Volledige en uitgebreide samenvatting van kind- en jeugdhulpverlening aan de hand van de slides en notities. Met extra uitleg waar nodig.
Zelf 16/20 mee gehaald in eerste zit
Kind- en jeugdhulpverlening
Inhoud
1 Algemene inleiding ............................................................................................................ 8
1.1 maatschappelijke ontwikkelingen: naar een burgerschapsparadigma ....................... 10
1.1.1 Kwaliteit van bestaan als resultaat van het burgerschapsparadigma .................. 12
1.1.1.1 Mesoniveau ..................................................................................................... 14
1.1.1.2 Marconiveau ................................................................................................... 14
1.2 Organisatorische ontwikkelingen: naar een ondersteuningsparadigma ..................... 15
1.2.1 Op zoek naar de raakpunten- meer ‘netwerken’ ................................................ 17
1.3 Conclusie ................................................................................................................... 17
2 Integrale jeugdhulp ........................................................................................................... 18
2.1 Inleiding ..................................................................................................................... 18
2.2 Voorgeschiedenis....................................................................................................... 18
2.2.1 Jeugdhulpverlening onder druk .......................................................................... 18
2.2.2 Veranderingsurgentie ......................................................................................... 19
2.2.3 Twee decreten integrale jeugdhulp..................................................................... 20
2.3 Principes .................................................................................................................... 21
2.3.1 Contextgerichtheid ............................................................................................. 21
2.3.2 Subsidiariteit....................................................................................................... 21
2.3.3 Beperkt recht op jeugdhulp ................................................................................ 21
2.3.4 Vraaggerichtheid ................................................................................................ 21
2.3.5 Instemming ......................................................................................................... 22
2.3.6 Kinderrechten ..................................................................................................... 22
2.4 Doelstellingen ............................................................................................................ 22
2.5 Strategieën ................................................................................................................. 23
2.5.1 Modulering en onderscheid ................................................................................ 23
2.5.2 Vermaatschappelijking ....................................................................................... 24
2.5.3 Toegankelijkheid ................................................................................................ 25
2.5.3.1 Rechtstreek toegankelijke jeugdhulp .............................................................. 25
2.5.3.2 Niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp ..................................................... 25
2.5.3.3 Gescheiden indicatiestelling en jeugdhulpregie ............................................. 25
2.5.3.4 Prioritering, matching, collectieve verantwoordelijkheid en toewijzing ........ 26
2.5.4 Verontrusting en maatschappelijke noodzaak (MANO) .................................... 27
2.5.4.1 Inschatten verontrusting ................................................................................. 28
1
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
2.5.4.2 Beoordeling verontrustende situatie ............................................................... 28
2.5.5 Continuïteit in de jeugdhulp ............................................................................... 29
2.5.6 Crisisjeugdhulpverlening ................................................................................... 30
2.5.7 participatie van de cliënt .................................................................................... 30
2.6 Voorwaarden voor realisatie ...................................................................................... 31
3 De brede instap – Eigen krachtconferenties ..................................................................... 32
3.1 Wat is het? ................................................................................................................. 32
3.2 Wat gebeurt er? .......................................................................................................... 32
3.3 Eigen kracht-conferenties als methodiek binnen de brede instap .............................. 32
3.3.1 Inleiding en situering in het werkveld ................................................................ 32
3.3.2 Situering binnen een overlegcultuur .................................................................. 33
3.3.3 Wat is het ? ......................................................................................................... 33
3.3.4 Van waar komt het?............................................................................................ 34
3.3.5 Hoe werkt het? (protocol)................................................................................... 34
3.3.5.1 Aanmelding .................................................................................................... 35
3.3.5.2 Voorbereiden conferentie ............................................................................... 35
3.3.5.3 Conferentie: Fase 1 informatief deel .............................................................. 36
3.3.5.4 Conferentie: Fase 2 besloten deel ................................................................... 36
3.3.5.5 Conferentie: Fase 3 voorstelling plan ............................................................. 37
3.3.5.6 Conferentie: Fase 4 uitvoering ....................................................................... 37
3.3.5.7 Conferentie: Fase 5 evaluatie ......................................................................... 37
3.3.6 Valkuilen ............................................................................................................ 37
3.3.7 Wetenschappelijke evidentie .............................................................................. 38
4 (Preventieve) opvoedingsondersteuning: opgroeien- Kind & Gezin ............................... 39
4.1 Geschiedenis .............................................................................................................. 39
4.1.1 Nationaal werk voor kinderwelzijn (1919) ........................................................ 39
4.2 Organisatie & decretaal kader voor opvoedingsondersteuning ................................. 39
4.2.1 Opvoedingsondersteuning organisatie ............................................................... 39
4.2.1.1 Verschillende actoren ..................................................................................... 39
4.2.2 Decretaal kader ................................................................................................... 39
4.2.2.1 K&G: ontstaan ................................................................................................ 39
4.2.2.2 K&G: nu ......................................................................................................... 39
4.2.2.3 K&G nu: merknaam binnen een intern verzelfstandigd agentschap .............. 40
4.2.2.4 Bedenkingen ................................................................................................... 41
4.3 Preventieve opvoedingsondersteuning ...................................................................... 42
2
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
4.3.1 Legitimering ....................................................................................................... 42
4.4 Aanbod preventieve opvoedingsondersteuning vanuit agentschap opgroeien regie
(K&G) .................................................................................................................................. 44
4.4.1 Preventieve gezinsondersteuning: eigen dienstverlening ................................... 44
4.4.1.1 Aanbod zonder hulpvraag ............................................................................... 44
4.4.1.2 Positief ouderschap/ infant mental health ....................................................... 45
4.4.1.3 Aanbod op maat .............................................................................................. 45
4.4.1.4 Prenatale zorg ................................................................................................. 46
4.4.1.5 Expertisecentrum ............................................................................................ 47
4.4.1.6 Conclusie ........................................................................................................ 47
4.4.2 Preventieve gezinsondersteuning: erkenning en subsidiëring ............................ 47
4.4.2.1 Centra voor kindzorg en gezinsondersteuning (CKG) ................................... 48
4.4.2.2 Vertrouwenscentrum kindermishandeling (VK) ............................................ 48
4.4.2.3 Inloopteams, vrijwilligers, onderwijskansen .................................................. 48
4.4.2.4 Huizen van het kind ........................................................................................ 49
4.5 Beleidsdomein kinderopvang .................................................................................... 49
4.5.1 Kinderopvang ..................................................................................................... 49
4.6 Beleidsdomein adoptie .............................................................................................. 50
4.6.1 Vlaams centrum voor adoptie (VCA) ................................................................ 50
4.6.2 Adoptie ............................................................................................................... 51
5 Opvoedingsondersteuning: ouders met een handicap ...................................................... 52
5.1 Kinderwens bij mensen met een handicap ................................................................ 52
5.2 Beeldvorming ............................................................................................................ 52
5.2.1 Paradigma-verschuiving ..................................................................................... 52
5.2.2 Aard van de handicap ......................................................................................... 53
5.2.2.1 Fysieke handicap ............................................................................................ 53
5.2.2.2 Sensoriële handicap ........................................................................................ 53
5.2.2.3 Verstandelijke handicap ................................................................................. 54
5.2.2.4 NAH................................................................................................................ 54
5.2.3 Risico’s verbonden met het opgroeien bij een ouder met een handicap ............ 55
5.2.4 Aanvullende vaststellingen ................................................................................ 55
5.3 Wat moet dan de focus zijn?...................................................................................... 56
5.3.1 Goed genoeg ouderschap (Winnicott) ................................................................ 56
5.3.2 Veerkracht .......................................................................................................... 56
5.4 Begeleiding of ondersteuning? .................................................................................. 57
3
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
5.4.1 Ondersteuning .................................................................................................... 57
5.4.1.1 Meer concreet ................................................................................................. 58
6 Jeugdhulpverlening in de gezondheidszorg ..................................................................... 59
6.1 Inleiding ..................................................................................................................... 59
6.2 Historiek .................................................................................................................... 61
6.2.1 Handicap ............................................................................................................. 61
6.2.1.1 Revalidatie ...................................................................................................... 62
6.2.2 GGZ .................................................................................................................... 62
6.3 Wettelijk kader .......................................................................................................... 63
6.4 Centra en organisaties gesubsidieerd door de Vlaams overheid ............................... 64
6.4.1 Centra voor ontwikkelingsstoornissen ............................................................... 64
6.4.1.1 Referentiecentra (RCA) .................................................................................. 64
6.4.2 Centra voor menselijke erfelijkheid (CME) ....................................................... 65
6.4.3 Centra ambulante revalidatie (CAR) .................................................................. 65
6.4.4 Centra geestelijke gezondheidszorg (CGG) ....................................................... 65
6.4.5 Nieuwe decretale kaders ..................................................................................... 66
6.5 Centra en organisaties gesubsidieerd vanuit de federale overheid ............................ 66
6.5.1 Conventies/ revalidatie-overeenkomsten met RIZIV ......................................... 66
6.5.2 gezondheidszorg verbonden aan ziekenhuizen .................................................. 67
6.5.3 Kinderpsychiatrische diensten............................................................................ 67
6.5.4 Revalidatie-versterkingen door het RIZIV ......................................................... 68
6.6 Enkele bedenkingen ................................................................................................... 68
6.6.1 Exemplarisch voorbeeld ..................................................................................... 70
6.6.1.1 enkele bedenkingen ........................................................................................ 71
7 De bijzondere jeugdbijstand ............................................................................................. 72
7.1 Situering..................................................................................................................... 72
7.2 Historiek .................................................................................................................... 72
7.2.1 2 wortels ............................................................................................................. 72
7.2.1.1 Pleeg zorg ....................................................................................................... 73
7.2.2 Reflectie ............................................................................................................. 73
7.2.3 Recente wijzigingen ........................................................................................... 74
7.3 De organisatie van de bijzondere jeugdbijstand vóór de implementatie van IJH...... 74
7.3.1 Centrale uitgangspunten (decreet BJB) .............................................................. 74
7.3.1.1 Vrijwillige jeugdbijstand ................................................................................ 76
7.3.1.2 Gedwongen jeugdbijstand .............................................................................. 76
4
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
7.3.2 Diensten en voorzieningen ................................................................................. 77
7.3.2.1 Privé-aanbod: Private erkende voorzieningen: ............................................... 78
7.3.2.2 Privé-aanbod: projecten en preventieve sociale acties ................................... 80
7.3.2.3 Het openbare aanbod ...................................................................................... 80
7.4 De bijzondere jeugdbijstand in transitie .................................................................... 83
7.4.1 Knelpunten in de BJB ........................................................................................ 83
7.4.1.1 Experimenten voorafgaand aan IJH ............................................................... 84
7.5 Overgang naar IJH ..................................................................................................... 85
7.5.1 CBJ wordt OCJ................................................................................................... 85
7.5.2 Experimenteel modulair kader (EMK) ............................................................... 86
7.5.3 Huidig modulair kader ....................................................................................... 87
7.5.4 Centra integrale gezinszorg ................................................................................ 87
7.6 Toekomstige uitdagingen .......................................................................................... 87
7.6.1 Nieuwe beleidskeuzes vertaald in 4 werven ...................................................... 88
7.6.1.1 Werf 1: 1-gezin-1-plan ................................................................................... 88
7.6.1.2 Werf 4: nieuw decreet jeugddelinquentierecht ............................................... 89
8 Jongeren die de hulpverlening (BJB) verlaten ................................................................. 93
8.1 Probleemstelling ........................................................................................................ 93
8.2 ‘jeugdhulpverlaters’ of ‘uitstroomers’ ....................................................................... 93
8.3 Wetgevende kaders .................................................................................................... 94
8.3.1 Enkele cijfers ...................................................................................................... 94
8.4 Achtergronden- waarom is het een probleem? .......................................................... 95
8.4.1 Jongvolwassenheid als transitieperiode ............................................................. 95
8.4.2 Jongvolwassenheid als moratorium ................................................................... 96
8.4.3 Jongvolwassenheid bij jeugdhulpverlaters: een maatschappelijke paradox....... 96
8.4.4 Paradox hoofdzakelijk bij plaatsingen ............................................................... 97
8.4.4.1 Breuk met het familiaal en sociaal netwerk .................................................... 97
8.4.4.2 Onderbroken schoolloopbaan ......................................................................... 98
8.4.4.3 Versnippering hulpverlening .......................................................................... 98
8.4.5 Gevolgen?: ‘outcomes’ ...................................................................................... 99
8.4.5.1 Onderzoek naar zorgverlaters ......................................................................... 99
9 Zorg en ondersteuning voor kinderen en jongeren met een handicap ............................ 101
9.1 Historiek .................................................................................................................. 101
9.1.1 Vlaams fonds voor sociale integratie van personen met een handicap (VFSPH)
101
5
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
9.1.2 Vlaams agentschap voor personen met een handicap (VAPH) ........................ 102
9.1.3 Zorgbenaderingen evolueren ............................................................................ 102
9.1.3.1 constructies rond handicap ........................................................................... 103
9.2 Het Vlaams agentschap voor personen met een handicap (VAPH) ........................ 105
9.2.1 Diensten en voorzieningen ............................................................................... 106
9.2.1.1 COS .............................................................................................................. 107
9.2.1.2 Diensten ondersteuningsplan (DOP) ............................................................ 107
9.2.1.3 Organisaties voor vrijetijdsbesteding ........................................................... 108
9.2.1.4 Thuisbegeleidingsdiensten............................................................................ 109
9.2.1.5 Semi-internaten ............................................................................................. 109
9.2.1.6 Voorzieningen voor kortverblijf ................................................................... 110
9.2.1.7 Internaten ...................................................................................................... 110
9.2.1.8 Centra voor observatie, oriëntering en medische, psychologische en
pedagogische behandeling (OBC) ............................................................................... 110
9.2.1.9 Besluit voorzieningen en diensten ................................................................ 110
9.2.2 Hulpmiddelen en aanpassingen ........................................................................ 111
9.2.2.1 Individuele materiële bijstand (IMB) ........................................................... 111
9.2.2.2 Kennis- en ondersteuningscentrum (KOC) .................................................. 111
9.2.2.3 Persoonlijke-assistentiebudget (PAB) .......................................................... 111
9.2.3 Kwaliteitszorg .................................................................................................. 113
9.3 Toekomstperspectieven ........................................................................................... 113
10 Participatie van minderjarigen in de jeugdhulp .............................................................. 117
10.1 Legitimatiegronden voor participatie ................................................................... 117
10.1.1 Inleiding ........................................................................................................... 117
10.1.2 Legitimatiegronden .......................................................................................... 117
10.1.2.1 Participatie en burgerschap ....................................................................... 117
10.1.2.2 Participatie omwille van haar effecten ...................................................... 119
10.1.2.3 Participatie als een recht van kinderen ...................................................... 119
10.2 Basisprincipes van participatie............................................................................. 120
10.2.1 Kenmerken participatieprocessen..................................................................... 121
10.3 Participatieniveaus ............................................................................................... 121
10.3.1 Microniveau ..................................................................................................... 121
10.3.2 Mesoniveau ...................................................................................................... 122
10.3.3 Macroniveau ..................................................................................................... 122
10.3.4 Metaniveau ....................................................................................................... 123
6
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
10.3.5 maatschappelijk participatie (allerhoogste niveau) .......................................... 123
10.4 Sociaal constructionisme ..................................................................................... 123
10.4.1 Basisprincipes sociaal constructionisme .......................................................... 124
10.4.1.1 A critical stance towards taken-for-granted knowledge ........................... 124
10.4.1.2 Historical and cultural specificity ............................................................. 124
10.4.1.3 Knowledge is sustained by social processes ............................................. 125
10.4.1.4 Knowledge and social action go together ................................................. 125
7
,Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
1 Algemene inleiding
❖ KJHV in Vlaanderen is zeer complex omdat het door verschillende factoren gestuurd
worden
o Gergen & Davis: ‘The terms in which the world is understood are social
artifacts, products of historically situated interchanges among people’
o Veel concepten waarmee men geconfronteerd wordt zijn sociaal
geconstrueerd.
▪ Bv: kindertijd: groep van burgers die we afbakenen op basis van
leeftijd. Heeft gedurende lange tijd KJHV bepaald en heeft pas sinds
kort enkele uitzonderingen.
het concept kindertijd verschilt ook van cultuur tot cultuur en van tijd
tot tijd.
• Er is tussen jeugd en volwassenheid een “breuk” gecreëerd en
deze breuk zorgt binnen de KJHV ook voor heel wat
moeilijkheden
• Die afbakening/ breuk is dus een sociaal construct die de KJHV
mee hebben bepaald.
▪ Ook doelgroepen en werkvelden van KJHV zijn ‘constructen’ gestuurd
vanuit de maatschappij en evolueren mee doorheen de tijd
• Historische basis (elke sector kent een eigen historiek, tradities
en interne dynamiek)
• Ontwikkelingen op meerdere vlakken (maatschappelijk,
wetenschappelijk, organisatorisch) zorgen voor verschuivingen
• + elke sector heeft een eigen regelgevend kader
o Dit betekent dat er ook een aantal zaken zijn die niet
meer federaal zijn en dus Vlaams of Brusselse materie
zijn geworden terwijl andere zaken wel nog federaal
zijn. Die ook elk hun eigen wetten en decreten hebben
wat het zeer moeilijk maakt.
❖ Er zijn 4 traditionele sectoren die tot de KJHV worden geteld:
▪ Bijzondere jeugdbijstand en de jeugdbescherming
• Ambulant en residentieel
▪ Het buitengewoon, geïntegreerd en inclusief onderwijs voor kinderen
met bijzondere noden
▪ Zorg voor kinderen en jongeren met handicap
• Ambulant en residentieel
▪ Geestelijke gezondheidszorg
• Ambulant en residentieel
o Vooral gegroeid vanuit een residentieel aanbod
▪ Door verschillende noden is men moeten gaan differentiëren en is men
bepaalde zaken ambulant gaan aanbieden
o Werd ook steeds meer gevraagd naar preventief ingrijpen dus ontstond
preventiesector.
▪ Heeft binnen KJHV gezorgd voor opvoedingsondersteuning
8
, Aurélie Weverbergh 2BA PSYCH VUB 2020-2021
▪ Preventiereactie gekomen doordat men vaak merkte dat problemen die
ze kregen om te behandeling vaak al te groot waren maar als die
vroeger zouden aangepakt geweest zijn dan is dit wel een winst.
• M.a.w. voorkomen dat men erger moet gaan behandelen.
❖ Onder die sectoren is er nog een “laag” nl. de maatschappij (belangrijk werkveld van
hulpverlening omdat het interageert met alle andere sectoren) deze laag zien we de laatste tijd
steeds meer naar voor komen en gaat ook steeds meer belangrijke rol opnemen.
o Die rol houdt enerzijds alle gebeurtenissen in de maatschappij in en anderzijds
de rol die de maatschappij opneemt in relatie met die hulpverlening.
▪ Vroeger werkte de hulpverlening opzich en gingen ze de personen die
hulp nodig hadden “uit” de maatschappij halen, die helpen om ze
vervolgens terug te plaatsten (bv: gevangenis)
▪ Mede door de preventiegedachte en nog andere redenen is men gaan
kijken hoe complementair de zorg van formele netwerken (jeugdhulp)
en de zorg van in formele netwerken (mantelzorgers). En hoe spelen
die op elkaar in.
▪ Maatschappij is dus grotere rol gaan spelen, nu probeert men meer en
meer mensen in de maatschappij aan te spreken op hun rol als burger
voor meer solidariteit met burgers die het moeilijk hebben.
(burgerinitiatief)
❖ Maatschappelijke rol is belangrijke vaststelling een andere is dat men merkt dat de
sectoren alleen het probleem niet oplossen.
o Je hebt kinderen die in geen enkele sector passen en dus gewoon overal buiten
gehouden worden. Om dit aan te pakken moe(s)t de jeugdhulpsector veel beter
gaan samenwerken.
▪ Men gaat dus intersectoraal samenwerken.
❖ De maatschappij is evenwel voortdurend in beweging, dit heeft invloed op constructen
/ doelgroepen / sectoren en dus ook op hoe de hulpverlening zich moet organiseren
❖ Er zijn een aantal belangrijke ontwikkelingen die invloed hebben op het
wetenschappelijk en zorg-organisatorisch vlak binnen de KJHV. Deze zijn:
o Maatschappelijke ontwikkelingen
▪ (emancipatie – gelijkwaardigheid - rechten/juridisering):
▪ Burgerschapsparadigma & quality of life
o Wetenschappelijke ontwikkelingen
▪ (kennis van de etiologie – neurologie, medische en
revalidatietechnologie – gedragswetenschappelijke theorieën en
instrumenten):
▪ Ecologisch paradigma
• de mens als onderdeel van grotere gehelen
o Organisatorische ontwikkelingen
▪ (vermaatschappelijking – decentralisatie – vraagsturing – inclusief
beleid – klant- en marktgerichtheid; dus: van alles-overnemende
zorgsystemen naar ondersteuning op maat):
▪ Ondersteuningsparadigma
9
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aurlieweverbergh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
