Checklist Gedragsverandering
De determinanten van gezondheidsgedrag zoals beschreven in het
gedragswiel (VIGL).
- Mentale of psychische competenties
o Aandacht richten
o Kennis hebben en opdoen
o Basiscognitieve functies (lezen,
schrijven, rekenen)
o Dingen leren en onthouden
o Informatie kritisch evalueren
o Sociale steun en normen hanteren
o Gedrag beheersen en reguleren
o Problemen hanteren
- Drijfveren of motieven
o Aangeboren behoeften, driften of verlangens
o Aangeleerde gewoonten
o Houdingen en overtuigingen
o Verwachtingen en percepties (uitkomst, risico…)
o Sociale rol en identiteit
- Context
o Aanwezigheid, aanbod, indeling, ontwerp
o Betaalbaarheid, toegankelijkheid en marketing
o Sociale, maatschappelijke en culturele normen
o Sociale steun en druk
De 7 basisstadia bij gedragsverandering(sprojecten).
- Gedrag bepalen
o Definieer en meet het probleemgedrag en de gevolgen
o Definieer concreet het gewenste gedrag
- Bepaal een realistische termijn met tussenstappen (bv SMART)
- Analyseer het huidig gedrag:
o Drijfveren/motieven (bijv. stoerdoenerij)
o Aanleidingen en gevolgen
o Weerstanden (scepticisme, blindheid, reactantie, automatismen)
- Bepaal randvoorwaarden voor verandering
o Fysieke en mentale capaciteit en competentie (inzicht en
vaardigheden)
o Omgeving: gelegenheden, triggers en afleiders
, Checklist Gedragsverandering
- Maatregelen nemen
o Drijfveren/motieven beïnvloeden (voordelen verhelderen, redenen
ontkrachten)
o Weerstanden voorkomen of wegnemen, en barrières anticiperen
o Capaciteit versterken
o Aangrijpingspunten bepalen (bijv. n.a.v. een gebeurtenis) en
omgeving veranderen
o Belonen, straffen (aanmoedigen of ontmoedigen)
o Psychische en sociale mechanismen benutten
- Communiceren en herhalen
- Voortgang monitoren en evalueren
De GAST-principes en principes van engagerend en overtuigend
communiceren bij projecten van sensibilisering en
gedragsverandering in functie van gezondheid.
- Aandacht trekken
- Duidelijk zijn
- Het haalbaar maken
- Voordelen benadrukken
- Sociale relevantie en steun benadrukken
- Geloofwaardig zijn
- Een positief kader gebruiken
- Bv nutri-score
De biologische basisstructuur die aan de basis ligt van
verslavingsgedrag (hersenbeloningssysteem en nucleus accumbens).
- Nucleus accumbens speelt belangrijke rol in behoeftebevrediging en het
hersenbelonigssysteem. Computergames, gokken, drugs zoals cocaïne
zorgen voor sterke toename dopamineniveau in dit gebied.
Belonende en verslavende elementen bij zaken die tot een verslaving
kunnen leiden (smartphone, internet, gaming, gokken…).
- Verlangenspanning (stress of desire)
- Sociale bevrediging (likes, check unread messages)
- Zoekgenot (scroll for more)
- Nieuwsgierigheid (novelty seeking: check this out)
- Gevoel van vooruitgang en innovatie
- Neiging tot orde en vervollediging
- Imaginaire zelfwaardering (likes)
- Uitdaging en spel