Samenvatting EPIDEMIOLOGIE
3e bachelor biomedische wetenschappen – academiejaar 2020-2021
individuele taak
peer-review van een artikel
20% van eindtotaal
examen
80% van eindtotaal
1 of 2 open vragen en 40 meerkeuzevragen met hoge censuur
● duidelijk to the point antwoorden, in puntjes bijvoorbeeld
● gastcolleges zijn sowieso meerkeuzevragen
rekenmachine meenemen !!
duur examen: 2,5 uur
1
,hoofdstuk 1: inleiding tot de epidemiologie
● Study omvat surveillance, observatie, testen van hypothesen, analytische research
en experimenteel onderzoek
● Distribution: met betrekking tot tijd, plaats en categorieën of subgroepen van
personen aangetast in een populatie of gemeenschap
○ bijvoorbeeld: leeftijd groep, gaat het om mannen/vrouwen,...
○ bijvoorbeeld: komt een bepaalde ziekte meer of minder voor bij
minderbedeelden?
● Determinants: alle fysische -, biologische -, sociale -, culturele -, economische - en
gedragsfactoren die de gezondheid beïnvloeden
● Health related states and events: omvat ziekten (‘diseases’), doodsoorzaken,
gedrag, reactie op preventieve programma’s en voorziening en gebruik van
gezondheidsaanbod.
○ bijvoorbeeld: heeft deze persoon kanker, hoe lang heeft deze persoon deze
ziekte al?
● Specified populations zijn degenen met gemeenschappelijke identificeerbare
karakteristieken
○ bijvoorbeeld: bij covid hebben kinderen een ander risico dan ouderen
● Application to control…: expliciteert het doel van de epidemiologie, namelijk,
promotie beschermen en herstellen van gezondheid.
○ bijvoorbeeld: betere preventie, behandeling,... wordt bekomen door
verschillende metingen te doen (date te verkrijgen) → METEN IS WETEN
!! Het primaire kennis -(knowledge)- object van de epidemiologie als een
wetenschappelijke discipline zijn de oorzaken van gezondheidsgerelateerde
gebeurtenissen in populaties. !!
doel en toepassingsgebied
● Aanvankelijk: gericht op ontrafelen van de oorzaken van ziekte identificatie van
mogelijkheden voor preventie
○ bijvoorbeeld: anti rook/alcohol campagnes → je moet op voorhand weten wat
het probleem is om zo te kunnen weten wat het probleem gaat verhelpen
● Causaliteit: genetische factoren, omgevingsfactoren (biologisch, chemisch, fysisch,
psychologisch, andere…) gedrag,levensstijl
○ wanneer er een verband is, moet je nagaan of dit waar is of niet
○ bijvoorbeeld: het is niet omdat veel mensen die alcohol drinken longkanker
krijgen, dat alcohol longkanker veroorzaakt. je moet kijken naar meerdere
factoren → mensen die veel alcohol drinken, roken meestal ook DUS daaruit
kan je afleiden dat longkanker bij deze mensen mogelijk veroorzaakt wordt
door het roken en niet door het gebruik van alcohol.
● Recenter: toepassen van de methoden op vraagstukken van klinische aard (=>
‘klinische epidemiologie’)
2
,typen epidemiologie
1. Communicable vs. Non-communicable diseases → communicable: infectieziekten
die overdraagbaar zijn en non-communicable: chronische ziekten, niet
overdraagbaar
a. Kanker
b. Ouder worden (Aging)
c. Chronische ziekten
d. - …
2. Occupational & Environmental epidemiology (Milieu)
a. bijvoorbeeld: hebben kappers meer kans op een bepaalde ziekte omdat ze
met chemicaliën werken?
3. Public Health epidemiology
a. bijvoorbeeld; alcohol, roken, verkeersveiligheid,...
4. Clinical epidemiology
a. bijvoorbeeld: welke diagnostische testen zijn beter dan anderen?
5. Molecular / Translational epidemiology
a. Genetic epidemiology, microbiome, omics…
typen epidemiologische studies
● Etiologie (incl. risicofactoren en beschermende factoren)
○ kan betrekking hebben op een groep mensen met een aandoening
● Prognose (survival, kwaliteit van leven…)
● Diagnostische testen
○ bijvoorbeeld verschillende soorten covid-testen
Beschrijvende epidemiologie
● kijken naar de mate van exposure
● Frequentiematen
● Hypothese-genererend onderzoek
Analytische epidemiologie
● echt kijken naar een bepaalde outcome
● Zieke groep vergelijken met controlegroep
● Hypotheses testen (statistiek…!)
● Sterkte van associatie tussen risicofactor en ziekte
blootstelling (exposure)
● Letterlijke blootstelling aan risicofactor (of beschermende factor)
● Inherente karakteristieken (geslacht, leeftijd,…)
● Genetische variant
○ kan je niet veranderen
● Lifestyle (hobby's, beroepsactiviteit, dieet…)
○ kan je veranderen
● Socio-economische status
experimentele studie
● Blootstelling aan risicofactor door onderzoeker zelf bepaald
● Klinische trial
3
, ○ Splits populatie random in 2 groepen
○ Placebo en test groep
○ Vergelijk (bijv) incidentie tussen 2 groepen
observationele studie
● observationele studies belangrijk !! verschillende types goed kennen !!
● Geen controle over blootstelling aan risicofactor
● De 3 belangrijkste studie types
○ Cohort studie = wordt gebruikt bij wetenschappelijk onderzoek naar de
oorzaak van ziekte (etiologie), het opsporen van bijwerkingen van behandeling,
het beloop van ziekte (prognose) en het zoeken van voorspellers voor het
ziektebeloop (predictie). Een cohort studie kan prospectief of retrospectief zijn.
○ Case-controle studie = Men gaat uit van een groep personen met een
bepaalde ziekte of te onderzoeken uitkomst (‘cases’) en een groep personen
zonder deze eigenschappen (‘controls’). Men meet en vergelijkt de blootstelling
aan een mogelijke risicofactor in elk van beide groepen.
○ Cross-sectionele studie = Dit is een vorm van observationeel onderzoek
waarbij op een bepaald tijdstip gegevens over risicofactoren en/of uitkomsten in
een populatie worden verzameld. Bijvoorbeeld: het bepalen van de prevalentie
van een ziekte, het opsporen van een ziekte of risico,…
Associatie blootstelling en ziektestatus: typische manier om data voor te stellen
doel epidemiologie
● Meten is weten: distributie en omvang van gezondheid en ziekte in een populatie
○ meer inzicht krijgen in de pathogenese van ziekten
● Identificatie van etiologische factoren (risicofactoren, protectieve factoren) in
pathogenese van ziekte
● Planning en implementatie, evaluatie van geïmplementeerde diensten voor
preventie, controle (diagnostiek, screening) en behandeling van ziekten, en
prioterisering
Gezondheidszorg en beleid
● Doel: mogelijk maken van rationele beslissingen met betrekking tot het formuleren
van prioriteiten en aanwenden van beperkte middelen
● Keuzes (prioriteiten) noodzakelijk
● Uitbreiding van de evaluatie van de waarde van specifieke behandelingen naar de
waarde van algemene aspecten van zorg
● Budget: altijd beperkt
Objectieven stellen
4
