Deze uitgebreide samenvatting is gemaakt met persoonlijke notities uit de lessen en de slides. Voor het tweede semester van het eerste masterjaar in de klinische psychologie.
Methoden In De Klinische
Gedragsneurowetenschappen
Inleiding: Psychofysiologie
Doelstelling: inzicht in de fysiologie van gedrag ~ fysiologische psychologie
Definitie: domein gericht op de meting van fysiologische responsen zoals die gerelateerd zijn aan gedrag
Mind-body perspectief: ‘Studie van de relatie tussen psychologische manipulaties en de resulterende
fysiologische responsen, gemeten in levende organismen, om het inzicht in de relatie tussen mentale en
lichaamsprocessen te bevorderen’
Opletten voor a priori’s over causaliteit!
→ psychologie is geen louter gevolg van fysiologie, er bestaat een interactie tussen beide!
Fysiologische psychologie versus psychofysiologie
Het verschil zit erin hoe de afhankelijke vs. onafhankelijke variabelen worden gemanipuleerd
Fysiologische psychologie: AV: psychologisch en OV fysiologisch
effect van leasie ter hoogte van de hersenen op de leerprocessen
effect beschadiging amygdala op beleving van emoties
effect van epinefrine-administratie op arousalperceptie
Psychofysiologie: AV: fysiologisch en OV: psychologisch
effect van verschillende manieren van informatieverwerking op de hartslag
effect van verschillende emoties op een patroon van fysiologische responsen
(huidweerstand, spierspanning, hartslag)
Effect van slaapdeprivatie op elektro-encefalografische en endocriene responsen
Perifere vs. centrale metingen
Psychofysiologische metingen kunnen beide van het centraal of perifeer zenuwstelsel gemaakt worden, op
een invasieve of non-invasieve manier
- Perifere metingen omvatten metingen van effectororganen van het AZS en van gestreepte spieren
(bv. emoties)
- Centrale metingen omvatten metingen van elektrische potentiaalverschillen (bv. aandacht)
Hersenbeeldvorming vs. elektrofysiologische metingen: uitstekende spatiale resolutie maar minder
temporele resolutie
,Metingen ter hoogte van verschillende componenten van het zenuwstelsel
Methodologie
Error component
O=T+e
O: geobserveerde respons/variantie
T: « true variance » (echte respons)
e: error; random fluctuatie, onafhankelijk van de echte respons, gerelateerd aan confounding
variabelen
Voorbeelden van oorzaken van e:
• Time on task (duur van de taak)
• Spraak, ademhalingswijzigingen, hoesten, zuchten
• Omgeving (licht/duisternis, vuilbakkarretjes, …)
• Habituatie → voorname functie van het autonoom zenuwstelsel!
Fysiologische responsen zijn aspecifiek → nooit enkel te wijten aan de gewenste manipulatie van de OV, er
is heel veel ruis
Wij functioneren als geïntegreerde organismen → niet één respons uitfilteren.
Bv. we meten niet ‘alertheid’, maar hersenactiviteit ten gevolge van een manipulatie die effect heeft
op die alertheid
→ belang van het kiezen van een juiste baseline
Baseline problematiek: om een relevante variantie te observeren moet men een juiste baseline kiezen
Bv. individuele verschillen in jouw respons op slaapdeprivatie hangt af van jouw basisniveau van
slaperigheid
Systemische aanpak
Three systems approach (Lang, 1968): emoties zijn opgebouwd uit subjectieve ervaring, overt gedrag en
fysiologische reacties (bv. de emotie angst heeft een subjectieve component die eraan gelinkt is, weglopen,
stijging hartfrequentie, adrenaline…)
Discrepante responsprofielen voor gelijkaardige psychologisch fenomeen (bv. fear of flying: rumineren vs.
panikeren)
→heeft implicaties voor behandeling! (bv. CGT en systematische desensitisatie)
Bv. een intuïtieve respons kan een impact hebben op de fysiologie → CBT: via gedrag een aanpassing maken
wat een effect zal hebben op de subjectieve ervaring
, Trianguleren
Metingen gebruiken die van subjectieve
aard zijn, fysiologische metingen en
gedragsmatige metingen
- Self-reportschalen: belangrijk
omdat er soms geen fysieke
component is bij subjectieve
ervaringen (bv. pijn, honger)
- Fysiologische metingen: ! veel
ruis op de data
- Gedragsmatige metingen
→ maximaal trianguleren = error zo
klein mogelijk te houden
Enkele psychofysiologische concepten
• Law of initial values
• Tonische en fasische responsen
• Autonome balans
• Activatie
• Stimulus-responsspecificiteit
• Individuele responsspecificiteit
• Habituatie
• Rebound
• Orienting respons/Defensive respons
Law of initial values (LIV)
Een bepaalde fysiologische respons ten gevolge van een stimulus is afhankelijk van het initieel niveau van
het systeem
Hoe hoger het initieel niveau, hoe kleiner de toename in fysiologische respons en des te hoger het effect
op een stimulus die de fysiologische respons doet afnemen
bv. vermageren: hoe lager het BMI, des te minder snel & extreem vermageren
→ van toepassing op alle responsen onder controle van het AZS, behalve voor huidgeleiding en temperatuur
en speekselproductie
! Belang van baseline en lineariteit van de respons ~ ceiling effect
LIV is niet altijd van toepassing op alle fysiologische responsen (ademhaling en vasculaire tonus wel, maar
niet voor huidgeleiding en speekselproductie) en lijkt meer uitgesproken in between-subject studies dan in
within-subject studies
→ impact op analyses: absolute vs. relatieve maten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pvrancken. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
