Samenvatting van de complete literatuur voor het tweede deeltentamen van het vak Historiografie en Geschiedfilosofie. Dit vak is onderdeel van de bachelor Geschiedenis, gegeven aan Universiteit Leiden. Tentamencijfer 8,7.
De samenvatting is zeer uitgebreid en geschreven in goed Nederlands. Het ...
Boeksamenvatting Historiografie: From Herodotus to H-net (Nederlands)
Samenvatting hoorcolleges + literatuur Theorie III
Alles voor dit studieboek (7)
Geschreven voor
Universiteit Leiden (UL)
Geschiedenis
Historiografie En Geschiedfilosofie (5772V001)
Alle documenten voor dit vak (43)
2
beoordelingen
Door: rvandertol • 3 jaar geleden
Door: janssentobias10 • 3 jaar geleden
Verkoper
Volgen
sophiedeleeuwx
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Literatuur Historiografie en geschiedfilosofie
2020-2021
Universiteit Leiden – Bachelor geschiedenis– jaar 2 – semester 2
Deeltentamen 2
Inhoud:
Jeremy D. Popkin, From Herodotus to H-Net: The Story of Historiography (Oxford:
Oxford University Press, 2015).
Voorwoord
Historiografie definieert ten eerste de vragen die historici moeten beantwoorden om het
verleden te kunnen bestuderen. Dit zijn vragen naar wat bijvoorbeeld een historisch
probleem is en wat historisch bewijs is. Historiografie is ten tweede de geschiedenis van hoe
historici deze vragen de afgelopen millennia beantwoord hebben.
Boeken die een overzicht willen geven van historiografie vallen vaak in één van de volgende
twee categorieën. Ten eerste zijn er de boeken die het onderwerp thematisch of analytisch
benaderen. Zij definiëren de grootste problemen waarmee historici zich geconfronteerd zien
en behandelen deze problemen afzonderlijk. Ten tweede zijn er boeken die het onderwerp
chronologisch benaderen en kijken naar hoe historici in het verleden om zijn gegaan met
geschiedenis.
Dit boek heeft een chronologische benadering. Popkin heeft hiervoor ten eerste gekozen
omdat hij stelt dat boeken met een thematische benadering het soms laten lijken alsof alle
historici het uiteindelijk eens zijn over wat de juiste manier is om geschiedenis te bedrijven.
Het grootste nadeel van de thematische benadering vindt Popkin echter dat het
historiografie behandelt op een ahistorische manier, alsof de manier waarop historici
geschiedenis bedrijven niet afhankelijk is van een veranderende historische context. Ten
tweede heeft Popkin gekozen voor de chronologische benadering, omdat dit volgens hem
beter de dramatiek en het enthousiasme van het historisch debat laat zien.
Dit boek verschilt van traditionele narratieven over de geschiedenis van geschiedenis in de
zin dat het erkent dat er meerdere manieren zijn geweest om verhalen over het verleden te
vertellen in elke historische periode.
Deel 1
Historiografie van Herodotus tot aan de twintigste eeuw
1
,Hoofdstuk 1: Wat is historiografie?
We kunnen historiografie definiëren als de kritische benadering van de manieren waarop
historici proberen het verleden te reconstrueren, als onderscheiden van de claims die
historici maken over het verleden.
Waar houdt historiografie zich mee bezig?
Historiografie houdt zich bezig met de verschillende methoden die historici gebruiken. De
term historiografie refereert daarnaast naar de geschiedenis van geschiedschrijving. Ook
spreken historici soms over de historiografie van een bepaald historisch onderwerp, zoals de
Trans-Atlantische slavenhandel. In dit laatste geval gebruiken zij de term historiografie om te
beschrijven hoe historische kennis over en interpretaties van een bepaald onderwerp door
de tijd heen veranderd zijn.
Historiografie is een complex onderwerp en dit heeft ermee te maken dat de term
geschiedenis zelf ook complex is. In de meeste talen refereert het woord ‘geschiedenis’ naar
zowel het verleden zelf als wat we over het verleden vertellen. Verschillende historici
kunnen verschillende verhalen vertellen over het verleden en dit laat zien dat er niet per se
een simpele relatie is tussen het verleden en de manier waarop we over het verleden
schrijven en het verleden herinneren. Historici houdt zich bezig met de vragen die ontstaan
doordat het woord ‘geschiedenis’ dus twee betekenissen heeft.
Historiografie is een “metadiscours” en een “narratief over narratieven” in de zin dat het
onderwerp van historiografie geschiedschrijving is in plaats van historische gebeurtenissen
zelf.
Het historiografisch debat is de plaats waar de fundamentele problemen die komen kijken
bij het reconstrueren van het verleden aan de oppervlakte komen. Hierdoor zijn
historiografische debatten vaak de meest intense debatten waarmee historici zich
bezighouden. Grote historiografische debatten, bijvoorbeeld over de verantwoordelijkheid
voor de Holocaust, gaan ook samen met fundamentele vragen over de menselijke natuur en
het menselijk bestaan.
Ook wetenschappers die zelf geen historicus zijn hebben soms problemen aangekaart die
historisch onderzoek gestimuleerd hebben (Weber, Foucault, Said). Dit soort cross-
disciplinaire dialogen zijn vaak vruchtbaar, maar volgens Popkin is het juist het
historiografische debat dat historici stimuleert om te definiëren welke unieke bijdrage hun
onderzoek levert aan het bredere begrip van de geschiedenis. Historiografische debatten
verdelen historici, maar het feit dat iedere historicus deze debatten waardevol vindt zorgt
ervoor dat historici met verschillende opvattingen met elkaar in gesprek blijven.
2
,De bestudering van hoe geschiedenis geschreven werd in het verleden is ook de bestudering
van het ontstaan van een gemeenschap van individuen die claimt speciale vaardigheden te
hebben bij het reconstrueren van het verleden en, als gevolg hiervan, speciale privileges om
te bepalen wat betrouwbare historische kennis is en wat niet. Tegenwoordig, nu historische
kennis steeds vaker overgedragen wordt via andere media dan boeken, moeten lessen over
historiografie zich ook bezighouden met films, historische websites en historische games.
Leren dat er verschillende manieren zijn waarop geschiedenis onderzocht en
gereconstrueerd kan worden, kan desoriënterend werken. Soms stellen studenten,
geconfronteerd met de “variëteiten van geschiedenis”, dat alle geschiedschrijving simpelweg
de voorkeuren en vooroordelen van de historicus zelf reflecteert en dat elk perspectief op
het verleden even waardevol is.
Het bestuderen van historiografie rijkt ons een bepaald perspectief aan, dat ons beschermt
tegen het idee dat onze eigen tijd een unieke tijd is wat betreft de bestudering van
geschiedenis. We kunnen echter ook niet ontkennen dat historici tegenwoordig betrokken
zijn bij een grote variëteit aan historiografische debatten. Gedurende enkele decennia van
de late twintigste eeuw hebben historici gediscussieerd over de implicaties van de ‘linguistic
turn’. Historici die dit perspectief aanhingen, zoals Hayden White, claimden dat alle kennis
gemedieerd is door taal en dat er geen noodzakelijk verband is tussen taal en de fenomenen
die taal probeert te beschrijven. Op basis hiervan claimden zij dat historische narratieven
ficties zijn in plaats van accurate beschrijvingen van het verleden.
Een andere set van aanhoudende historiografische controverses heeft haar wortels in het
voortdurende proces waarbij de discipline probeert de perspectieven te incorporeren van
groepen die lange tijd uitgesloten zijn geweest van mainstream historische narratieven.
Wereldwijd worden historici uitgedaagd om meer aandacht te geven aan de geschiedenis
van de niet-Westerse wereld.
Volgens sommigen hebben al deze historiografische ontwikkelingen de criteria ondermijnd
aan de hand waarvan we kunnen bepalen wat historische waarheid is, met als gevolg dat de
deur geopend is voor een gevaarlijk relativisme. Sommige historici zien de verscheidenheid
aan perspectieven als een teken van de vitaliteit van de discipline, anderen betreuren dat we
nu geen universeel aanvaardde verhalen over het verleden meer hebben.
De discipline verandert ook als gevolg van de nieuwe manieren waarop historici toegang
krijgen tot hun bronnen en hun bevindingen communiceren. Historici maken meer gebruik
van visuele en orale bronnen en maken steeds meer gebruik van het internet om toegang tot
bronnen te krijgen. Dit heeft geleid tot vragen over hoe we de authenticiteit van online
materiaal kunnen garanderen en hoe we deze nieuwe bronnen moeten interpreteren.
De studie van het verleden rechtvaardigen
Geschiedenis wordt vaak gezien als het collectieve equivalent van individuele herinnering.
3
, Een van de meest waardevolle lessen die de studie van geschiedenis ons kan leren, is het
belang van onbedoelde gevolgen.
Historici tegenwoordig zullen eerder focussen op de waarde van geschiedenis in het
ontstaan van een collectieve identiteit, dan dat zij zullen stellen dat geschiedenis waardevol
is omdat we er praktische lessen uit kunnen halen. We hopen dat een gevoel van een
gedeeld verleden conflicten kan verminderen en ertoe kan leiden dat we problemen meer
op wereldwijde schaal aanpakken.
Historici benadrukken vaak ook het belang van ware geschiedenis als een manier om af te
rekenen met emotioneel geladen mythes over het verleden die gevaarlijke gevolgen kunnen
hebben in het heden. Denk hierbij aan claims dat Oekraïne historisch gezien onderdeel is van
Rusland en dat Oekraïne de Duitse inval van Rusland in WWII steunde.
Een andere belangrijke rol van geschiedenis en van historici is dat zij degenen die nu aan de
macht zijn eraan kan/kunnen herinneren dat zij in de toekomst door het nageslacht
beoordeeld zullen worden op hun daden.
Een korte veldgids betreffende de variëteiten van geschiedschrijving
Verschillende vormen van geschiedenis hebben zich door de tijd heen anders ontwikkeld. In
deze paragraaf zullen de meest gebruikelijke vormen van geschiedenis behandeld worden.
Een onderscheid maken tussen vormen van geschiedschrijving is lastig, omdat veel historici
en historische werken niet simpelweg in één categorie te plaatsen zijn. Daarnaast is het ook
niet zo dat historici die in hetzelfde veld werken het automatisch met elkaar eens zijn.
Politieke geschiedenis
Politieke geschiedenis en verwanten, zoals diplomatieke geschiedenis (geschiedenis van
buitenlandse zaken) en militaire geschiedenis, zijn een van de meest vitale takken van
geschiedenis. De vroegste historici hielden zich al bezig met het verhalen over en verklaren
van acties van politieke elites en militaire leiders.
Deze disciplines krijgen vaak kritiek, omdat ze zich te veel zouden focussen op de
geschiedenis van grote mannen en geen oog zouden hebben voor het merendeel van de
bevolking, in het bijzonder vrouwen. Politieke geschiedenis tegenwoordig houdt zich juist
vaak bezig met massabewegingen.
Deze disciplines blijven belangrijk, omdat historici erkennen dat zij gaan over belangrijke
aspecten van de menselijke ervaring. Zelfs wanneer je je enkel probeert te concentreren op
de levens van gewone mensen in het verleden, kun je er niet omheen dat de levens van deze
mensen beïnvloed werden door de wetten van hun regeringen, dat zij belasting betaalden
en dat hun levens vaak sterk beïnvloed werden door oorlog en diplomatieke regelingen.
Historici binnen disciplines kunnen vaak gebruik maken van een goed georganiseerd lichaam
aan bronnen, waardoor zij het idee kunnen krijgen dat ze een bepaalde mate van zekerheid
over het verleden kunnen bereiken die soms lastiger te bereiken is voor historici werkzaam
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiedeleeuwx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
