Eline Bunnik 2e bachelor pedagogische wetenschappen
Orthopedagogiek: theorieën en werkvelden
Les 1: inleiding – 10/02/2020
Kritisch theorie kunnen toepassen op casussen of filmmateriaal. (examen)
Werkvelden luisteren via weblectures!
Examen: 12 punten op meerkeuze, 5 punten open vraag en 3 punten opdracht
Algemeen theoretische kaders
1. Individu – context denken
Is het eindpunt van een lang traject.
1.1.Medisch model
Traject begint bij het denken over personen met een beperking, vanuit dit model.
Functiebeperkingen werden lange tijd sterk vanuit een medisch model bekeken
o Diagnostiek gericht op het individu dat beperking vertoont
• Persoon is onderwerp van onderzoek
o Oorzaak: neurobiologisch mono-causaal defect (“ik kan er zelf niets aan doen”)
• Waarom heeft een persoon een beperking
• ‘het zit in de persoon’ is het idee
o Connotatie van permanentie
o Behandeling = individuele therapie
Stoornisgericht en reductionistisch denken
MAAR… waarom hebben sommige mensen gewoon veerkracht en anderen BV eerst door een
depressie moeten gaan. DUS niet elke persoon die BV een verlamming heeft zal op dezelfde manier
in het leven staan en dus een andere behandeling moeten hebben
Individuen met dezelfde genetische afwijking vertonen grote verschillen in cognitief en social
functioneren
o BV kinderen met het syndroom van Down: zit veel variatie in
Mate van functioneren is niet te voorspellen op basis van medische afwijkingen alleen
Medisch model moet aangevuld worden (= 1e aanleiding om tot individu context
denken te komen)
1.2.Burgerschapsmodel
Mensen met een beperking zijn gewone burgers en mogen op een volwaardige manier
deelnemen aan onderwijs, tewerkstelling
o NIET hokjes denken
o Wél een inclusieve maatschappij
Die dankzij ondersteuning kunnen deelnemen aan alle aspecten van de samenleving
Geen reden tot afzonderlijke woon-, vrije tijd, werk- of relatieomgeving
è Inclusief denken
è Handicap als sociaal construct: grondlegger Fougeyrollas)
o Er bestaat niet zoiets als een handicap, het wordt pas een probleem als die
persoonskenmerken en omgevingskenmerken niet op mekaar zijn afgestemd
1
,Eline Bunnik 2e bachelor pedagogische wetenschappen
1.3.Handicapcreatiemodel (Fougeyrollas)
Handicapsituatie is BV dat iemand met een
verlamming van de benen de les niet kan volgen
doordat de aula op de derde verdieping is en er
is geen lift.
Een probleem is enkel een probleem als de
persoonskenmerken en de
omgevingskenmerken niet op elkaar afgestemd
zijn.
1.4.Biopsychosociaalmodel (Engel, 1980)
Centrale idee: de werking van het geheel is
meer dan de som van de delen
Je kan de werking van een hoger systeem niet
reduceren tot werking van lagere systemen bv.
persoon tot depressie of tot neurotransmitter
Geen lineair-causaal deterministisch model
maar een ecologisch model
Er zijn verschillende factoren die ervoor zorgen waarom iemand wel of niet veerkracht zullen vinden.
(samenspel van deze 3)
=> DIT is hoe we kijken naar beperkingen! (niet meer het medische model)
1.5.Ecologisch model (Bronfenbrenner)
Enkel naar de persoon kijken is niet goed, we
moeten naar de ruimere context kijken.
Micro
Exo
Macro – bredere maatschappij waarin
we leven
BV kind wordt langdurig ziek en moeder beslist
om vrij te krijgen van werk (dit laatste hangt
samen met parent’s work environment) en hoe
de baas zich dus opstelt heeft indirect een
effect op het kind.
Je hebt dus directe en indirecte sociale
invloeden.
2
,Eline Bunnik 2e bachelor pedagogische wetenschappen
1.6.Classificatiesysteem
DSM gaat enkel opzoek naar mentale stoornissen, kijken naar wat de elementen van die stoornis zijn
en vanaf welke leeftijd en dergelijke.
MAAR 2E classificatiesysteem ICF (beschrijven niet enkel of iemand iets kan of niet, maar kijken ook
naar in welke mate die persoon kan deelnemen aan de maatschappij)
Termen in ICF zijn neutraal geformuleerd
Hiërarchische niveaus van typeringen, met scoring
Gemeenschappelijke taal tussen disciplines en landen
Aanwijzingen voor interventies bij individu én context
1.6.1. Functies/
anatomische eigenschappen
Functies: fysiologische en mentale eigenschappen van het menselijk organisme
o Bv. stem en spraak, mentale functies
Anatomische eigenschappen: positie, aanwezigheid, vorm en continuïteit van
onderdelen van het menselijk lichaam
o Bv. anatomische eigenschappen van het zenuwstelsel, van het urogenitaal
stelsel
Stoornissen: afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen
1.6.2. Activiteiten en participatie
Activiteiten: onderdelen van iemands handelen
o Bv. leren
Beperkingen: moeilijkheden die iemand heeft met het uitvoeren van activiteiten
Participatie: iemands deelname aan het maatschappelijk leven
o Bv. onderwijs volgen
o Participatieproblemen: problemen die iemand heeft met het deelnemen aan
het maatschappelijk leven
1.6.3. Externe en persoonlijke factoren
Externe factoren: iemands fysieke en sociale omgeving
o Bv. technologie, attitudes
o Persoonlijke factoren: iemands individuele achtergrond
1.7.Orthopedagogiek als wetenschap
Zelfde evolutie in denken op te merken van individu naar individu-context denken
Vroeger: Heilpädagogik
o Door afwijkingen in het kind ontstaan ontwikkelingsbelemmeringen
o Gingen kijken naar waar wijkt het kind af van de norm
o Heilpädagogik = leer van het onderwijs, de opvoeding en zorg aan kinderen
met ontwikkelingsbelemmeringen
3
, Eline Bunnik 2e bachelor pedagogische wetenschappen
Nu: Orthopedagogiek
o De wetenschappelijke studie van het (be)handelen in problematische
opvoedingssituatie (POS) in diverse contexten
POS: Een door de betrokkenen als nagenoeg perspectiefloos ervaren opvoedingssituatie, waarin zij er
zonder deskundige hulp van buitenaf niet in slagen het geheel zodanig te veranderen dat het weer
perspectiefbiedend wordt. Ter Horst, 1980
1.7.1. Opvoeding
Opvoeding = samenleven van volwassenen met een kind, met wiens ontwikkeling ze
begaan zijn en bereid zijn tot duurzame relatie te engageren
o Interactioneel
o Complementair
o Circulair
In dagelijkse interacties:
o Stelt het kind in zijn gedrag een pedagogische vraag
• Wat het kind nodig heeft
o Doen de ouders in hun handeling een pedagogisch aanbod wat normaal
gezien vrij automatisch gaat MAAR POS
BV een kind heeft elke maandagochtend buikpijn, dan is er de vraag wat is de betekenis
van die buikpijn en daaruit wat heeft een kind nodig
Opvoeding VS POS
POS:
Vanzelfsprekendheid in de opvoeding valt weg, ze weten niet meer wat te doen en dan
krijg je dus je perspectiefloosheid
Perspectiefloosheid – hier komt de orthopedagoog in actie
o Kindperspectief: ontwikkelingsloop wordt belemmerd
• Bv. Bjarne heeft ASS
o Ouderperspectief: handelingsverlegenheid
• Bv. Moeder Els weet niet hoe ze met haar puberende zoon Max
moet omgaan
2. Gespreksvaardigheden: belangrijk voor de opdracht !
Niet alleen wat je zegt maar ook hoe je je gedraagt heeft een impact
Bestaat uit:
o Grondhouding
o Gespreksvaardigheden
o Observatievaardigheden
2.1.Grondhouding
Op basis van de theorie van Carl Rogers: 3 regels waaraan je je moet houden voor een goed gesprek
Echtheid
o Niet voordoen als iemand die je niet bent
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinebunnik. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
