Samenvatting
Samenvatting Nederlandse literatuur en cultuur vanaf 1830
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting (notities) Nederlandse literatuur en cultuur vanaf 1830 - BA2 - academiejaar 2020/2021
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
NCL vanaf 1830Praktisch
• Doelstellingen
o een overzicht krijgen van de geschiedenis van de literatuur in het Nederlands
o de literatuur in het Nederlands situeren en begrijpen in haar ruimere historische en
culturele context
o literaire teksten analyseren
▪ vooral inhoudelijk/thematisch, maar ook formeel
▪ in het licht van de context
• Cursusmateriaal
o handboek Literatuur van de moderne tijd (Van Boven & Kemperink)
o powerpoints (= synthese + aanvulling)
o bloemlezing van literaire tekstfragmenten (elke week op Toledo)
o 3 romans
▪ Streuvels, Het leven en de dood in den ast
▪ Hermans, Het behouden huis
▪ Mutsaers, Harnas van Hansaplast
• Examen
o schriftelijk
o 1 vraag over de syllabus + powerpoint (5 punten)
o 2 vragen over een geziene tekst (10 punten)
▪ 1 vraag over een tekst uit de bloemlezing (tekst krijg je erbij)
▪ 1 vraag over een van de romans
o 2 concepten (auteursnaam, titel, historisch fenomeen, theoretisch begrip…) die je
moet situeren en toelichten (5 punten)
• Leerstof
o de syllabus
▪ sommige passages zijn achtergrond (‘leesstof’) → ≠ examen
▪ andere passages zijn leerstof → examen
• geen data, wel situering in tijd en stroming
▪ verschil leerstof/achtergrond wordt elke week meegedeeld
o de powerpoints = synthese van / aanvulling bij de syllabus
o je eigen notities bij de tekstfragmenten en romans
1
,Het tijdvak 1830-1880
Achtergronden bij de literaire ontwikkelingen 1830 – 1880
Handboek
• p. 13–19 en p. 21–24 = leerstof
• p. 20-21 (1.4. Godsdienst) = achtergrond
Leescultuur in de 19e eeuw
• Literatuur staat niet op zich, wil iets betekenen in de samenleving: geëngageerde,
maatschappelijke, politieke, religieuze, wetenschappelijke rol
o Band literatuur – engagement groot
o = Pragmatische/heteronome functie: maatschappelijke functie van literatuur, meer
zijn dan puur literair, kunst met maatschappelijke doelstelling
• Schrijverschap als nevenactiviteit: priester-dichters, leraars, advocaten, vrouwen uit de
burgerij/aristocratie
o Schrijverschap is geen hoofdbezigheid, weinigen kunnen rondkomen van schrijven.
Hebben intellectuele functie in samenleving
▪ Vrouwen in de minderheid, diegenen die konden publiceren kwamen uit
hoge sociale klasse, hadden taak van huishouden
• Boeken zijn duur! Kleine financiële elite kon zich boeken veroorloven
o Leesgezelschappen: geletterden lazen voor aan anderen
o Bibliotheken zoals wij ze kennen bestonden niet → privébibliotheken
o Kranten/tijdschriften
• Literatuur als sociaal gegeven en/of performatieve kunst
o Idee van alleen met boekje in hoekje was er, maar had ook sociale functie
Politieke context
• 1830: Belgische revolutie, scheiding van Nederland
o Context van revolutie over heel Europa (Franse revolutie achter de rug, slag bij
Waterloo waar Franse Napoleonse dominantie werd verbroken)
o Opmars van romantisch nationalisme: kleine regio’s ➔ grote/grootse naties
▪ Volk met zelfde taal en cultuur (ideaal), taal is gans het volk, datgene wat
een volk met elkaar verbindt
• Nederland en België
o 1815-1830 Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (= BE+NL) onder Willem I
o 1830 Belgische revolutie, afgescheiden → 21 juli 1831 troonsbestijging Leopold I
▪ wilden niet bij NL horen omdat NL protestants is en BE meer katholiek. + NL
wilde geen Frans spreken, Willem I had NL als bestuurstaal geïntroduceerd
maar intellectuele elite in BE waren Franstalig, voor politieke/intellectuele
carrière moesten ze dan plots Frans aan de kant schuiven
• Opkomst van de Vlaamse Beweging
o Geen separatisme (zoals nu), maar emancipatie van de Vlaamse cultuur in een
unitair België. Binnen BE gelijke rechten voor twee culturen en talen
o Voedingsbodem voor literatuur: Hendrik Conscience (Leeuw van Vlaanderen)
2
,Sociaaleconomische context
• Toenemende modernisering (bv transport eg treinen, en communicatie)
• Industrialisering ~ verstedelijking → steden worden aantrekkingspolen voor mensen op
platteland in hoop op werkgelegenheid
o Nieuwe armoede: stadsarbeiders (proletariaat)
o Streuvels: arbeiders in een droogoven waar chicoreibomen worden gedroogd
• Standenmaatschappij
o Aristocratie – burgerij – arbeiders, landbouwers, ambachtslieden
▪ Aristocratie wordt gewelddadig uitgedund
▪ Burgerij wordt belangrijker
▪ Grote groep mensen die amper geschoold zijn, niet geletterd, fysieke arbeid
o Belang van geboorte ↔ nouveaux riches
▪ Mensen die niet rijk zijn door erfgenaam maar mensen die binnen
industriële revolutie industriëlen worden en zo positie in samenleving, rijk
worden
• Strenge zedelijke opvattingen, moraal → veel strenger dan vandaag
o Victoriaanse cultuur UK; christelijke ethiek NL/BE
▪ Vs 18e E verlichting, morele vrijheid, 19e E terug naar strenge opvatting
o Impliciete voorschriften voor kledij/publiek gedrag etc
▪ Stond niet in wet maar waren ongeschreven regels, door opvoeding
overgedragen
▪ Ook genderbepaald (bv vrouwen mochten niet overal alleen komen bv café,
was prostitutie)
Wetenschap en filosofie
• Verschuivingen samenhangend met industrialisering
• Vooruitgangsoptimisme: geloof dat technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen/
vooruitgangen ervoor zorgen dat maatschappij vooruit zal gaan, alleen maar beterschap zal
brengen → krijgt kritiek sinds WOI omdat dit ook heeft geleid tot bommen, tanks etc
o Optimistisch over vooruitgang van samenleving door technologie en wetenschap
• Dominantie van de natuurwetenschappen: Darwin
o Streuvels: met zijn ideeën aan de slag voor literatuur
o Evolutietheorie: soorten niet geschapen door god maar ontwikkeld uit voorgaande
soorten, mens heeft zelfde voorouders als apen
o Survival of the fittest: in strijd om het bestaan, diegene die zich het best aanpast aan
leefomstandigheden die overleeft → belangrijk voor literatuur om maatschappij te
begrijpen: armen doen het slecht omdat ze zich niet aanpassen aan maatschappij
die flexibiliteit vergt
• Positivisme (Auguste Comte) = centrale positie van de wetenschap
o De dominantie van exact-wetenschappelijk denken, het belangrijkst
o Alleen uitspraken doen/vragen over zichtbare wereld → bv natuurwetenschappen
Darwin
• → conflict tussen idealisme (spirituele/geest, niet waarneembaar) en
empirisme/materialisme (waarneembare)
3
, De romantiek
Handboek
• Achtergrond (= geen leerstof):
o 1.6. Indeling in richtingen en stromingen (p. 23-24)
o 2.1. Centra van literair leven (p. 25-26)
o ‘Gevoel en verbeelding’ en ‘Twee visies op gevoel en verbeelding’ (p. 32-35)
o 2.6. Humor (p. 35-36)
o 2.8. Biedermeier (p. 39-41)
o 2.9-2.11 (p. 41-53)
• Andere pagina’s = leerstof
Associaties ‘romantiek’
• Verbloemen
• Tegen logica ingaan
• Weltschmerz
• Het lijden, interesse in de dood
• Escapisme
• Friedrich: schilderij der Wanderer über dem Nebelmeer
o In gedachten verzonken, nevel van de geest
o Escapisme, vlucht in de natuur, helemaal alleen
o Scheiding aardse en goddelijke: hoog bij god, maar toch nog steeds op aarde,
verlangen naar het spirituele, overgang van ene wereld naar de andere
o Onderscheid licht en donker, claire obscure, rots is donker nevel is licht, wil uit
duistere aardse wereld weg
o Met rug naar ons gekeerd, wil tonen hoe hij het ziet, soort dubbelfiguur van
toeschouwer
o Man staat centraal in het schilderij, kan je niet naast kijken, mens staat centraal (=
romantiek)
De romantische natuurfilosofie
• Het idee van verandering: alles in de wereld is voortdurend aan verandering onderhevig
o Omdat alles veranderlijk is is alles ook vergankelijk en sterfelijk (temporary)
o De natuur als levend organisme → voortdurende metamorfose
o Een spiegel voor mens en kunst: het besef van historische bepaaldheid
▪ Universele mens voor alle periodes en plaatsen bestaat niet, mens is
bepaald door historische context waarin die zich bevindt
o Breuk met het verleden, idee van vergankelijkheid was revolutionair
▪ Men dacht dat men naar de hemel ging etc, bij het romantisme is het
definitief gedaan (blijven wel religieus en hiernamaals is er maar religie
bepaalt wereldbeeld van mens)
▪ Religieus wereldbeeld (de onwrikbare goddelijke schepping)
▪ Angst om houvast te verliezen
▪ Verlichtingsfilosofie (de wetten van de wetenschap)
• Idee van verandering staat centraal, maar in midden van verandering bevindt zich goddelijke
kern
o Het onveranderlijke (goddelijke) element in de veranderende natuur
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper taalkundestudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83637 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen