per 100.000 personen/jaar
Prevalenti - Alle personen die nog in leven zijn op bepaalde datum + ooit vorm kanker is vastgesteld
e - Maatstaf die aangeeft hoeveel mensen op bepaald moment aan ziekte lijden
- Hoge incidentie van ziekte betekent dat veel mensen die ziekte ooit krijgen.
- Bij ziekte -> snel geneest, kan incidentie hoog zijn, terwijl de prevalentie beperkt blijft.
2.3) Kankerincidentie en leeftijd
- Bij vrouwen stijgt risico vanaf 30 jaar + bij 50 jaar bijna 2x zo hoog als bij mannen.
melanoom, borst-, schildklier-, en baarmoederhalskanker.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ambareenraza. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €18,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 57114 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen