Samenvatting van het vak abdomen 1 deel spijsvertering (maag-darm) in het 2e semester van de 2e bachelor geneeskunde. Samenvatting van de vragenlijst over het deel maag-darm.
Behaald resultaat: 17/20
1. Leg de begrippen endocrien, paracrien en neurocrien uit adhv telkens 2 voorbeelden uit de
gastro-intestinale tractus
ENDOCRIEN = hormonen circuleren in het bloed en gaan op andere plaatsen een effect hebben
à CHOLECYSTOKININE
- Wordt geproduceerd door entero-endocriene cellen in
het proximale jejunum
- In het duodenum van de dunne darm kent het
spijsverteringsstelsel zijn eerste absorptie en wordt het
blootgesteld aan voedsel dat al voorverteerd is in de
maag. Een voedselbolus komt in het duodenum terecht
en thv het duodenum gaan entero-endocriene cellen oiv
de voedselbolus cholecystokinine produceren en dit zal
verschillende effecten hebben
o Cholecystokinine zal endocrien werken op de
galblaasmusculatuur en zal voor een contractie
zorgen waardoor er een toename is in de galzout afvoer naar de dunne darm. In de
dunne darm zijn deze galzouten nodig om de vetvertering te garanderen
o Cholecystokinine gaat de productie van het pancreassap bevorderen. In het
pancreassap zitten lipasen en proteolytische enzymen à lipase gaat vetvertering
stimuleren en de proteolytische enzymen zorgen voor eiwitdigestie
o Via cholecystokinine zal er ook een effect zijn op de maagcontractiliteit, een
inhiberend effect waarbij de maagmotiliteit wordt geremd. Er is voedsel toegekomen
dus er is een feedback systeem naar de maag om de maag te milderen zodat de
dunne darm tijd heeft voor wat is toegenomen te gaan verwerken. De maag wordt
dus even ‘on hold’ gezet totdat het duodenum klaar is om de volgende puls van
voedsel te ontvangen
§ Dit zal verzadiging geven als de maaglediging wordt geremd à
verzadigingsgevoel
o Cholecystokinine zal ook de maagzuursecretie gaan
inhiberen
à SECRETINE
- Wordt ook aangemaakt door entero-endocriene cellen thv de
dunne darm
- Secretine gaat inwerken op de pancreas, zal pancreassecretie
stimuleren waarbij pancreassap met lipasen en proteolytische
1
, enzymen wordt vrijgegeven maar hierin zit ook veel bicarbonaat. De voedselbolus die vanuit
de maag in de dunne darm terecht komt is nog zuur, de dunne darm kan dit slechts in
beperkte mate verdragen dus het zuur moet gebufferd en geneutraliseerd worden en hier
zorgt het pancreassap met bicarbonaat voor
o DUS voedselbolus komt aan à secretine wordt geproduceerd à aciditeit van de
voedselbolus wordt onmiddellijk gebufferd
- Secretine gaat ook inwerken op de maaglediging en zal remmend werken à zorgt ervoor dat
bij een toevoer van nutriënten de maag op rust wordt gezet
- Ook de zuursecretie wordt door secretine tijdelijk onderdrukt
PARACRIENE COMMUNICATIE
- Endocriene cellen stellen hormonen vrij die gaan inwerken op
een doelwitcel in de directe omgeving
- Beperkt effect in de omgeving
- Voorbeelden
o In de maag zijn er somatostatine producerende
endocriene cellen die somatostatine gaan vrijstellen.
Dit gaat inwerken op receptoren die gelegen zijn op
gastrine producerende entero-endocriene cellen in de maag. Zo gaat somatostatine
de activatie/productie van gastrine tegengaan en zal zo een zuurteremmend effect
hebben in de maag
o Histamine werkt prosecretoir: histaminevrijstelling gebeurt oiv gastrine en
stimuleert de maagzuursecretie door pariëtale cellen
§ Anti-histaminica om maagzuursecretie te remmen en patiënten met reflux te
behandelen
NEUROCRIENE COMMUNICATIE
- Entero-neurocriene cel wordt direct beïnvloed door
zenuwbanen die GI-peptiden en hormonen gaan vrijstellen
- Voorbeelden
o Zenuwuiteinden die gastrine releasing hormoon
(GRP) gaan vrijstellen dat inwerkt op de G-cellen
van de maag en zo de maagzuursecretie gaat
beïnvloeden
o Zenuwuiteinden die VIP uitscheiden thv de spieren
van het maag-darmsysteem dat rechtstreeks
inwerkt op de gladde spiercel en leidt tot relaxatie
van de gladde spiercellen
o Zenuwuiteinden die enkefalines gaan produceren, deze zijn een vorm van endogene
opiaten die op opiaat receptoren gaan inwerken in het maag-darmsysteem
o Ook andere mediatoren die op deze manier kunnen communiceren: gastrine,
somatostatine, neurotensine, substance P
2
, - Neurocrien: zenuwuiteinden die een peptide gaan vrijzetten, deze gaan inwerken op een
effectorcel bv gastrinecel, epitheelcel, gladde spiercel, … à zo kan er communicatie
plaatsvinden
2. Beschrijf hoe algemeen de gastro-intestinale tractus bezenuwd wordt
EXTRINSIEKE INNERVATIE VAN HET GI SYSTEEM
- Zenuwuiteinden vanuit het ruggenmerg en de hersenstam zakken af naar de wand van het
darmstelsel zelf, gaan daar zenuwuiteinden doen penetreren tot bij het epitheel en de
gladde spiercellen om de activiteit van het maag-darmsysteem te gaan moduleren
- Onderscheid in de innervatie van het maag-darmsysteem tussen
o Autonoom zenuwstelsel: deel van het zenuwstelsel waar je geen bewuste controle
over hebt
§ Extrinsieke factor: OS en PS
§ Intrinsieke factor: enterisch zenuwstelsel
o Willekeurig zenuwstelsel: deel van het zenuwstelsel dat wel actief bediend kan
worden. Er zijn maar 2 foci in het maag-darmsysteem die je actief kan controleren
§ Slikmechanisme: craniale zenuw XII (n. hypoglossus) en IX (n.
glossopharyngeus)
§ Defecatie of het lozen van ontlasting: dit doe je met de pelvische zenuwen
en n. pudendus
ENTERISCH ZENUWSTELSEL
= verzameling van neuronen: motorische, secretoire, sensorische neuronen en interneuronen die in
lokale reflexen met elkaar gaan communiceren. Meestal is er een intrinsiek primair afferent neuron
dat de info vanuit de periferie gaat capteren (bv distentie) en die info naar het ganglion, waar
cellichamen in vervat zitten, gaat doorgeven. Die info wordt dan via interneuronen gecommuniceerd
naar efferente motorneuronen die ofwel excitatoir werken door de vrijstelling van acetylcholine en
substance P wat contractie van de gladde spiercellen kan uitlokken ofwel relaxerend door de
productie van NO of VIP en daardoor zal de gladde spiercel relaxeren
- Afhankelijk van de locatie van de ganglia waar die cellichamen in vervat zitten spreken we
van:
o Submucosale plexus van Meisner: tussen het epitheel en de circulaire spierlaag à
werkt vnl in op secretoire processen
o Mesenterische plexus van Auerbach:
tussen de circulaire en longitudinale
spierlaag à werkt vnl in op de
contractiliteit
3
, à Resultante van het enterisch zenuwstelsel, wat doet het
eigenlijk?
De voornaamste functie van een goed werkend enterisch
zenuwstelsel is het ontwikkelen van de peristaltiek.
Peristaltiek is een enterische reflex waar distentie van het
lumen van de darm tot vrijstelling van entero-endocriene
hormonen gaat leiden en tot activatie van stretchgevoelige
primaire afferente neuronen. Deze gaan via die afferente zenuwbanen een prikkel tot in het ganglion
brengen, dan krijg je een ascenderende contractie en een descenderende relaxatie van de spierlaag.
Achter de bolus contractie, voor de bolus relaxatie en de resultante is dat de bolus stilaan naar
distaal toe wordt gedreven. Dan zal de distentie op een volgende plek plaatsvinden, alweer krijg je
zenuwbaan contractie achter en relaxatie voor en zo wordt de bolus terug een stukje doorgedreven.
Dit geprogrammeerde en gecoördineerde doorduwen van de bolus noemen we peristaltiek.
Helemaal gebaseerd op het continue ontwikkelen van een orale contractie en een anale relaxatie
à Het extrinsieke autonome zenuwstelsel is hier (waarschijnlijk) het meest van belang
- OS: zenuwbanen die vanuit verschillende stations in het ruggenmerg gaan aftakken en via
paravertebrale ganglia gaan doorlopen naar de periferie en kruisen in prevertebrale ganglia
(3: ganglion coeliacum, ganglion mesentericum inferior en superior) om van daaruit via
splanchnische zenuwen, colonische zenuwen en hypogastrische zenuw naar het maag-
darmsysteem te gaan communiceren en daar effecten uit te voeren
- PS: 2 grote banen die belangrijk zijn
o N. vagus die het grootste deel van het maag-darmsysteem gaat innerveren: van
slokdarm tot ongeveer halverwege het colon transversum
o N. pelvicus die op het sacrale niveau gaat intreden in het ruggenmerg en die de
innervatie voorziet van halverwege het colon transversum tot aan de endeldarm
- Binnen de 2 helften van het autonoom zenuwstelsel zijn er zowel afferente zenuwbanen die
info naar centraal brengen als efferente banen waarbij er controle is over de perifere
organen. Om de communicatie te doen gebruiken die zenuwbanen neurotransmitters
o PS vnl acetylcholine als eindneurotransmitter, dit gaat inwerken op muscarine
receptoren in de wand van het maagdarmsysteem à vnl STIMULEREN
o OS vnl noradrenaline als neurotransmitters, dit gaat eerder inhiberende effecten
uitoefenen op het maag-darmsysteem à vnl REMMEN
o Dit is zo voor het maag-darmsysteem. Voor de vitale organen, de nieren, de longen
en de spieren is het omgekeerd à OS stimuleren en PS inhiberen
§ Bij de spijsvertering is er dus een omgekeerd effect: tijdens periodes van
stress en fysieke activiteit moet er een verhoogde doorbloeding en activatie
zijn naar de vitale organen toe en dan wordt het maag-darmsysteem rust
gegeven DUS OS zal vitale organen stimuleren en spijsvertering remmen
§ In periode van rust zal de spijsvertering gestimuleerd worden via PS en de
rest van het lichaam wordt op rust gezet ook door PS
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pauliena. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
