Geschiedenis van opvoeding,
onderwijs en vorming
1. College 1 Historische pedagogiek: een inleiding
1.1. Veranderingen met betrekking tot opvoeding, onderwijs
en vorming
Een historisch houdt zich bezig met veranderingen en IS een pedagoog, geen historici!
geen absoluut verschil (er zijn raakpunten) maar de intentie waarmee we naar verleden
kijken is anders.
Beide houden zich bezig met veranderingen maar een pedagoog wil deze ook op gang
trekken en die veranderingen bestuderen!
Verschillende veranderingen
a. Van buitengewoon onderwijs tot M-Decreet
Het M-decreet houdt in dat mensen met een handicap ook aan het normaal
onderwijs kunnen deelnemen. Deze kwam in de jaren 80 in bloei door het
leerzorgkader van Vandenbroecke. Op het einde van de 19e eeuw zonderden
we nog mensen met ernstige handicaps af.
We gaan niet meer op dezelfde manier om met mensen met een
handicap!
b. Van kinderarbeid tot leerplicht
Vroeger was de leerplicht tot 16 jaar, deze bestaat nu al 104 jaar en is
ingevoerd in 1918 door de wet Poulet. De wet werd opgesteld door een
gevoel waarbij kinderen niet samen met volwassenen konden werken. De
wetten tegen kinderarbeid in de 19e en 20e eeuw zijn hierin belangrijk
geweest.
c. Van gallei tot gesloten instelling
Een gallei is een schip waar ze mensen vroeger naartoe stuurden wanneer ze
een misdaad hebben begaan, de pedagogie was hier ver te zoeken. Een
minderjarige die een misdaad begaat wordt niet op het niveau van
volwassenen gestraft, wij hebben echter een jeugdbeschermingsrecht (ipv
een strafrecht). We gaan er namelijk vanuit dat jongeren het verschil tussen
goed en kwaad nog niet kennen. Hier is echter niet iedereen het mee eens,
het kan zijn dat de term jeugdstrafrecht weer terug komt zoals in de
buurlanden. Het idee van heropvoeding is in de 19e, 20e eeuw gekomen en
hier gaan wij nu van uit.
d. Van min tot kindercrèch
In de ME hadden mensen veel geld en wanneer dit zo was gingen ze hun
kinderen niet wegsturen naar het platteland met een min. Aandacht voor het
pasgeboren kind ging in de ME vooral naar voeding en nu is dit eerder gericht
op de pedagogische kijk.
1
,Uit deze voorbeelden kan je afleiden dat er de afgelopen 200 à 300 jaar een enorme
evolutie is geweest in het belang van de pedagogische waarden. Van helemaal geen
belang, naar een belangrijke plaats in de samenleving.
We vragen ons af welke zaken deze evoluties tot stand hebben gebracht. Er zijn nog talloze
andere evoluties zoals het verschil in straffen tussen vroeger en nu (nu nog steeds discussie
omtrent de pedagogische tik)
1.2. Wat is het object van de Historische Pedagogiek?
Object : Dit staat vaak ter discussie: de historische pedagogiek is volgens de prof
wetenschappelijk want het bestudeerd iets in de werkelijkheid nl veranderingen
maar ook het verleden.
-> hierdoor ga je proberen een geschiedenis te reconstrueren. Mbv de sporen in het
verleden ga je dat narratief reconstrueren. (betekenisvolle verhalen) Het stopt hier
echter niet !!! Want je gaat je niet enkel met het verleden bezighouden maar ook
met de geschiedenis.
Verleden = alles wat zich op een bepaald moment in het verleden heeft
gemanifesteerd
Dit leidt tot historische verhalen of narratieven
Geschiedenis = resultaat van het werk van de historisch-pedagoog, namelijk de
teksten, boeken, artikels die hij/zij publiceert (verhalen die gereconstrueerd werden
over het verleden
Dit leidt tot meta-reflecties over de wijze waarop men de geschiedenis het best
kan beschrijven, over de methodologie die men moet volgen om een aanvaardbaar
historisch verhaal te construeren nl de geschiedschrijving/historiografie. Deze geeft
aan dat er verschillende manier zijn om het verleden te reconstrueren.
De geschiedenis is relatief en het verleden absoluut
1.2.1.Leren uit het verleden, het boek leerboek historische
pedagogiek
Dit is een boek geschreven door Rombouts in 1934. Hij had een katholieke achtergrond en
dit merk je aan de manier waarop hij het belang van de historische pedagogiek gaat duiden.
De prof geeft hier echter een andere insteek aan (= voorbeeld dat de geschiedenis
relatief is)
Waarden van de geschiedenis voor de opvoeder (uit het boek)
1. Ze verschaft hem inzicht in allerlei problemen, want slechts het constateren van de
geleidelijke groei der dingen openbaart hun diepste wezen
Ze = de historische pedagogiek. -> door naar het verleden te kijken kom je uit
op een soort basisles, inzicht in hoe de dingen zich noodzakelijkerwijs zich
ontwikkelen. De geschiedenis is een leerboek want het verleden leert ons iets
(volgens Rombouts hoe de wereld echt in elkaar zit)
2
, 2. Ze leert hem het succesvolle van het succesloze, het juiste van het verkeerde
onderscheiden, behoedt daardoor voor misgrepen en wijst veilige wegen
We kunnen lessen trekken uit het verleden
3. Ze wapent hem tegen onderschatting van het oude en overschatting van het nieuwe,
want ze scherpt zijn oordeel en doet hem zien, dat niet al het oude slecht was en veel
van het nieuwe reeds vroeger gefaald heeft
Iets wat gewerkt heeft in het verleden moet nu niet persee nog werken!
visie is achterhaald op het verleden maar wij kijken er anders naar
4. Ze doet hem de grote betekenis van de opvoeding … beter beseffen: S. Thomas zegt:
“het schoonste beroep is, zijn medemensen de waarheid te leren en ze dichter bij God
te brengen
Vandaag kunnen we de geschiedenis gebruiken om opvoeding aan te tonen
1.2.2.Gabriel Compayre
Dit is een tweede boek. Hij schreef een handboek voor een normaalschool (instituten waar
je tot leerkracht opgeleid werd, de historische pedagogiek was hier de ruggengraat voor de
leerkrachten opleiding)
Hij zag de geschiedenis in termen van de verlichting. De metafoor van het licht was
aantrekkelijk voor hem. Hij zegt dat de geschiedenis zoals elektriciteit is: het helpt je geest
te verlichten en een betere leerkracht te worden en lessen trekken uit wat zich vroeger
voordeed. Door je te verdiepen in de klassiekers kun je de morele energie die je daar vind
overnemen maar ook geconfronteerd worden met hun geloof en toewijding!
dit zijn de lessen die getrokken worden uit het lezen van bronnen
Het vooruitgansideaal
Wanneer je die twee voorbeelden/boeken naast elkaar legt zie je dat die mensen schrijven
vanuit een soort vooruitgansdenken.
De geschiedenis wordt gezien als vooruitgang
◦ Van slechter naar beter
◦ Lineaire continu opgaande lijn (de tijd)
◦ We leren uit de fouten die we maken
En het wordt dus ook gezien als een leermeester want er was vooruitgang naar een punt
waar alles perfect wordt.
Hieraan gekoppeld is er een bovennatuurlijk punt van waaruit we die evolutie op een
objectieve manier kunnen meten:
◦ “Als het hoogtepunt van een tijdperk, van een volk moet bepaald worden, is
ons eerste criterium de verhouding tot God en christelijke zedelijkheid”
(Rombouts, 1934, p. 2)
3
, enkel beschrijven wat er toen gebeurde (soort archimedes punt) waarop je de dingen
uit een waarachtige manier zegt en ziet. Binnen ons is een objectieve beschrijving
onmogelijk want dit doe je vanuit je eigen ideeen dus sommige dingen worden
buiten beeld gelaten (dit is afwezig bij rombouts en die andere) omdat zij geloven dat
je wel waarachtig ernaar kunt kijken en hieruit universele wetten kunt nemen dit
is niet waar!!! Want ze schrijven vanuit een ideologische positie (rombouts heeft een
religieuze kleur)
Sinds tweede helft van de 20ste eeuw hebben historisch-pedagogen in toenemende mate
afstand genomen van deze vooruitgangsthese!
We gaan op een andere manier kijken naar de geschiedenis
1.2.3.Geschiedenis als ontmoeting
Dit is een derde boek geschreven door Noordam in 1968.
◦ historia magistra vitae = de geschiedenis is een leermeester
◦ Maar:
- Niet zoeken naar universele wetten en regelmatigheden. Er was dus meer plek voor
verschillende waarheden en mensen moesten zich niet plooien naar 1 waarheid.
- Zelfs indien je deze zou vinden, kan je ze nog niet toepassen op het heden
- Vormen in plaats van leren! De geschiedenis vormt je.
Verschil: bij Rombouts is het andere inferieur omdat het niet de evolutie heeft doorgemaakt
dat we belangrijk vinden
Bij Noordam: het andere is het verleden, we moeten in dialoog en gesprek gaan waaruit we
als een rijker mens komen ipv te vertrekken van een vaststaande waarheid waar niets aan
mag en kan veranderd worden. Je krijgt hier een andere kijk, een open kijk waarin je je eigen
waarheden in vraag mag stellen en daaruit kan je groeien en rijker worden.
1.3. Historiografische revolutie
Sinds het ontstaan zijn er 4 belangrijke fases geweest
1. Hagiografie: visie op geschiedenis die het leven en de werken van bepaalde
toonaangevende (belangrijke) pedagogen hagiografisch behandeld.
Pedagogen werden een soort van heiligen die niks mis konden doen
2. Lerarenopleiding: visie op geschiedenis waarbij het verleden als inspiratiebron voor
leerkrachten in spe wordt ingezet
De lerarenopleiding waarvan Rombouts voorstander is.
3. Sociale geschiedenis: visie waarbij onder meer wordt aangetoond hoe opvoeding,
onderwijs en vorming een belangrijk rol spelen in de reproductie van ongelijkheden
in de samenleving (cf. Marxistische traditie)
Na wo II is er een kritische wind geweest : komt tot uiting in de sociale
geschiedschrijving. De school kon niks misdoen maar dit is niet meer zo want
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinebunnik. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
