Van de pruikentijd tot de
postmodernen - Van Alphen tot
Van Bastelaere: 200 jaar
poeziegeschiedenis van de Lage
Landen
Nederlandse Letterkunde IV
2013-2014
,INHOUDSOPGAVE
DE
1. 18 EEUW: VERLICHTING EN CLASSICISME .............................................................................................. 5
1.1 VOORBESCHOUWINGEN ............................................................................................................................... 5
1.2 CLASSICISME & VERLICHTING ........................................................................................................................ 5
1.3 BESLUIT CLASSICISME EN VERLICHTING ............................................................................................................ 6
DE
2. 19 EEUW IN HET NOORDEN: ROMANTIEK (1820-1840) ......................................................................... 7
2.1 ALGEMEEN ................................................................................................................................................ 7
2.2 ZIE NOTITIES OP PAPIER ............................................................................................................................ 7
DE
3. 19 EEUW IN HET NOORDEN: REALISME (1850-1890) ............................................................................. 8
3.1 ZIE NOTITIES OP PAPIER! .......................................................................................................................... 8
DE
4. 19 EEUW IN HET ZUIDEN: ROMANTIEK (1820-1850) .............................................................................. 9
4.1 GESCHIEDENIS............................................................................................................................................ 9
4.1.1 De Oostenrijkse tijd (1713-1792) ....................................................................................................... 9
4.1.2 De Franse tijd (1792-1814) .............................................................................................................. 10
4.1.3 De Hollandse tijd ( 1815-1830) ........................................................................................................ 10
4.2 TAAL- EN CULTUURFLAMINGANTEN .............................................................................................................. 10
4.3 GENTSE EN ANTWERPSE GROEP VAN ROMANTISCHE DICHTERS ........................................................................... 12
4.3.1 De Gentse groep .............................................................................................................................. 12
4.3.2 Brussel ............................................................................................................................................. 13
4.3.3 Antwerpse groep ............................................................................................................................. 13
DE
5. 19 EEUW IN HET ZUIDEN: REALISME (1850-1890) ................................................................................ 16
5.1 POLITIEKE EN MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT.................................................................................................... 16
5.2 LITERAIRE CONTEXT ................................................................................................................................... 16
5.2.1 Thematiek ........................................................................................................................................ 16
5.2.2 Genres ............................................................................................................................................. 16
5.2.3 Status van de schrijvers ................................................................................................................... 17
5.3 VERTEGENWOORDIGERS VAN DE REALISTISCHE POËZIE...................................................................................... 17
5.4 VERTEGENWOORDIGERS VAN HET REALISTISCHE PROZA .................................................................................... 19
DE
5.5 OVERZICHT VAN DE 19 EEUW.................................................................................................................... 20
DE
6. WEST-VLAAMSE BLOEI IN DE 19 EEUW: VAN GUIDO GEZELLE TOT ALBRECHT RODENBACH ................ 21
7. DE TACHTIGERS ...................................................................................................................................... 26
7.1 ALGEMENE SCHETS.................................................................................................................................... 26
7.2 DE TACHTIGERS ........................................................................................................................................ 27
7.2.1 Indicatieve aspecten ........................................................................................................................ 27
7.2.2 Ontstaansgeschiedenis De Nieuwe Gids.......................................................................................... 27
7.2.3 Prille geschiedenis van De Nieuwe Gids .......................................................................................... 28
7.3 BELANGRIJKSTE TACHTIGERS ....................................................................................................................... 29
7.4 DEBAT SCHISMA................................................................................................................................... 30
1
,8. DE NEGENTIGERS ................................................................................................................................... 31
9. SYMBOLISME IN NL ................................................................................................................................ 37
9.1 JAN HENDRIK LEOPOLD .............................................................................................................................. 37
9.1.1 Biografie .......................................................................................................................................... 37
9.1.2 Poëzie .............................................................................................................................................. 38
9.2 P.C. BOUTENS ......................................................................................................................................... 39
9.2.1 Biografie .......................................................................................................................................... 39
9.2.2 Poëzie .............................................................................................................................................. 39
9.3 3 NAMEN TER AFRONDING: NEO/POST-SYMBOLISTISCHE DICHTERS ..................................................................... 40
10. MODERNISME IN VL .......................................................................................................................... 41
10.1 ALGEMEEN .............................................................................................................................................. 41
10.2 TWEE MODERNISTISCHE TRADITIES ............................................................................................................... 42
10.2.1 Onzuivere traditie ....................................................................................................................... 42
10.2.2 Zuivere traditie ............................................................................................................................ 42
10.3 PAUL VAN OSTAIJEN.................................................................................................................................. 42
10.3.1 Music-Hall (1916) ........................................................................................................................ 42
10.3.2 Het Sienjaal (1918) ...................................................................................................................... 43
10.3.3 De Berlijnse jaren (1918-1921).................................................................................................... 44
10.3.4 Feesten van angst en pijn (1921) ................................................................................................ 45
10.3.5 De bezette stad (1921) ................................................................................................................ 47
10.3.6 Nagelaten gedichten ................................................................................................................... 48
11. MODERNISME IN NL .......................................................................................................................... 50
11.1 HENDRIK MARSMAN ................................................................................................................................. 50
11.2 MARTINUS NIJHOFF (1894-1953).............................................................................................................. 50
12. NEOCLASSICISME IN INTERBELLUM (NL + VL) ..................................................................................... 53
12.1 ALGEMENE BESCHOUWINGEN ..................................................................................................................... 53
12.2 ENKELE HOOFDFIGUREN ............................................................................................................................. 54
12.2.1 J.C. Bloem .................................................................................................................................... 54
12.2.2 Jan van Nijlen .............................................................................................................................. 54
12.2.3 Richard Minne ............................................................................................................................. 55
12.2.4 Maurice Gilliams ......................................................................................................................... 56
12.2.5 Gerrit Achterberg ........................................................................................................................ 56
13. POËZIE VAN VIJFTIG NA WOII ............................................................................................................ 58
13.1 GEWIJZIGDE LITERAIRE KLIMAAT .................................................................................................................. 58
13.2 KENMERKEN ............................................................................................................................................ 59
13.3 ENKELE FIGUREN....................................................................................................................................... 59
13.3.1 Jan G. Elburg ............................................................................................................................... 60
13.3.2 Gerrit Kouwenaar ........................................................................................................................ 60
2
, 13.3.3 Lucebert ...................................................................................................................................... 61
13.3.4 Hugo Claus .................................................................................................................................. 62
14. NIEUWREALISTISCHE EN NEODADAÏSTISCHE TENDENSEN IN JAREN 50 EN 60.................................... 65
14.1 POLITIEK EN KUNST ................................................................................................................................... 65
14.1.1 democratiseringstendens in de kunsten ..................................................................................... 67
14.2 NIEUWREALISME IN NEDERLAND ................................................................................................................. 68
14.2.1 Gard Sivik .................................................................................................................................... 68
14.2.2 Armando ..................................................................................................................................... 68
14.2.3 Barbarber .................................................................................................................................... 69
14.2.4 Bernlef en Schippers .................................................................................................................... 69
14.2.5 Nul-beweging .............................................................................................................................. 70
14.3 NIEUWREALISME IN VLAANDEREN ................................................................................................................ 71
14.3.1 Kenmerken .................................................................................................................................. 71
14.3.2 Roland Jooris ............................................................................................................................... 71
14.3.3 Herman de Coninck ..................................................................................................................... 72
14.4 VERGELIJKING VL - NL ............................................................................................................................... 72
15. JAREN 70: BATAILLE SUR LE CHAMP LITTÉRAIRE ................................................................................ 73
15.1 5 TENDENSEN .......................................................................................................................................... 73
15.2 BRUG MET JAREN 60 ................................................................................................................................. 73
18.1 POSTMODERNISTISCHE TENDENSEN IN DE POËZIE IN NEDERLAND EN VLAANDEREN ................................................ 89
3
, 18.1.1 Postmodernisme: leesattitude > periodeconcept ........................................................................ 89
18.1.2 Postmodernisme als periodeconcept .......................................................................................... 91
18.1.3 Enkele namen .............................................................................................................................. 91
18.1.4 Zeven publicaties......................................................................................................................... 92
18.2 SLOTBESCHOUWING .................................................................................................................................. 97
4
, 1. 18DE EEUW: VERLICHTING EN
CLASSICISME
1.1 VOORBESCHOUWINGEN
1. Elk overzicht is gekaderd in bepaald perspectief: eigen accenten, geen olympisch standpunt
Subjectief verhaal over 200 jaar literatuurgeschiedenis in Lage Landen
2. Zoeken naar raakvlakken tussen twee literaire systemen in hetzelfde taalgebied >< zoeken
naar verschillen tussen ontwikkeling boven en onder de Moerdijk – poëticale tendensen
verschillen tussen twee literaturen in het Nederlands.
Aandacht voor ontwikkelingen in Nederland en Vlaanderen.
3. Oog voor dominante literaire discours >< oog voor wat er zich in de marge van het literaire
veld afspeelt – experiment, ter discussie stellen van dominante traditie/ conventie.
Aandacht voor tendensen die ontstaan zijn in periferie en ageren tegen bestaande
dominante discours.
1.2 CLASSICISME & VERLICHTING
Classicisme, ontstaan in de 17E in Frankrijk, auteurs als Molière en Racine, ontstaan vanuit theater.
Twee kernbegrippen:
- Vraisemblance: tekst is natuurgetrouwe weerspiegeling van de werkelijkheid
- Bienséance: welvoeglijkheid, literatuur is dienstbaar aan keurige, deftige burgers: spiegel van
deugdzaamheid voor maatschappij – belerend en moraliserend aspect van classicistische
literatuur
(begrippen gedefinieerd door Boilleau)
Classicisme schatplichtig aan renaissance, duidelijk raakvlak: beide stromingen halen mosterd uit
Klassieke Oudheid model voor 17E (Vondel, Hooft) en 18E: allusies, intertekstuele linken met
oudheid.
Verlichting is filosofische stroming met klemtoon op ratio, empirie. God wordt van zijn troon
gestoten (exit religieus denken) door technische innovaties (geloof in wetenschap en techniek –
klemtoon op ratio, niet op emotio)
Vertaald naar literatuur: schrijvers houden zich keurig aan voorgeschreven regels, literatuur is
conform aan het ‘vademecum voor het goede gedicht’. Gedicht is voorbeeld van huiselijkheid en
deugdzaamheid. Moraliserend en belerend karakter. 18E: monotone, saaie literatuur in slipstream
van Gouden Eeuw.
Verwijzing naar maatschappelijke context: hoe heeft literatuur zich al dan niet aangepast aan de
buitentalige werkelijkheid? In de 18E waren er heel wat leesclubs of –gezelschappen waarin de
keurige burgers van gedachten wisselden over contemporaine literatuur. 18E is de eeuw van de
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EmCatelyn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.