Dit is een samenvatting van het vak 'personenbelastingen' gegeven door HEIREWEGH Guido in de richting Rechtspraktijk. de samenvatting is een combinatie van de lessen/powerpoints en het boek 'praktisch belastingenrecht' deeltje personenbelastingen.
Boek: Praktisch belastingrecht 2020 - ISBN: 978-90...
1 basisbeginselen .............................................................................................................................. 4
1.1 begrip en kenmerken van de belasting ............................................................................................. 4
1.1.1 Financieel doel ........................................................................................................................... 4
1.1.2 Dwingend karakter .................................................................................................................... 4
1.1.3 Overheidsinkomsten die geen belastingen zijn ......................................................................... 5
1.1.4 Retributie ................................................................................................................................... 5
1.1.5 parafiscale bijdragen ................................................................................................................. 6
1.2 de situering van het belastingrecht ................................................................................................... 7
1.3 noodzakelijke karakter van belastingen in een moderne samenleving ............................................ 7
1.4 functies van de belasting ................................................................................................................... 8
1.5 wie mag belastingen heffen? .......................................................................................................... 10
1.6 grondwettelijke beginselen ............................................................................................................. 11
1.6.1 inleiding ................................................................................................................................... 11
1.6.2 Het legaliteitsbeginsel art. 170 GW ......................................................................................... 11
1.6.3 Het eenjarigheidsbeginsel art. 171 GW ................................................................................... 12
1.6.4 Gelijkheidsbeginsel art. 10 en 172 GW.................................................................................... 13
1.7 beginselen en kenmerken die voortvloeien uit de aard van de belastingen en uit het recht in het
algemeen ..................................................................................................................................................... 14
1.7.1 Het fiscaal recht is geen volstrekt autonoom recht ................................................................ 14
1.7.2 Het fiscaal recht is van openbare orde .................................................................................... 15
1.7.3 De fiscale wet dient strikt geïnterpreteerd te worden............................................................ 16
1.7.4 Realiteitsbeginsel..................................................................................................................... 17
1.7.5 Het beginsel “non bis in idem” ................................................................................................ 17
1.7.6 Territorialiteitsbeginsel ........................................................................................................... 18
1.7.7 Het verdragsrecht primeert op het interne recht ................................................................... 18
2 personenbelasting ........................................................................................................................ 19
2.1 belastingsplichtige ........................................................................................................................... 19
2.1.1.1 Belastingberekening ............................................................................................................ 21
2.1.1.2 Zij zijn NIET onderworpen aan de personenbelasting (art. 4 WIB92) ................................. 22
2.1.2 Bepaling van de belastbare grondslag (art. 6 WIB92) ............................................................. 22
2.1.3 het aanslagstelsel (art. 126 – 129 WIB29) ............................................................................... 23
2.1.4 De gemeenschappelijke aanslag (art. 127 WIB29) .................................................................. 23
, 2.1.5 Aanslagstelsel – kinderen (art. 126, §4 WIB92)....................................................................... 24
2.1.6 Belastbaar tijdperk en aanslagjaar in de personenbelasting .................................................. 26
2.2 Belastbare grondslag ....................................................................................................................... 27
2.2.1 Bepaling van de belastbare grondslag art. 6 WIB92................................................................ 27
2.2.1.1 Opmerkingen met betrekking tot de belastbare grondslag ................................................ 28
2.2.1.2 bevrijdende roerende voorheffing ...................................................................................... 29
2.2.2 Onroerende inkomsten (art. 7-16 WIB92)............................................................................... 31
2.2.2.1 wie zijn de belastingsplichtigen? art 11 WIB92 ................................................................... 31
2.2.2.2 Wat met gehuwden? ........................................................................................................... 32
2.2.2.3 Inkomsten van onroerende goederen (art. 7-16 WIB92) .................................................... 33
2.2.2.4 Hoe kan het netto onroerend inkomen worden berekend? (art. 7 WIB92) ....................... 35
2.2.2.5 Berekenen van een belastbaar netto inkomen ................................................................... 37
2.2.2.6 Wat met onroerende goederen die toebehoren aan de kinderen ..................................... 39
2.2.2.7 Opmerkingen aangaande belastbare grondslag.................................................................. 40
2.2.2.8 Wat bij verandering van eigenaar tijdens 2020? ................................................................. 42
2.2.2.9 Wat bij gewijzigde bestemming van het onroerend goed in 2020?.................................... 42
2.2.2.10 Vrijgestelde onroerende inkomsten: de ‘eigen woning’ (art. 2,§1, 15de WIB92) ............ 43
2.2.2.11 Andere vrijgestelde onroerende inkomsten (art. 12 WIB92) .......................................... 44
2.2.2.12 De federale gewone intrestaftrek (art. 14 WIB92) .......................................................... 44
2.2.2.13 aandachtspunten ............................................................................................................. 45
2.2.3 Roerende inkomsten ............................................................................................................... 45
2.2.3.1 Wettelijke categorieën van roerende inkomsten (art. 17 WIB) .......................................... 45
2.2.3.2 Belastbaar bij wie?............................................................................................................... 46
2.2.3.3 Bevrijdende roerende voorheffing (art. 313 WIB)............................................................... 46
2.2.3.4 Bepaling van het netto roerend inkomen ........................................................................... 49
2.2.3.5 Aanslagmodaliteiten van de Roerende inkomsten (Art. 17 – 22 WIB92)............................ 50
2.2.4 beroepsinkomen ...................................................................................................................... 51
2.2.4.1 categorieën van beroepsinkomsten .................................................................................... 51
2.2.4.2 bepaling van de netto-bezoldiging (werknemers) .............................................................. 51
2.2.5 diverse inkomsten (Art. 90 – 96 WIB92).................................................................................. 65
2.2.5.1 de ontvangen onderhoudsuitkeringen ................................................................................ 65
2.2.5.2 De meerwaarden op onroerende goederen en belangrijke deelnemingen ....................... 66
3 aftrekbare besteding .................................................................................................................... 73
3.1 globalisatie van het netto-inkomsten.............................................................................................. 73
4 progressief tarief .......................................................................................................................... 74
, 4.1 berekening personenbelasting ........................................................................................................ 74
5 belasting op belastingvrije som ..................................................................................................... 76
5.1 basisbedragen.................................................................................................................................. 76
5.2 vermindering door gezinssituatie .................................................................................................... 76
5.2.1 kinderen ten laste .................................................................................................................... 77
5.2.1.1 Het begrip “(netto) bestaansmiddelen” .............................................................................. 77
5.2.2 Andere personen ten laste ...................................................................................................... 78
5.2.3 toeslag andere personen ten laste .......................................................................................... 79
5.2.4 Andere toeslagen..................................................................................................................... 79
,1 BASISBEGINSELEN
FisconetPlus → website
1.1 BEGRIP EN KENMERKEN VAN DE BELASTING
Geen wettelijke definitie → cassatie arresten (RL)
= een bijdrage die volgens bepaalde rechtsregels door de overheid wordt opgelegd met het oog op het
verzamelen van financiële middelen, die nodig zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang en voor zover
die bijdragen bij wet of decreet als belasting wordt erkend.
1.1.1 FINANCIEEL DOEL
Belastingen → dekken van overheidsuitgaven (belastingen worden geheven en aangewend ter financiering
van diensten van openbaar nut)
➔ Concreet: tegenover een belasting GEEN rechtsreeks en individuele tegenprestatie (de betaler weet
niet wat er met zijn geld gebeurt)
retributie = als een heffing bestemd is om een door de overheid verstrekte dienst rechtstreeks te laten
vergoeden door degene die de dienst heeft genoten
1.1.2 DWINGEND KARAKTER
Belastingen → eenzijdig door de overheid opgelegd
Hoe? RR die afdwingbaar zijn → niet naleving: sanctioneren!!
2 soorten sancties
1. Administratieve sanctie
2. Strafrechtelijke sanctie
Vroeger: belastingplichtige riskeerde twee strafrechtelijke sancties voor een misdrijf omdat de fiscus en het
parket beiden een eigen vervolgingsbeleid hadden → dubbele bestraffing
• Is in strijd met: non bis in idem (= iemand kan maar een keer worden bestraft)
• Gevolg: ‘una via’ principe
= inbreuken op de fiscale wetgeving worden uitsluitend ofwel via de administratieve weg, ofwel via
de strafrechtelijke weg.
2020 - 2021 Pagina 4
,1.1.3 OVERHEIDSINKOMSTEN DIE GEEN BELASTINGEN ZIJN
= ontvangsten van de overheid die niet voldoen aan de beide kenmerken (zie hierboven) = GEEN belasting
1. Retributies
2. Parafiscaliteit
3. Andere
• Inkomsten die voortkomen uit de cessie en de concessie van openbare domeingoederen;
o Cessie: overdracht bv. een eigendomsoverdracht waarbij de eigendom wordt
overgedragen
o Concessie van domeingoederen: uitbaten bv. bij het eigendomsrecht het gebruiksrecht
afstaan. Een soort vergoeding uit OG je mag iets gebruiken en je betaald hier een bijdrage
voor
• inkomsten voortkomend uit het verstrekken van specifieke diensten (bv. vervoer)
o Openbaar vervoer: iedereen ondersteunt het openbaar vervoer. Wij betalen een fractie
van de kostprijs van het openbaar vervoer en de rest wordt bijgedragen door de overheid
en dat zijn de inkomsten voor de overheid.
• Boetes en strafrechtelijke verbeurdverklaringen;
1.1.4 RETRIBUTIE
Retributies = GEEN BELASTINGEN
Belasting Retributie
= verplichte betaling aan de overheid = een vergoeding voor een geïndividualiseerde
Doel: uitgaven van algemeen nut financieren dienstverlening vanwege de overheid die
daarbij over een juridische of feitelijk monopolie
beschikt.
→ niet verplicht, je kan bv. kiezen om door een
tunnel te rijden of je daar te parkeren
Kenmerken van een retributie
1. Rechtstreekse tegenprestatie van de openbare instelling
2. persoonlijk voordeel van de gebruiker
Vb.: tolgelden voor het gebruik van bruggen, tunnels en autowegen, parkeerretributies,…
Retributie wordt vaak verward met:
1. Verhaalbelasting/repartitiebelasting
Doel overheid: beoogt een groep te treffen
= uitgaven die door de belasting heffende overheid in het algemeen belang worden verricht en bijgevolg
aan allen ten goede kunnen komen, niettemin op een benaderde wijze van bepaalde personen worden
teruggevorderd op grond van het onweerlegbaar vermoeden dat zij er het meeste voordeel uithalen.
• Concreet: de persoon die de verhaalbelasting moet betalen heeft niet de mogelijkheid om geen
gebruik te maken van het voordeel dat aan de basis ligt van die belasting.
• Vb.: rioleringswerken → woning niet aansluiten op riolering en een afzonderlijke sterfput te
gebruiken stelt je niet vrij van deze belasting: het is een onweerlegbaar vermoeden dat jij van deze
dienstverlening het meeste genot hebt.
2020 - 2021 Pagina 5
, 2. Urbanisatiebelasting
= is een belasting die wordt opgelegd aan alle inwoners van een bepaald gebied (meestal een gemeente) vb.:
voor wegverharding, aanleggen van fietspad
Verschil met verhaalbelasting: urbanisatiebelasting wordt forfaitair aangerekend en is NIET gebonden aan
• De uitvoering van bepaalde werken
• Op een bepaalde plaats
• een bepaald tijdstip
1.1.5 PARAFISCALE BIJDRAGEN
= bijdrage waarbij de overheid een bedrag heft op een product en de opbrengsten bestemd zijn voor een
bepaald doel
➔ voorbeeld: bijdragen die werknemers en werkgevers betalen aan de sociale zekerheid, accijnzen,
BTW,…
Worden in veel landen juridisch als belastingen beschouwd → België NIET het geval
reden: opbrengst komt niet in de rijksmiddelen begroting terecht
sociale bijdragen → rechtstreeks ondergebracht bij de Rijkdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ)
• heeft van de staat onderscheiden rechtspersoonlijkheid!
• Sociale bijdragen beogen niet de dekking van de algemene uitgaven van de staat maar alleen
specifieke uitgaven, met name de sociale uitgaven
• Meer en meer alternatieve financieringsvormen voor veiligstelling sociale zekerheid
Sociale zekerheid: een verzekeringsprincipe. Een bepaalde "pot" voor de risico’s die wij als individu allemaal
hebben wanneer het bijvoorbeeld eens tegengaat dat je niet kan gaan werken omdat je een arbeidsongeval
hebt gehad.
Sociale zekerheid staat onder druk: degene die er gebruik van maken dat de "pot" altijd in het rood staat en
de overheid dient het tekort bij te passen voor mensen die bv. aan uitkering nodig hebben. → Tekort zal
steeds toenemen door vergrijzing
Oplossing: optrekken van pensioenleeftijd. Dat je pas aan de "pot" kan zitten vanaf een bepaalde leeftijd.
• Bijdragen zijn bestemd voor RSZ (afgescheiden rechtspersoonlijkheid van de Staat) en niet voor
Rijksmiddelenbegroting
• Hebben tot doel het vervangen of aanvullen van arbeidsinkomsten (bv. ziekte-uitkering, pensioen, ...)
2020 - 2021 Pagina 6
,1.2 DE SITUERING VAN HET BELASTINGRECHT
Belastingrecht
• Niet bezighouden met opportuniteit (=rechtvaardigheid)
• Wel: belangrijk taak als er noodzakelijke politieke beslissingen zijn genomen
• Gaat bepalen
o wie of wat aan de belasting is onderworpen
o tarief
o hoe de belasting wordt gevestigd, geïnd
o welke waarborgen ..
→ behoort tot de rechtswetenschap
belastingwetenschappen = wetenschappen die zich bezig houden met de studie van belastingen
1.3 NOODZAKELIJKE KARAKTER VAN BELASTINGEN IN EEN MODERNE SAMENLEVING
Belastingen = prijs die wij betalen voor onze grondwettelijke rechten en vrijheden (privé-eigendom, vrijheid
van ondernemen)
In moderne samenleving → productiemiddelen + opbrengst = bij burgers
Systeem van belastingheffing onvermijdelijk om de overheid haar specifieke overheidstaken uit te voeren.
Centrale geleide economie → productiemiddelen in handen van de overheid → belastingen overbodig
Vb.: in Oostblok
2020 - 2021 Pagina 7
,1.4 FUNCTIES VAN DE BELASTING
Evolutie doel:
Dekken van overheidsuitgaven → middel om de overheid toe te laten economische en sociale politiek te
verwezenlijken
• Concreet: financiële functie → economische en sociale functie
3 hoofdfuncties van belastingen
Hoofdfunctie van de belasting
= moderne MY → meer taken → meer belastingen
Belastingen bestaan bijna uitsluiten uit geldelijke bijdragen van de bevolking
= voornaamste inkomstenbron
Belastingstelsel = voldoen aan normen van financiële techniek
1. Noodzaak geregelde opbrengst
2. Eenvoudig belastingstelsel
3. Belastingschuld snel en goedkoop worden geïnd
4. Wetgever moet de belastinggrens eerbiedigen
Belastingen heffen op basis van voorschotten.
Belastingen maken ongeveer 97% uit van de overheidsinkomsten.
Inkomstenjaar en aanslagjaar
Financiële functie → We werken met een kalanderjaar: 2020 is een inkomstenjaar. Alle
elementen ( kosten, inkomsten) gaan we moeten samennemen voor de
belastingen te kunnen onderdrukken. We kunnen pas beginnen rekenen
vanaf 2021 ( aanslagjaar: aangifte indienen). In het aanslagjaar wordt de
belastingen berekend
2020: we werken aan de hand van voorschotten.
Bv. bedrijfsvoorheffing een voorschot voor de belastingen van het volgende
jaar. Bij zelfstandige: vooraf betaling. Nadien gaan we de voorschotten naast
de kosten leggen en dat moet gelijk zijn. Als je belastingen moet bij betalen
een goede zaak want de voorschotten die je hebt ingehouden krijg je die
nadien terug je krijgt hierop geen boete. Mensen stellen zo hun kosten
eigenlijk uit die ze vroeger moesten betalen.
Inkomstenjaar → Aanslagjaar
Dus als we spreken over het aanslagjaar 2019 dan weten dat het over het
inkomstjaar 2018 gaat.
2020 - 2021 Pagina 8
, Overzicht
1. Prijsvorming
(kostprijsverhogend karakter: hoe meer belastingen op een bepaald
product → hoe duurder dit product voor de consument)
2. Spaarwezen
(toekennen van belastingvermindering
--> stortingen aan pensioenkassen)
3. Consumptie
(verhoging belastingen → koopkracht van de belastingplichtige dalen)
Consumptiegedrag: wetgever wilt dat we liever renoveren dan een
hele nieuwbouw. Als je een woning wilt bouwen dan betaal je 21%
Economische functie btw. Als je renoveert krijg je een lager btw tarief ( 6%) → over
bebouwing tegengaan, ze zetten je aan om bepaalde keuzes te
maken.
Voorbeeld:
1. Brandstof 1/3 productiekost 2/3 belasting → kostprijs die
naar de overheid gaat.
2. 70/80 % van de kostprijs van een pakje sigaretten gaat naar
de overheid. accijnsverhoging
4. Investering (niet kennen)
(kapitaal en ondernemingsvlucht → zetel van onderneming naar
landen met een gunstig belastingklimaat → oplossing om dit tegen te
gaan: investeringen langs fiscale weg aan te moedigen)
5. Tewerkstelling (deel van hun winst vrijstellen) (niet kennen)
Draagkrachtbeginsel
= hoe groter het bezit of inkomen → belasting wordt minder gevoeld
Gevolg: eigenlijk zou er meer kunnen afgenomen worden van mensen die
meer verdienen
• Inkomens-herverdelende functie: degene die veel inkomsten hebben
worden zwaarder belast dan degene die minder verdienen en men
gaat die ongelijkheid proberen wegwerken. ( draagkrachtbeginsel).
Sociale functie Stel dat je meer verdiend of een groter vermogen hebt zal je meer
belastingen moeten betalen.
• Verlenen van specifieke verminderingen bv. Handicap, personen ten
laste, …
In de personenbelasting evolueert je belastingtarief mee met je
inkomen. Laagste belasting tarief is 25% VS hoogste belastingtarief
50%.
Personenbelasting: gaan personaliseren; we gaan rekening houden
met persoonlijke situaties. Wanneer een gezin kinderen heeft dat die
minder belastingen moet betalen
2020 - 2021 Pagina 9
, 1.5 WIE MAG BELASTINGEN HEFFEN?
Overzicht
1. Federale overheid
2. Lokale besturen (gemeenten, provincies) !! verantwoording verschuldigd aan de hogere overheid
3. Regionale besturen (gewesten en gemeenschappen)
4. Publiekrechtelijke instellingen
5. Supranationale instellingen
Opmerkingen
• Sommige belastingen worden gevormd door diverse overheden (bv. onroerende voorheffing)
• Art. 170 § 2 G.W. verleent aan de gewesten een eigenlijke fiscale autonomie (vnl. milieubelastingen
zoals bv. heffing op meststoffen)
• Art. 175 en 177 G.W. verleent aan de gewesten een oneigenlijke fiscale bevoegdheid door de
“overgedragen en toegewezen belastingen” (Bijzonder Financieringswet (BFW) 16 januari 1989)
• BFW 6 januari 2014: uitbreiding van de fiscale autonomie van de gewesten in de
• personenbelasting (enkel inzake berekening en niet in bepaling van de belastbare grondslag
→ Eén belasting kan niet door één overheid worden genomen. In België is het mogelijk dat één belasting is
geregeld door verschillende overheden. Bv. in België worden OG belast met onroerende voorheffing die
belasting worden door gewest, provincie - en gemeente van ligging. Dus de belasting op een OG kan
verschillend zijn van bv. Antwerpen en Luik
Ook personenbelasting ( BFW) worden geregeld door meerdere overheden.
Eind dec 2019: woonbonus (= fiscaal voordeel in de personenbelasting) afgeschaft
→ Belastingsituatie in Vlaanderen of Wallonië,… is verschillend
• Federale overheid kan geen belasting heffen op water en afval --> behoord toe aan de gewesten
• Regionale overheden mogen geen belasting heffen op federaal belaste materies
• Gemeenten en provincies mogen geen belasting heffen op federaal belaste materies
• Fiscale bevoegdheid van supranationale overheden verdwijnt bij
- Ontbinding
- Uittreding van België uit het supranationaal orgaan
2020 - 2021 Pagina 10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudent011. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
