Maatschappelijk professioneel engagement
MAATSCHAPPIJ EN GEZONDHEID
1 Determinanten van gezondheid
= factoren die gezondheid beïnvloeden
1.1 Inleiding en doelstellingen
Wat bepaald gezondheid?
-> perspectieven en modellen
1.2 Perspectieven op gezondheid(szorg)
a) Het biomedisch perspectief
Ziekte is gevolg van biologische processen
Arts moet verstoorde processen terug tot evenwicht brengen
Nog steeds een gangbaar model in de gezondheidszorg
Mechanische/beperkte visie i.v.m. gezondheid
Voorbeeld: benadering van pijn
Fysische is belangrijk, maar niet het enige belangrijke
b) Het biopsychosociaal perspectief
Multicausaal model
Geïntroduceerd door George Engel
Te onderscheiden, maar niet te scheiden:
Belang van elke factor verschilt val geval tot geval
Aandacht nodig voor alle aspecten
Individuele aanpak nodig
Voorbeeld: pijn, biopsychosociaal benaderd
In praktijk is er vaak pas aandacht voor psychisch en sociaal aspect na falen
biologisch model
1
, Verslaving:
Biomedisch:
Genetisch, erfelijkheid
Sociaal:
Omgeving, thuissituatie, inkomen
Psychologisch:
Uitproberen, hoe ermee omgaan?
c) Het holistisch perspectief
Biopsychosociaal model ‘plus’
Alle noden van de patiënten, het totaalplaatje
Voorbeeld: pijn, holistisch benaderd
Palliatieve zorg
1.3 Het health-field concept van Lalonde
Lalonde (Canadese minister) voefde leefstijl en sociale en fysieke omgeving toe als
belangrijke elementen van gezondheid
Eerste persoon die aandacht had voor meer dan puur biomedische factoren
a) Het concept
Beïnvloedende factoren:
Biologische factoren:
Erfelijk
Bv. kleurenblindheid
Biologisch bepaald
Bv. leeftijd, geslacht
Verworven
Bv. hoge bloeddruk, wonden
Organisatie van de gezondheidszorg:
Aanbod
Kwaliteit
Bereikbaarheid
Toegankelijkheid
Leefstijl:
Gedrag
Bv. voedingsgewoontes, bewegingspatroon
Combinatie van gedragingen
Omgevingsfactoren:
Fysieke omgeving
Bv. woonomgeving, schoolomgeving
Sociale omgeving
Bv. opleidingsniveau, gezinssituatie
2
, b) Belang van het concept voor het Ottawa Charter
1.4 Het regenboogmodel van Dahlgren en Whitehead
a) Het model
Hoe meer naar buiten in de cirkel, hoe meer invloed op de andere lagen
Individuele leefstijlfactoren
Zaken die je zelf in hand hebt (soms ook niet)
Bv. iemand die rookt, betaalt meer voor levensverzekering
Sociale en gemeenschapsinvloeden
Gezin, buurt
Leef- en werkomstandigheden
Werk, school, watertoegang
Algemene sociaaleconomische, culturele en omgevingsfactoren
b) Risicofactoren, positieve gezondheidsfactoren en beschermende factoren
Positieve factoren
Veilige woningen, economische zekerheid
Risicofactoren
3