STEM – DIAGNOSTIEK
Onze stemplooien gaan trillen, door de lucht die er doorstroomt. Onze resonantieruimte zijn de holtes
(mond, keel & neus)
Stem is mogelijk als er is
• Aandrijfkracht
• Trillingsbron
• Resonantieruimte
ANATOMIE VAN DE LARYNX
De larynx zit vooraan in de hals. Terhoogte van de wervelkolom. Bovenaan is het tongbeen, dan het
schildkraakbeen met daarachter de stembanden.
Zie dia 8 in de ppt voor de anatomie van de larynx
De subglottisdruk wordt hoger en hoger. De lucht kan erdoor en die gaat versnellen. Door die versnelling
worden de stembanden naar elkaar toegezogen.
Als de stemplooien langer worden à de toonhoogte stijgt
FENOMENOLOGIE
WAT IS EEN STEMPROBLEEM, STEMSTOORNIS?
- Een stemstoornis is wanneer de stemkwaliteit, toonhoogte, en/of de luidheid afwijken van wat
beschouwd wordt als een normale stem.
- Wanneer de stemkwaliteit, toonhoogte en luidhuid verschillen van/of niet gepast zijn op iemand zijn
leeftijd, geslacht, culturele achtergrond of geografische locatie. (in Aziatische landen ligt de toonhoogte
bij mannen hoger) -> het gaat hier niet over de last dat de persoon ervan ondervindt
1
,à Met dit model gaan wij een probleem bekijken, maar we kijken ook naar de activiteiten, de persoonlijke
factoren en de omgevingsfactoren.
De bovenstaande definities ontfermt zich enkel over de ‘functies en structuren’ en niet de activiteiten,…
=DEFINITIE AANPASSEN
Een stemprobleem Een stemstoornis is elke keer als de stem niet
werkt/optreedt/uitvoert/klinkt zoals het zou
moeten. Het klinkt niet normaal, op zo een manier
dat het de communicatie hindert. Maar ook
wanneer er een gevoel in je keel is, die er niet
(Marijke heeft een stemprobleem, Lien niet) hoeft te zijn.
WELKE SYMPTOMEN WIJZEN OP EEN STEMPROBLEEM
Symptomen
2
, AUDITIEF WAARNEEMBARE SYMPTOMEN
- Stemklank en stemkwaliteit
- Toonhoogte en luidheid dysfonie (slecht foneren)
- Resonantie, articulatie, prosodie
- Adem
- Andere: bv. Keelschrapen, hoesten, vocale tics,…
STEMKLANK EN STEMKWALITEIT
Zie dia 21 voor voorbeelden of HC 1
- Ruwheid of schorheid
- Wilde lucht, ruizigheid
- Gespannen stemkwaliteit (spreken terwijl je een hele zware inspanning doet à stemplooien naar
elkaar toe trekken), persen
- Krachteloze stem, zwakte
- Stembreuken (wanneer de stem stokt of even wegvalt. Je hoort een kraakje.)
- Instabiliteit (kan op vlak van toonhoogte, luidhuid, maar in dit geval dat de stemkwaliteit instabiel
is, een wissel)
- Vocal fry
- Afonie (geen klank) à fluisterend
Afonenmomenten = de stem die wegvalt, we horen enkel even lucht. (niet hetzelfde als een krachteloze
stem)
TOONHOOGTE EN LUIDHEID
- Abnormale toonhoogte (monotoon)
- Abnormale luidheid (mensen die dichtbij staan en luid spreken, je zet dan een stapje achteruit)
- Beperkte toonhoogtebereik (zo een hoog mogelijke toon maken, maar dat niet lukt en de stem
wegvalt)
- Beperkt dynamisch of intensiteitsbereik (het verschil tussen luid en stil is niet mogelijk)
- Tremor (meestal te maken met een neurogeen probleem. Spasmes in de stem)
ADEM
- Hoorbaar ademen (hoog ademen met de borst) à te lang doorspreken op dezelfde lucht
- Inadequate adempauzes (ze ademt niet wanneer ze moet ademen)
RESONANTIE, ARTICULATIE EN PROSODIE
- Hypernasaliteit (teveel resonantie in de neus) à Philip Geubels
- Hyponasaliteit (velum optrekken, geen resonantie in de neus)
- Kelige resonantie (teveel achteraan in de keel)
- Cul de sac-resonantie (de resonantieruimte wordt geblokkeerd door de te grote keelamandelen, als
je je hoofd naar boven doet, is de resonantie beter)
- Monotone spraak
3