Deze samenvatting bevat alle teksten die gekend moeten zijn uit de reader van Forensisch Welzijnswerk. Dit vak wordt gedoceerd door professor Vander Laenen in de tweede bachelor in de Criminologie. De teksten worden behandeld in volgorde van de lessen. Hieronder een overzicht van de artikels die zi...
Reader bij les 1 (a): Sociaal werk en de constructie van sociale problemen
Sociale werkpraktijken Vertalen van sociale problemen naar concrete aanpak
1. SOCIAAL WERK OP HET SPANNINGSVELD TUSSEN DE
PRIVATE EN PUBLIEKE SFEER
Historiek
- Voor verzorgingsstaat: sociaal werk burgerlijk project
- Ontwikkeling verzorgingsstaat: sociaal werk sociale voorziening
o Geïnspireerd door UVRM (1948)
Sociale werkpraktijken: relatie tussen private en publieke sfeer
Private sfeer
- Leefsituatie en leefwereld van kinderen, jongeren en volwassenen
- Materiële situatie waarin ze leven
o Zeer verschillend naargelang sociaaleconomische positie
- Leefwereld culturele achtergrond
- Bv. verschillen tussen buurten wat houding t.a.v. asielzoekers betreft
Publieke sfeer
- Openbaarheid Bevat verschillende betekenissen:
1) Ruimtelijk begrip
o Gemeenschappelijk bezit ruimte die voor iedereen vrij toegankelijk is
2) Politiek begrip
o Ruimte waarin men recht heeft om te luisteren, spreken en gehoord te worden
3) Algemeen belang
o Openbaar en afdwingbaar in internationale mensenrechten en lokale regelgeving
Grenzen tussen privaat en publiek zijn open
Ze veranderen naargelang historische en maatschappelijke ontwikkelingen
Sociale werkpraktijken hebben gelaagde betekenis (verschillende opvattingen over
oorzaak van sociale problemen)
Ontwikkelingen:
- Privatisering publieke ruimte
o Steeds minder openbare ruimte vrij toegankelijk voor iedereen
a) Private sfeer
Intieme interacties
Interacties binnen gezin en hechte vriendengroep
b) Lokale sfeer
Interacties tussen buren, collega’s, leden van eenzelfde vereniging …
c) Publieke sfeer
Interacties tussen vreemden (mensen die elkaar niet kennen)
Taak Sociaal werk: publiek houden van publieke ruimte: openhouden van
mogelijkheden tot vrije toegang en ontmoeting
,- Ontwikkeling van parlementaire democratie
o Maatschappelijke strijd voor grotere gelijkheid
Taak sociaal werk: ondersteuning van de strijd om politiek en sociaal burgerschap
2. DEFINITIE VAN EEN SOCIAAL PROBLEEM
Niet elke probleemsituatie = sociaal probleem! (En omgekeerd!)
Kenmerken sociaal probleem:
- Omstandigheden met duidelijk sociale oorsprong
- Significant deel van samenleving is bewust van probleemsituatie
- Dit deel van samenleving beoordeelt dit ook als onwenselijk
- Er is een overtuiging dat er aan het probleem iets kan gedaan worden
De erkenning van sociaal probleem is politieke actie: vertaling private bekommernis naar
publieke kwestie
OPM: Niet elk sociaal probleem geeft aanleiding tot maatschappelijke actie
Sociale problemen kunnen verborgen blijven of (her)ontdekt worden.
3. DE CONSTRUCTIE VAN SOCIALE PROBLEMEN
Aanpak sociaal probleem is constructieproces Probleem wordt geanalyseerd en vertaald
naar een probleem op basis waarvan maatschappelijke actie mogelijk is
3.1. Definitie geconstrueerd sociaal probleem
Geconstrueerd sociaal probleem = probleem dat vatbaar wordt voor maatschappelijke actie
Fasen: constructie sociaal probleem geconstrueerd sociaal probleem:
1) Sociaal probleem wordt zichtbaar door groeiend bewustzijn (discrepantie feitelijke en
wenselijke situatie)
2) Legitimering maatschappelijke actie door duiding discrepantie als strijdig met belangrijk
geachte waarden
3) Mobiliseren voor maatschappelijke actie
4) Uitwerking actieplan
5) Uitvoering actieplan en evaluatie ervan
Sociaal werk maakt deel uit van de context waarin het ingezet wordt, maar beïnvloedt ook
deze context!
Sociaal werker heeft verantwoordingsopdracht:
- Waarom tussengekomen
- Op welke gronden tussengekomen
- Ten aanzien van wie tussengekomen
- Waarover de probleemsituatie gaat
Maakt inherent deel uit van de interventie
3.2. Criteria voor de constructie van sociale problemen
Probleemdefinitie moet realistisch zijn en moet rekening houden met diverse dimensies
van problematiek
Probleem? Sociaal probleem kan over- of onderschat worden
Afhankelijk van sociale bril waaruit naar situatie wordt gekeken
Principes om te komen tot realistische probleemdefinitie:
,- Sociaal probleem bestaat (erkenning)
- Wetenschappelijke definitie van probleem moet relatie hebben met maatschappelijke
betekenis ervan
Studie van Engbersen (1995):
- Wat armoede NIET is
o Niet elke sociale ongelijkheid leidt noodzakelijk tot armoede
Bv. Armoede zijn mensen uit 10% laagste inkomens, maar in welvarende
landen kunnen deze 10% het relatief goed hebben.
o Sociale problemen hoeven niet noodzakelijk te leiden tot armoede
Werkloosheid kan leiden tot armoede, maar niet altijd.
o Armoede ≠arm voelen
- Wat armoede WEL is
o Gebrek aan voldoende middelen
Niet noodzakelijk enkel inkomen, maar ook tekorten op vlak van kennis,
sociale verbanden, sociale voorzieningen …
o Maatschappelijke uitgesloten worden
Marginalisering = kern van armoedeprobleem
o Meervoudige deprivatie
Cumulatie van ellende
Deze criteria zijn behulpzaam, maar lossen definitieprobleem NIET op. (Criteria moeten
geconcretiseerd worden)
3.3. De lezing van sociale problemen: een analyseschema
Maatschappelijke actie uitdenken concrete oplossingsvoorstellen
Welke oplossingen? Afhankelijk van wijze van kijken naar sociaal probleem
(theoretisch referentiekader)
De sociale politiek
- Beslissingen over aard en doelstellingen van samenlevingsordening
- Westerse samenleving: vormgeving aan verzorgingsstaat (actieve welvaartstaat)
- Doelstellingen:
o Ordehandhaving
o Arbeidskwalificatie
o Verzekering mogelijkheden van menswaardig bestaan
Het sociaal beleid
- Instrumenten die aangewend worden om de in de sociale politiek vooropgestelde doelen
te bereiken
o Instrumenten vervat in rechtsorde (wetten, decreten, reglementeringen …)
o Instrumenten bestaan uit:
Uitkeringen
Subsidies
Belastingverminderingen
Het ter beschikking stellen van collectieve goederen en diensten (onderwijs,
cultureel werk, openbaar vervoer)
Sociaal werk
- Pedagogische tussenkomsten in integratiekaders die mensen met elkaar vormen
- Praktijken van hulpverlening, sociaal-cultureel werk en samenlevingsopbouw
, De constructie van sociale problemen
- Wisselwerking tussen drie dimensies:
o Sociaal politieke dimensie
o Sociaal beleidsdimensie
o Agogische dimensie
a) Verklaringen op microniveau
Uitgangspunt: Sociale problemen worden veroorzaakt door afwijkend gedrag van individuen
en groepen
Individueel schuldmodel
- Oorzaak sociale problemen: onaangepast gedrag van individuen of groepen aan normen
van samenleving
- Aansluitende benadering: sociaal pathologische benadering
o Maatschappelijke wenselijke situaties zijn moreel gezond en afwijkende situaties
worden gezien als ongezond en slecht
o Deze laatste zijn onaangepast verstoren sociale orde
o Aanpak: repressief en moraliserend bestraffen en heropvoeden
- Kritieken
o Te grote vanzelfsprekendheid waarmee aangenomen wordt dat bepaald
gedragspatroon verwacht mag worden
o Er kan NIET per definitie gesteld worden dat bepaalde bevolkingsgroepen nu
meer of minder afwijken van normstelling dan andere groepen
Halo-horn-effect: afwijkend gedrag wordt steeds gezocht wordt bij dezelfde
groepen
o Evidentie waarmee binnen kwalificatie maatschappelijk onaangepast gedrag een
eenzijdige selectie gemaakt wordt van negatieve gedragingen
Individueel ongevalmodel
- Oorzaak sociale problemen: bepaalde mensen blijven maatschappelijk achter of komen
buitenspel te staan omdat zij zich niet kunnen aanpassen aan de maatschappelijke
veranderingen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annadebruyn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
