Heelkunde theorie
1) Ulcus cruris
1.1) Inleiding - Open been genoemd. D
- Bij pt tussen 70-80 jaar in ambulante setting.
- Voldoende beweging + compressietherapie -> hoekstenen van behandeling.
- Chronische wonde, die maanden tot jaren kan openblijven.
1.2) Definitie - Chronische wonde bij pt met chronische veneuze of arteriële insufficiëntie.
1.3) Prevalentie - Komt 2 tot 3x meer voor bij vrouwen
1.4) Fysiopathologie
Veneus - Chronische veneuze insufficiëntie: veel voorkomende aandoening in westerse wereld.
ulcus - Stuwing in veneuze circulatie van onderbeen, door tekortschieten van veneuze spierpomp +
cruris niet goed functioneren van kleppen in venen
- Door verhoogde veneuze druk + verminderde veneuze drainage -> verschillende afwijkingen
ontstaan.
- In alle gevallen dat de terugstroom van veneuze bloed naar hart verstoord raakt, zal op korte of
lange termijn CVI ontstaan.
- Oorzaken veneuze pathologie: reflux in venen tgv onvoldoende werking van kleppen,
obstructie van diepe kuitvenen (trombose) + slecht of niet functioneren van kuitspieren (parese)
Arterieel - Verminderde arteriële doorbloeding -> voorkomen bij pt met atherosclerose en hypertensie
ulcus - Door vernauwing van bloedvaten -> weefsels te weinig 02 + voedingsstoffen, wat resulteert tot
cruris het afsterven van weefsel en necrosevorming
- Minder frequent komt het arterieel ulcus voor bij pt met obstructie van arteriën door
stollingsstoornissen, cholesterolembolie of vasculitis.
- Soms verschillende oorzaken tegelijkertijd voorkomen.
- Niet opsporen + behandelen van oorzaak -> leiden tot ernstige wonden + amputaties
1.5) Klinische tekenen
1.5.1) Veneus problemen
Oedeem - Vroeg symptoom van chronische veneuze insufficiënte (CVI) + ontstaat doordat de
capillaire filtratie snel toeneemt tgv verhoogde capillaire druk aan veneuze zijde ->
evenwicht in capillair bed wordt verstoord.
- Lymfevaten nemen de afvoer over maar snel overbelast + vocht blijft ophopen in
weefsels
- Oedeem niet alleen vroeg maar ook essentieel symptoom.
- CVI: permanent verhoogde druk in lichaamsdeel van veneuze systeem dat onder de
veneuze afsluiting of insufficiënte klep ligt
- Risicoplaatsen voor oedeem: onderbeen + voet.
Varices - Benen: oppervlakkige + diepe venen met elkaar in verbinding staan door perforante
venen.
- Bloed moet tegen zwaartekracht naar hart worden gepompt.
- Om terugstromen van bloed tegen te gaan -> kleppen aanwezig in aders -> bloed
richting hart voeren
- Spataders of varices zijn oppervlakkige venen -> kleppen niet goed sluiten.
- Kleppen niet goed sluiten -> bloed terug met zwaartekracht naar beneden -> druk in
, venen toeneemt + geleidelijk uitzetten.
- Aanleiding tot zware: vermoeide benen, zwelling, pijn, nachtelijke krampen en
onrustige benen (restless legs).
- Overdruk langer bestaat? Na verloop van tijd ook huidveranderingen optreden
(bruinverkleuring, eczeem) + slecht helende wonden of spontaan ontstaan wonden die
moeilijk genezen (ulcus)
Hyperpigmentatie - Bruine verkleuringen door uittreden + afbraak RBC uit bloedbaan onder invloed van
overdruk.
- Door afbraak van erytrocyten komt ijzer vrij -> als pigment kan waarnemen
Hypostatisch - In weefsels waarin zich veel vocht ophoopt, kan huid vurig rood worden + glanzen.
eczeem - Soms blaren vormen hypostatisch eczeem of hypodermitis genoemd.
- Ontstekingsreactie veroorzaakt door eiwitten die uit bloedbaan lekken naar ruimte
tussen cellen.
- Als reactie op eiwit in oedeem ontstaan ontstekingsverschijnselen.
- Huid -> rode verkleuring + voelt warm aan.
- Door slechte conditie van huid -> afweervermogen van huid steeds kleiner.
- Huid dunner + kwetsbaarder.
- Ontstaan ontstekingsachtige verschijnselen met vocht- en blaasjesvorming.
- Eczeem ontstaan als reactie van huid op veranderingen
Induratie - Paatselijke verharding van weefsel door vorming van bindweefsel
Corona - Veneuze ectasieën die zich aan mediale voetrand bevinden.
phlebectatica - Ontstaan door verhoogde druk in venen -> kleinste zijtakken van veneuze netwerk op
paraplantaris laagste punt hierdoor verwijd worden.
- In vroeg stadium -> vaatafwijkingen waarneembaar (ankle flare)
Atrofie blanche - Veroorzaakt door CVI.
- Veranderd huidgebied met depigmentatie waarin nog enkele capillairen zichtbaar zijn.
- Ernstige complicatie van CVI.
- Door stollingen in capillair bed, verdwijnt grootste gedeelte van capillairen in huid
- Weefsel-02spanning -> laag waardoor deze gebieden erg kwetsbaar zijn.
- Minimaal trauma -> leiden tot ulcus
LipoDermato- - Komt in vergevorderd stadium van CVI, ontstaan door chronische stuwing
sclerose - Door ontsteking ontstaat littekenvorming in onderhuidse bindweefsel, met als gevolg
sclerose + inkrimping van weefsel
- Gebeurt vooral in gebied van enkel + been blijft dik door aanwezige oedeem.
- In zeer extreme gevallen wordt dit flessenhalsfenomeen genoemd.
- In gebieden van lipodermatosclerose ontstaan ook gemakkelijker ulceraties, die op hun
beurt weer moeilijk genezen
Uitzicht wonde - Veneus ulcus -> erg groot worden + wondbodem is geel en rozerood.
- Door oedeem meestal veel wondvocht produceren.
- Wonde -> oppervlakkig + niet duidelijk afgelijnd.
Pijn - Pijn? Licht tot mild + afnemen bij hoogstand van lidmaat.
- Pijn -> wijzen op allergie -> verbandmiddelen.
- Pijn bij verbandwissel + wondmanipulatie
, Lokalisatie - Veneus ulcus -> rondom enkel + gebied tussen enkel en begin van kuitspier.
1.5.2) Arterieel probleem
Arteriële pulsaties - Van onderbeenarteriën + voetarteriën zijn moeilijk of niet te voelen.
Huidafwijkingen - Koude voeten -> rood bij neerhangen + wit als ze omhoog gehouden worden
- Benen platliggen: vlekkerige roodheid vooral aan tenen die zeer koud aanvoelen
- Soms is oedeem aanwezig.
- Huid is dun, droog en glad + beharing is sterk verminderd tot afwezig
Lokalisatie - Op slecht doorbloede plaatsen + plaatsen onderhevig aan druk en schuifkrachten:
voetrug, voetrand, scheenbeen of onder nagelplaat aan tenen -> vooral op tenen of hiel
Uitzicht wonde - Meestal diep + door slechte bloedvoorziening (weinig wondvocht)
- Wondbodem is geel + vaak necrose.
- Als pezen en gewricht blootliggen, wijst op diepere necrose door arteriële insufficiëntie
Pijn - Nachtelijke pijn in benen + voeten.
1.6) Risicofactoren
1.6.1) Veneuze insufficiëntie
Risicofactoren ontstaan van
- Obesitas, tromboflebitis, beentrauma (fractuur), trombofiele aandoeningen
klepdysfunctie
- Sedentaire levensstijl, langdurig rechtstaan, oudere leeftijd, veranderd of
Risicofactoren ontstaan van
schuifelend gangpatroon, musculoskeletale aandoeningen of ingrepen die
spierdysfunctie
negatieve invloed hebben op kuitspier (paralyse, arthritis)
Factoren: negatieve invloed op
- Diabetes, roken, malnutritie, plots gewichtsverlies, medicatie
genezing
Factoren: negatieve invloed op - Weinig activiteit en mobiliteit, hartaandoeningen, hartfalen (contra-
behandeling indicatie voor compressietherapie)
Voorgeschiedenis veneus ulcus - Ulcus in voorgeschiedenis -> meer dan 6 maand bestaan heeft
- Wanneer chirurgie, GMgebruik en compressietherapie niet helpen ->
Voorgeschiedenis
kijken of er geen verkeerde diagnostiek, maligniteit of gemengde pathologie
behandelingen
aanwezig is
Zorgen van pt + verwachten - Pijn, jeuk, angst, transportproblemen, aantrekken compressietherapie,
problemen werk gerelateerde en financiële problemen, impact op ADL
1.6.2) Arteriële insufficiëntie
Wijzigbare risicofactoren - Roken, diabetes, dyslipidemie, hypertensie
Predisponerende - Wijzigbaar: obesitas, inactiviteit, sociale isolatie, stress
risicofactoren