Dit is een samenvatting van het vak socialezekerheidsrecht gedoceerd door professor I. De Wilde aan de UGent. Ik heb me vooral gebaseerd op de lessen en de slides om deze samenvatting te maken. ze is ook aangevuld met beeldmateriaal.
,DEEL I: Algemeen deel
Hoofdstuk 1: Begrip en situering
1. Wat is sociale zekerheid?
De terminologie hierrond is zeer vaag en uiteenlopend. Men spreekt van:
- Sociaal recht
- Sociale zekerheid
- Sociale verzekering
- Sociaal statuut
- Sociale bescherming
- Sociale bijstand
- Sociale voorzieningen, arbeidsmarkt en tewerkstelling, welzijnsrecht à ontwikkeling
verzorgingsstaat/sociale welvaartsstaat
2. Definitie sociale zekerheid: ankerpunten
Waar vinden we regels over de sociale zekerheid?
- ILO Verdrag nr. 102
- Europese Verordeningen 1408/71 en 574/72
- Algemene Beginselenwet Sociale Zekerheid en Wet Kruispuntbank Sociale Zekerheid
- Grondwet
- Wet Handvest Sociaal verzekerde
De sociale zekerheid = een geheel van sociale voorzieningen dat tot doel heeft aan alle
burgers op elk ogenblik van hun bestaan minstens een bestaansminimum te waarborgen.
Het is aan de staat om de sociale zekerheid te organiseren en ze dient hiervoor alle
beschikbare middelen in te zetten.
We kunnen een soort van driedeling maken in de sociale zekerheid:
- Loonaanvullende vergoedingen: zij komen bovenop het loon (vb: terugbetaling
doktersbezoek, gezinsbijslag)
- Loonvervangende uitkeringen: dit komt in de plaats van het loon (vb: ziekte,
pensioen)
- Sociale bijstand: onderzoek naar bestaansmiddelen
Hoofdstuk 2: Fundamentele problematiek
1. Doel en opvatting van de sociale zekerheid
Er zijn 2 belangrijke figuren die aan de basis liggen van de sociale zekerheid: Bismarck en
president Roosevelt.
1.1 Otto von Bismarck (1815-1898)
Bismarck voerde de verplichte sociale verzekering in voor arbeiders (1882-1886).
,Ook vaardigde hij de Wet op de (verplichte) ziekteverzekering, arbeidsongevallenverzekering
en de pensioenverzekering uit.
Zijn leuze was: ‘beter een tevreden arbeider dan een rooie arbeider’.
Hij wou de maatschappij stabiliseren en wou dit op een manier doen zodat er een
compromis werd gesloten om zo iedereen aan boord te krijgen. Hij wou voor ieder iets
goeds betekenen:
- Werkgevers: werkgeversbijdrage zodat men een socialistische revolutie kan
vermijden en de werkgevers krijgen een plaats in de beheersorganen.
- Vakbonden: zij krijgen medebeheer waardoor ze een vorm van controle en macht
krijgen
- Mutualistische kassen: hiervan kwam er felle tegenkanting dus besloot Bismarck hen
een belangrijke rol toe te kennen en kregen ze de garantie dat ze zouden blijven
voortbestaan
- Arbeiders: zij dienen procentuele bijdragen te leveren zodat de financiële last
draaglijk blijft en ze een betere waarborg krijgen op sociale bescherming
Het model van Bismarck had een belangrijke invloed op ons Belgisch stelsel.
1.2 President Roosevelt: ‘New Deal’
In 1935 kwam de Amerikaanse president Roosevelt op de proppen met de New Deal die een
reactie was op de economische malaise van de jaren 30 van de 20e eeuw.
Hij wou de economie stimuleren, maar tegelijk ook sociale bescherming garanderen via de
Social Security Act. Het kende een breed toepassingsgebied en werd beheerd door de staat
(dus gefinancierd door belastingen). Er kwam een verplichte verzekering voor ouderdom,
overlijden, invaliditeit, aangevuld met werkloosheid niveau afzonderlijke staten.
In het VK kwam er een variant van de New Deal: het Beveridge-Report in 1942 waar
minimumuitkeringen voor iedereen centraal staan en er ook geen verband is met het
verdiende loon (forfaitaire bedragen). Ook hier ging het beheer uit van de staat. Dit systeem
werd ingevoerd door William Beveridge (econoom en politicus). Er kwam vooral navolging in
het VK, Ierland, Nederland en de Scandinavische landen.
1.3 Schema over Bismarck en Beveridge
, 1.4 Europa
Er kwam een evolutie naar een Europese opvatting omtrent de sociale zekerheid:
- Bismarckiaanse stelsels: uitbreiding van de bescherming, minimumgaranties
- Beveridge stelsels: proportionele uitkeringen, gekoppeld aan vroeger verdiende loon
Er kwam ook eensgezindheid over de dubbele doelstelling van de sociale zekerheid (EU
wetgeving over sociale zekerheid):
- Minimumbescherming voor alle burgers in opdracht van de overheid
- Arbeidsinkomen beschermen door de overheid die voor gelijkheid van kansen zal
zorgen
- Onder invloed van Jacques Delors komt er sociale integratie en integratie van
arbeidskrachten
1.5 ‘Schade aan de mens’ (Leuvense school)
Een meer recente theorie is de ‘schade aan de mens’-theorie van de Leuvense school die
zegt dat de menselijke schade anders moet worden aangepakt dan schade aan goederen. De
overheid moet de burgers beschermen tegen schade aan hun persoon. Deze theorie kent 2
dimensies:
- Verlies van arbeidsinkomen (vb: werkloos)
- Verlies van gezondheid/welzijn (vb: blijvende beperking)
Er is wel wat problematiek rond de evaluatie à is er nadruk op preventie, herstel of
vergoeding van die schade?
2. Financiering van de sociale zekerheid
Algemeen zijn er 2 uitgangpunten:
- De inkomsten bepalen de uitgaven (gesloten fonds)
- Flexibele financiering (voldoende inkomsten genereren voor vooropgestelde
uitgaven)
Toepassingen:
- Sociale kassen, kapitalisatie (aanvullende pensioenen), enveloppe ziekteverzekering
(geneeskundige verzorging)
- Variabele financiering overheid (aanzuivering financieringstekorten door schatkist bij
wettelijke rustpensioenen, sociale bijstand, recent: Covid)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tifanyjacobs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,39. Je zit daarna nergens aan vast.
