Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg
1 Organisatie van de gezondheidszorg
oranje: tandarts
wit: dokter
blauw: paramedische beroepen
Organisatie gezondheidszorg
- Bevoegdheidsverdeling op overheidsvlak
- de zorgverzekering (RIZIV) binnden de sociale zekerheid (RSZ)
Systemen van gezondheidszorg: historiek en beïnvloedende factoren
- sociale ontwikkelingen
o sociaal-economisch
o sociaal-cultureel
o sociaal-politiek
- technologische ontwikkeling
- arbeid – werkgelegenheid – arbeidsverhoudingen
- sociale ondersteuning
- verandering in de volksgezondheid
- verandering in de gezondheidszorg
- ontwikkelingen in het medisch beroep
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 1
,1.1 Gezondheidszorgstructuren: historiek
- in de 20ste eeuw: ontstaan van systemen van sociale verzekering mutualiteiten
- daarna steeds meer verzekeringen
o arbeidsongevallenverzekering, ouderdomsverzekeringen, verzekering
beroepsziekten
o kinderbijslag, jaarlijkse vakantie
o ziekte- en invaliditeitsverzekering
1.2 Belgische staatsstructuren: evolutie en staatshervormingen
- evolutie in 1970: eenheidsstaat hiërarchische niveaus
- evolutie in 1980: grondwetsherzieningen
o taalgebieden en cultuurgemeenschappen
o gewesten
- evolutie in 1993: federale staat (nationaal – gemeenschappen – gewesten)
- 2001 tot nu: verdere hervorming van de autonomie
1.3 Bevoegdheidsverdeling met betrekking tot de gezondheidszorg
- nationaal
o geld
o therapeutisch
- regio’s: preventieve gezondheidszorg
1.3.1 Bevoegdheid gemeenschappen
- beleid betreffende zorgverstrekkingen in en buiten verplegingsinstellingen
uitzonderingen
o organieke wetgeving (basisreglementering)
o financiering van de exploitatie met betrekking tot de organieke wetgeving
o de ziekte- en invaliditeitsuitkering (terugbetaling)
o basisregelen betreffende de programmatie (vb. waar komt er een nieuw ziekenhuis?)
o basiregelen betreffende de financiering van de infrastructuur
o nationale erkenningsnormen (vb. wie mag gezondheidszorg uitoefenen?)
o voorwaarden voor aanwijzing tot universitair ziekenhuis
- preventieve gezondheidszorg
- gezondheidsvoorlichting
- bescherming van de gezondheid onder meer door preventie van TBC en kanker
- bescherming van de gezondheid van moeder en kind (K&G)
- medisch schooltoezicht (CLB)
- medische sportcontroles
- arbeidsgeneeskundige controle
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 2
,1.3.2 Federale bevoegdheid
- krachtlijnen en basisregeling curatieve gezondheidszorg
- basisinstrumenten voor kostenbeheersing
o basisregelen inzake planning van aanbod (programmatie)
o financiering exploitatiekosten (vastleggen en financieren verpleegdagprijs)
o terugbetaling medische prestaties
1.3.3 Complex systeem van bevoegdheden
naargelang soort instelling en thema, zijn er verschillende niveaus bevoegd
1.4 Sociale zekerheid
1.4.1 Uitbetalingen van uitkeringen/prestaties door parastatalen
Complexe organisatie!
RVP: Rijksdienst voor
Pensioenen
RVA: Rijksdienst voor
Arbeidsvoorziening
RIZIV: Rijksdienst voor Ziekte- en
Invaliditeitsverzekering
RKW: Rijksdienst voor Kinderbijslag
voor Werknemers
FAO: Fonds voor Arbeidsongevallen
FBZ: Fonds voor Beroepsziekten
RJZ: Rijksdienst voor Jaarlijkse
Vakantie
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 3
,1.4.2 Basisprincipes
- vervangingsinkomen bij loonverlies (werkloosheid, pensionering, arbeidsongeschiktheid)
- aanvulling op het inkomen ter compensatie van sociale lasten (ziektekosten, kinderbijslag,
moederschapsrust, …)
- bijstandsuitkeringen
1.4.3 Financiering
solidariteitsbeginsel (grotendeels uit bijdragen op loon van actieven)
Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) staat in voor de inning van de werkgevers- en
werknemersbijdragen voor de sociale zekerheid
o werknemers en werkgevers
werkgever: percentage op het tot 108% verhoogde brutoloon (25%)
werknemers: 13,07%
werkgevers: bijkomende bijdragen
o federale overheid: vaste dotatie + alternatieve financiering (% BTW-inkomsten)
o bijdragen door zelfstandigen
op basis van nettoberoepsinkomen referentiejaar (3 jaar geleden +
geïndexeerd)
geherwaardeerd (wordt vermenigvuldigd met coëfficiënt)
berekening kwartaalbijdrage (niet per maand en met minimum en maximum
begrenzing)
1.4.4 Verzekering voor 5 takken in sociale zekerheid
- geneeskundige verzorging en uitkeringen
- invaliditeit
- gezinsbijslag
- pensioenen
- faillissement
1.4.5 Procentuele verderling van de uitgaven
grootste deel van de uitgaven gaat naar ZIV gezondheidszorgen (25%) en pensioenen (28%)
de andere takken gebruiken allemaal ongeveer even veel (6 à 9%)
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 4
,1.4.6 Rijksdienst voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV)
verplichte zorgverzekering in België!
1.4.6.1 Opdracht
- GVU-wet: organisatie en beheer (administratief en financieel) van
o verzekering voor geneeskundige verzorging (GV): terugbetalingsregels en
terugbetalingstareiven van prestaties en geneesmiddelen
o uitkeringsverzekering (U): voorwaarden en bedragen uitkeringen
(arbeidsongeschiktheid, moederschapsverlof, begrafeniskosten, adoptie, …)
- informeren van zorgverleners over de regels
- controleren correcte toepassing regels
o door zorgverstrekkers (gebruik van nomenclatuur)
o door verzekeringsinstellingen
- organiseren van overleg tussen verschillende actoren GVU
1.4.6.2 Organigram
Algemene directie met daaronder
- directiecomité
- algemeen beheerscomité
(vertegenwoordigers van werkgevers,
werknemers, zelfstandigen en
verzekeringsinstellingen = VI = mutualiteiten)
- 5 diensten
o geneeskundige verzorging
o uitkeringen
o geneeskundige evaluatie en controle
o administratieve controle
o algemeen ondersteunend
Organigram geneeskundige verzorging
commissies
en raden
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 5
,1.4.6.3 Evolutie gezondheidszorguitgaven
al tientallen jaren kost gezondheidszorg meer en meer aan landen
uitgaven bejaardensector reële groei:
11,7% ↔ reële groei BNP slechts 2,1%
gezondheidszorg is in die periode
relatief toegenomen
enkel kinesisten en geneesheren minder
toegenomen dan BNP
alles neemt toe, maar niet even sterk
verhouding eigen aandeel en hoeveelheid verandert (vaccins)
o stijgende trend in persoonlijk aandeel
o in derde kwartaal meer vaccins verkocht en een groter persoonlijk aandeel
interpretatie: in die periode veel griepvaccins verkocht
1.4.6.4 Voorwaarden om aanspraak te kunnen makenop prestaties van de verplichte
ziekteverzekering
- aansluiting bij een verzekeringsinstelling
o vrijheid van keuze (uitgezonderd statutair personeel van NMBS)
o keuze bepalend voor personen ten laste
- betaling van de vereiste RSZ-bijdragen
o basiskwartaalbijdrage
o afhankelijk van persoon tot persoon: uitzonderingen voor verhoogde
tegemoetkoming, leefloon, inkomsten lager dan bepaald bedrag, …)
- te volbrengen wachttijd
1.4.6.5 Opdrachten verzekeringsinstellingen (mutualiteiten)
- uitbetaling verstrekkingen van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en
uitkeringen
o verstrekking moet voorkomen in de nomenclatuurlijst
o nomenclatuur = code van wat er gebeurd is
wordt opgemaakt door de koning
bepaalt
de waarde van de prestatie
de toepassingsregels: terugbetaalbaar voor wie?
de vereiste bekwaamheid wat betreft de persoon die gemachtigd is
om de prestatie te leveren
- vertegenwoordiging van hun verzekerden in de diverse raden die bij het RIZIV zijn ingesteld
- rol van sociaal verzekeraar via vrije en aanvullende verzekeringen
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 6
,1.4.6.6 Rubrieken in de terugbetaalbare zorg
- de gewone zorgen
- de specialistische verzorging
- revalidatie en herscholing
- de farmaceutische producten en magistrale bereidingen
- de opname in het ziekenhuis
- allerlei hulpmiddelen
1.4.6.7 Nomenclatuur
- nummers
o klein nummer van 4 cijfers: oud nomenclatuurnummer (historische waarde)
o 1e groot cijfer van 6 nummers: ambulant nummer (mag enkel buiten het ziekenhuis
aangerekend worden)
o 2e groot cijfer van 6 nummers: hospitaal nummer (mag enkel aangerekend worden
tijdens verblijf in een ziekenhuis)
code verschillend voor ambulante of gehospitaliseerde patiënt
- omschrijving of libellé
o beschrijft de prestatie
o zegt wat inbegrepen is of juist niet
o eventueel voorafgegaan door
+: verstrekking eveneens vergoedbaar door tandarts
°: verstrekking eveneens vergoedbaar voor algemeen geneesheer (niet
voorbehouden voor specialist)
*: geen cumul mogelijk met anesthesie
**: cumul met anesthesie slechts wanneer uitgevoerd door een anesthesist
- code
o een sleutelletter: overeen te komen prijs
K, L, N, C, M, Z, S, …
wordt besproken in de conventiecommissie
variabel bedrag per letter
o een relatieve waarde: rangorde van ernst en ingewikkeldheid
rangorde: plaatst prestatie of toestel in het perspectief van
moeilijkheidsgraad van uitvoering of materiaal
oerwaarde = hysterectomie K225
bij K75: tandarts mag anesthesie aanrekenen,
tenzij in OK uitgevoerd en anesthesist rekent
anesthesie aan
- regels omtrent nomenclatuur
o cumulregels: bepaalde prestaties kunnen niet samen worden uitgevoerd (bv.
gastroduodenoscopie kan niet met gastroscopie)
o toepassingsregels (vb. rolstoel kan mits aanvraagformulier)
o erkenningsregels
verstrekker: wie mag aanrekenen?
voorschrijver (vb. brilglazen mogen enkel vergoed worden wanneer
voorgeschreven door een oftalmoloog)
materiaal (vb. fabricagemaatstaven voor rolstoelen)
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 7
, 1.4.6.8 Verzekeringstegemoetkoming in de kosten voor de geneeskundige verstrekkingen
Modaliteiten
- algemene regel: terugbetaling achteraf via verzekeringsinstelling (op basis van afgeleverd
getuigschrift van verstrekte hulp)
- afwijking: derdebetalerssysteem
o niet volledig betalen, wordt rechtstreeks geregeld met de mutualiteit
o verplicht voor ziekenhuisopname, terugbetaalbare geneesmiddelen
- bedrag van tegemoetkoming is afhankelijk van
o aard van verstrekking
o verzekerde (gerechtigde) statuut? globaal medisch dossier?
o zorgverlener (verstrekker) geconventioneerd? geaccrediteerd?
Gewone geneeskundige hulp
- algemene regel: 75% van de honoraria vastgelegd in de overeenkomsten en akkoorden
o raadpleging huisarts: 30%
o huisbezoek door huisarts: 35%
o raadpleging specialist: 40%
- verhoogde terugbetaling
o voorkeurregeling rechthebbende
o houder Globaal Medisch Dossier (GMD)
remgeld raadpleging huisarts verminderd met 30%
huisbezoek enkel indien chronische ziekte of >75 jaar
1.4.6.9 Voorkeurregeling inzake terugbetaling
- extra bescherming voor bepaalde groepen
- regeling geldt voor categorieën en hun personen ten laste
o sociaal bepaalde groepen
zonder inkomensvoorwaarde
leefloon of sociale hulp van OCMW
inkomensgarantie voor ouderen (IGO) of rentebijslag
inkomensvervangende tegemoetkoming of
integratietegemoetkoming voor personen met een handicap (van
FOD Sociale Zekerheid)
gerechtigden op verhoogde kinderbijslag wegens handicap (> 66%)
o inkomen bepaalde groepen
als jaarlijks belastbaar bruto-inkomen onder bepaalde grens ligt
WIGW: weduwen, invaliden, gepensioneerden en wezen
erkend als gehandicapte
langdurig werklozen (minstens 12 maanden)
omnio-statuut
eenoudergezinnen
ontvanger van verwarmingstoelage
S & G – Deel 1: Volksgezondheid en preventieve gezondheidszorg 8