In deze samenvatting vind je alle te kennen leerstof voor het examen sociale psychologie aan hogent.
Deze samenvatting bevat alle te kennen leerstof uit zowel het boek, de lessen als de PowerPoints en zit verwerkt in een zeer duidelijke lay-out met vele voorbeelden . Tevens zijn ook alle experime...
Sociale psychologie
Bachelor in de orthopedagogie
semester 2
Thyra Janssens
MT1 – SEMESTER 2
,1
,Inhoudsopgave
1. Sociale cognities ................................................................................................................... 6
1.1 Sociale cognities ...................................................................................................................... 6
1.2 Schema’s .................................................................................................................................. 6
1.2.1 Kenmerken sociaal schema ............................................................................................. 7
1.2.2 Theorieën rond configureren ........................................................................................ 11
1.2.3 Persoonsperceptie......................................................................................................... 13
1.2.4 Priming........................................................................................................................... 14
1.2.5 Referentie-index ............................................................................................................ 15
1.2.6 kritiek op sociaalpsychologisch onderzoek ................................................................... 15
1.2.7 Politieke keuzes ............................................................................................................. 15
1.2.8 Cognitieve dissonantie .................................................................................................. 16
1.2.9 Endowment effect ......................................................................................................... 18
1.3 Het negatieve ........................................................................................................................ 18
1.3.1 aversie voor verlies ........................................................................................................ 18
1.3.2 Negativiteitseffect ......................................................................................................... 19
1.4 cognitie en affect ................................................................................................................... 20
2. Attributie ............................................................................................................................ 22
2.1 Attributies.............................................................................................................................. 22
2.1.1 Criteria voor attributies ................................................................................................. 22
2.2 attributietheorieën ................................................................................................................ 24
2.2.1 zelfwaarnemingstheorie van Bem ........................................................................................ 24
2.2.2 Corresponderende interferentietheorie van Jones en Davis ........................................ 25
2.2.3 Covariatiemodel van Kelly ............................................................................................. 26
2.2.4 Tweestappenmodel van Gilbert .................................................................................... 27
2.3 Motivatie ............................................................................................................................... 28
2.3.1 Attrubutietraining................................................................................................................. 28
2.3.2 Bekrachtigingstraining .......................................................................................................... 28
2.3.3. Overtuigingstraining ...................................................................................................... 28
2.4 Vertekeningen ....................................................................................................................... 29
2.4.1 Self-serving bias en zelfbeeld ........................................................................................ 29
2.4.2 Beperkte rationaliteit en heuristieken ................................................................................. 29
2.4.3 Valse-consensuseffect .......................................................................................................... 30
2.4.4 De basisfrequentievalstrik .................................................................................................... 30
2.4.5 tegenfeitelijk denken..................................................................................................... 30
2.4.6 Fundamentele attributiefout ........................................................................................ 31
2.4.7 actor-observator verschil ..................................................................................................... 31
2
, 2.4.8 zelfvervullende voorspelling................................................................................................. 31
3. Sociale beïnvloeding ........................................................................................................... 34
3.1 Sociale facilitatie en belemmering ........................................................................................ 34
3.1.1 De dominante respons van Zajonc ....................................................................................... 34
3.1.2 Verklaringen voor sociale facilitatie ..................................................................................... 34
3.2 Sociaal meeliften ................................................................................................................... 35
3.2.1 Ongelijkheidsaversie............................................................................................................. 35
3.2.2 Ringelman-effect .................................................................................................................. 36
3.2.3 counteren ............................................................................................................................. 36
3.3 Conformisme of meerderheidsinvloed ................................................................................. 37
3.3.1 de lijnexperimenten van Ash ................................................................................................ 37
3.3.2 2 soorten van conformeren........................................................................................... 37
3.3.3 de sociale vergelijkingstheorie van Festinger................................................................ 42
3.4 Innovatie of minderheidsinvloed .......................................................................................... 43
3.5 Gehoorzaamheid en autoriteit .............................................................................................. 45
3.5.1 Milgram en elektroshocks .................................................................................................... 46
3.5.2 gevangenisexperiment van Zimbardo .................................................................................. 48
3.5.3 Ethisch .................................................................................................................................. 49
4. Hulpverlenen ...................................................................................................................... 51
4.1 Beïnvloedende factoren die aanzet geven tot hulp .............................................................. 51
4.1.1 Situationele factoren ..................................................................................................... 51
4.1.2 Persoonsgebonden factoren – wie helpt er? ................................................................ 53
4.1.3 Motivationele factoren – waarom helpt men? ............................................................. 54
4.1.4 Interpersoonlijke factoren – wie helpt men? ....................................................................... 57
5. In groep .............................................................................................................................. 59
5.1 Sociale categorisatie .............................................................................................................. 59
5.1.1 Accentuation effect .............................................................................................................. 59
5.1.2 Asumed Similarity effect ...................................................................................................... 60
5.1.3 Out-group homogeneity effect ............................................................................................ 60
5.1.4 In-group favoritisme effect................................................................................................... 61
5.2 Valkuilen in groep .................................................................................................................. 62
6. Stereotypering .................................................................................................................... 66
6.1 Stereotypen ........................................................................................................................... 66
6.2 Kenmerken van stereotypen ................................................................................................. 67
6.3 Ontstaan van stereotypen ..................................................................................................... 67
6.3.1 De sociale identiteitstheorie als basis voor een stereotype ................................................ 67
6.3.2 De sociaal-cognitieve benadering voor een stereotype....................................................... 68
3
, 6.3.3 Paired distinctiveness / shared frequency als basis voor een stereotype ........................... 68
6.3.4 Coercion-theorie als basis voor een stereotype................................................................... 69
6.3.5 Realistische conflicttheorie als basis voor een stereotype .................................................. 69
6.3.6 Contacthypothese als basis voor een stereotype ................................................................ 70
6.3.7 Stereotypedreiging als basis voor een stereotype ............................................................... 71
6.3.8 Blaming the victim als basis voor een stereotype ................................................................ 71
6.3.9 Blaming the victim : leedvermaak ........................................................................................ 72
6.4 Stereotypen, alleen maar slecht nieuws? ............................................................................. 73
6.4.1 Anti-stereotypering : plegers......................................................................................... 73
6.4.2 Anri-stereotypering : slachtoffers ................................................................................. 73
7. Attitudes ............................................................................................................................ 75
7.1 Omschrijving .......................................................................................................................... 75
7.2 Meten van attitudes .............................................................................................................. 77
7.3 3 componentenmodel attitudes ........................................................................................... 77
7.3.1 Gedrag ........................................................................................................................... 78
7.3.2 Veranderen .................................................................................................................... 79
4
, Hoofdstuk 1 :
sociale cognities
5
, 1. Sociale cognities
1.1 Sociale cognities
Wat?
= denkprocessen waarbij we informatie verwerven, organiseren en interpreteren. Deze
informatie gaat over mensen namelijk onszelf en anderen.
Sociale schema’s bestaan uit het geheel van eigenschappen en gedragingen die men
karakteristiek acht voor de leden van deze categorieën
Sociale perceptie Zelfperceptie
= hoe wij kijken naar anderen = hoe wij kijken naar onszelf
1.2 Schema’s
Wat?
= schema’s zijn een cognitieve structuur waarin eerder verworven kennis over een
stimulus of een concept is geïnterpreteerd
Vb: feiten, kenmerken, relaties tussen kenmerken, fysieke daden,…
Sociaal schema
= wat wij denken over onszelf en anderen en ook hoe wij denken dat anderen over ons
denken
Sociale cognities hebben invloed op ons zelfbeeld
Vb: je hebt een laag zelfbeeld als je denkt dat anderen je maar niks vinden
Sociale context heeft invloed op ons handelen
Soorten sociale schema’s
1. Prototype : soort gemiddelde van een specifieke groep mensen
Vb: een schema over een gemiddelde student – wat dat inhoud
2. Script : verloop van opeenvolgende acties – schema voor verloop van
gebeurtenissen
Vb: studenten hebben een script over ‘een online les’, we weten hoe dat
verloopt, stap voor stap, wat we moeten doen en hoe ons te gedragen
Gedrag niet conform
Als gedrag niet conform is aan een script geeft dat meer informatie
Scripts sturen onze Vb: als we ons aan het script houden over online les zegt dat niets over ons,
persoonsbeoordeling ons karakter en wie we zijn. Als iemand nu gedrag stelt dat totaal niet past
binnen ons script van een online les en dat wij niet verwachten geeft ons veel
informatie. Vb dat is een persoon die graag in de belangstelling staat,…
6
,Zie boek
pg 11-13
1.2.1 Kenmerken sociaal schema
1. Gestalt
Wat?
= een totaalbeeld, één geheel
Voor het sociale schema
Als een sociaal schema gestalt is is dat één geheel
Het geheel is meer dan de som der delen
Als we voldoende onderdelen hebben maken we er een geheel van
Top-down
= een sociaal schema start in de hersenen (Top) gaan wij onze ervaringen en kennis
beïnvloeden vanuit onze hersenen. Alle kennis en het sociale schema gaat mee bepalen
hoe wij naar de wereld kijken.
Theory-driven
= door de theorie die wij in ons hoofd hebben gaan wij zo kijken naar anderen. Jouw
sociaal schema zal mee bepalen hoe je kijkt. Ons schema stuurt onze ervaringen.
Bottum-up
= data-driven. <-> top-down. Alle info die binnenkomt gaat alles sturen. We kijken met
een lege blik naar de wereld zonder schema’s en deze info die binnenkomt bepaald wat
er gebeurt. (gebeurt bijna nooit)
2. Sturen persoonsperceptie
Wat?
= wij gaan vaak aandacht hebben voor de personen of het gedrag dat binnen het sociale
schema past.
3. Beïnvloeden de herinnering
Wat?
= Het schema dat wij in ons hoofd hebben zal mee bepalen wat wij ons zullen
herinneren.
7
, Experiment
Proefpersonen die mee deden kregen een verhaal over een vrouw (iedereen kreeg
dezelfde) maar er werden 2 groepen gemaakt
Groep 1 : ze moeten het verhaal lezen en inschatten of de vrouw geschikt is voor de
job als bibliothecaris
Groep 2 : ze moeten het verhaal lezen en inschatten of de vrouw geschikt is voor de
job als makelaar
Beide groepen : hebben een schema in hun hoofd van ofwel bibliothecaris of makelaar
andere sociale schema’s actief
Groep 1 : konden zich allerlei kenmerken herinneren die horen bij het schema van
bibliothecaris : introvert, ingetogen, liever alleen,..
Groep 2 : konden zich allerlei kenmerken horen bij schema van makelaar : sociaal,
vriendelijk,…
CONCLUSIE : een sociaal schema beïnvloedt onze herinnering en wat wij ons
herinneren van wat ons is verteld
4. Prescriptief
Wat?
= Sociale schema’s zijn prescriptief. Ze bieden een beeld van hoe iets kan/moet zijn en
stuurt ons gedrag. Een sociaal schema geeft ons een beeld waardoor het ons gedrag zal
sturen.
Attributies
= We gaan naar zaken zoeken die ons schema in stand houden.
Need for cognition <-> need for certainty
= Sommige mensen hebben een hoge need for certainty. Deze mensen hebben een
behoefte aan zekerheid en houvast. Willen voorspelbaarheid, het is zo en niet anders en
dat kan niet zomaar veranderen.
Houden heel erg vast aan het sociaal schema
Gaan op zoek naar informatie die het sociale schema gaan bevestigen
Need for cognition
= Anderen hebben nood aan informatie. Deze mensen gaan soms op zoek naar
informatie die niet past binnen het schema
Gaan schema’s onderzoeken of deze wel kloppen
Kritisch staan tegenover schema’s
8
, 5. Toegankelijkheid
Toegankelijkheid
Een sociaal schema is toegankelijker naarmate :
- Vaker opgeroepen : zorgt dat schema actiever is
- Recenter opgeroepen maakt schema toegankelijker
6. Vluggere verwerking van info
Verwerking
Door schema’s : vluggere verwerking van informatie
Door schema’s wort informatie vlugger verwerkt – structuur aanbrengen in de
grote hoeveelheid informatie om deze te kunnen verwerken
Label
Soms maken wij door sociale schema’s ‘labels’ aan : komen niet altijd overeen met de
werkelijkheid
Experiment
Alle proefpersonen moesten 2 dingen tegelijk doen : proefpersonen kregen informatie
over Indonesië, er werd gezegd dat ze dat goed moesten onthouden omdat ze daar
een meerkeuzetoets moeten maken en tegelijk kregen ze informatie over een persoon
en die moesten ze proberen inschatten
Experiment : er werden 2 groepen gemaakt : groep 1 kreeg niks van informatie en er
werd geen sociaal schema actief gemaakt terwijl bij groep 2 er werd meegegeven de
persoon die ze moesten beoordelen een skinhead was (schema actief- prototype)
CONCLUSIE : alle proefpersonen kregen dezelfde info over Indonesië en de persoon en
blijkt dat de groep die geen info kreeg het heel moeilijk was om al die informatie te
verwerken en slechter scoren op de toets. De groep die al wist dat het een skinhead
was konden veel sneller de informatie van de persoon verwerken want dat paste
binnen het schema.
7. Configureren
Wat?
= Het opbouwen op basis van losse elementen. Schema’s worden a.d.h.v. losse
elementen opgebouwd. Schema’s worden door bepaalde stimuli geactiveerd en
vertonen een coherente samenhang.
Verschillende effecten als schema’s in ons zitten Schema’s worden geconfigureerd door :
Effecten zorgen soms voor vertekening - Opvallendheid
- Primacy effect
9
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thyrajanssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
