POLITIEK EN BELEID – HC 1 – 17/09/2020
Titel hoorcollege 1: Politiek als interactieproces – inleiding
TOEPASSING ARTIKEL: ER ZIJN NOG 200 000 WACHTENDEN VOOR U
Vragen:
- Waarom is het een politieke kwestie?
o De kwestie is politiek want het gaat over een bindende beslissing nemen voor
de samenleving.
- Waarover gaat het politiek conflict?
- Welke visies, principes en ideeën leven er?
o Er zijn conflicten vanuit verschillende belangen, visies en ideeën: vb.: recht
op, visie op de samenleving, waarden en principes, …
- Wie zijn de betrokken actoren?
o Er zijn heel wat actoren betrokken:
De overheid en semioverheid
De politieke en ambtelijke actoren
Actoren op lokaal, Vlaams, federaal niveau
Actoren uit de samenleving – partijen, middenveld, media,
bedrijfsleven, onderzoekscentra, burgers, …
- Welke machtsmiddelen worden gebruikt?
o Macht en machtsmiddelen worden ingezet vb.: macht van het getal, media,
gezag, …
- Wat wil me bereiken?
Deel 1: Politiek als interactieproces
- Politiek als een interactieproces omdat er:
o Verschillende actoren
o Diverse standpunten en voorstellen
o Aanwezigheid van conflict en machtsgebruik
o Streven naar een gemeenschappelijk besluit
- Politiek is een strijd tussen actoren, visies, ideeën en belangen
- In deze strijd worden machtsmiddelen ingezet.
POLITIEK IS:
Als we over politiek praten, denken we aan de grote politiek in het
Nationaal binnenland, met de partijen, de regeringen, de grote discussies die
het nieuws halen, …
Maar de politiek gaat natuurlijk ook en in de toenemende mate
Internationaal over heel wat belangrijke Europese, internationale en globale
kwesties.
Dagelijks worden er in de lokale besturen duizenden kleine en
Lokaal grote beslissingen genomen die invloed hebben op ons
(samen)leven.
WIE DOET ER AAN POLITIEK:
Beroepspolitici Als we aan politiek denken, denken we natuurlijk in de eerste
1
, plaats aan beroepspolitici: ministers, parlementsleden,
partijvoorzitters, …
Burgers kunnen op allerlei manieren aan politiek doen om situaties
te behouden of te veranderen, ze kunnen dit alleen doen maar
Burgers
meestal in of is samenwerking met allerlei verenigingen en
groepen.
Talloze belangengroepen vangen vragen op van het achterban,
Belangengroepen stellen eisen, proberen druk uit te oefenen op politieke
beslissingen.
De politiek is aan het ‘verhuizen’ van de raadszalen en de
regeringen naar de media, het bedrijfsleven, de rechtszalen, …
Rechters
Ook daar wordt aan politiek gedaan: beslissingen voorgesteld of
genomen die het samenleven sturen.
De politiek is ook het ‘verhuizen’ van de raadszalen en regeringen
naar de experts, onderzoekslabo’s, …
Onderzoekers
Ook daar wordt aan politiek gedaan: beïnvloeden en beslissingen
voorstellen om de samenleving te sturen.
DEFINITIE VAN POLITIEK:
1. Politiek gaat over bindende beslissingen die voor een samenleving genomen
moeten worden.
2. De politieke interactie over die bindende beslissingen bestaat uit vormen van
samenwerking en conflicten.
3. Door schaarste en door tegengestelde belangen en visies is de politieke strijd
onvermijdelijk.
4. Centraal in die politieke besluitvorming staat daarom het gebruik van macht en de
ontwikkeling van machtsposities.
5. Voor de regeling van collectieve besluitvorming hebben zich in verschillende
samenlevingen:
a. Specifieke politieke instellingen en procedures ontwikkeld,
b. En een specifieke politieke cultuur.
2
, Deel 2: Politiek
interactieschema
Dit schema toont aan hoe
complex/ingewikkeld de
politiek is. Er zijn heel veel
verschillende actoren.
Niet alleen politici doet aan
politiek. Iedereen doet dit,
vanaf je je stem laat horen.
Er zitten hier heel veel verschillende actoren in. Iedereen heeft visies/belangen en
ideologische verschillen (= basisopvattingen). Deze gaan het debat beïnvloeden.
Deel 3: De betekenis van conflict in de politiek
- Conflict tussen de deelnemers
- Conflict in bepalen van rangorde van problemen, oplossingen en voorstellen.
- Machtsgebruik
- De menselijke verhoudingen in de politiek (politiek = ook emotie)
We zijn allemaal mensen dus er speelt ook emotie mee.
- Conflict met en over beperkte middelen
Politiek is een georganiseerd meningsverschil
Conflict in de politiek is ook het gevolg van open staan voor participatie en
verschillende meningen.
Het is normaal dat er een conflict is. Mensen hebben allemaal andere opvattingen en deze
opvattingen botsen. Politiek is er om te kijken hoe we ondanks de verschillende meningen,
toch samen kunnen leven.
Zie voorbeeld dia 22.
De POSITIEVE betekenis Meestal is er een negatief beeld over conflict in de politiek
van conflict in de politiek maar dat beeld miskent:
- Dat mens en maatschappij vol tegenstrijdigheden zitten
(individueel versus collectief belang)
- Dat tegenstelling en conflict maar ook bemiddelen,
compromissen de kern van politiek uitmaken
3
, - Dat conflicten een positieve wending kunnen krijgen ifv
verandering, verbetering, …
Deel 4: Een dynamische definitie van politiek
Er zijn twee verschillende manieren om naar politiek te kijken:
Statische definitie: ‘politieke orde’ Dynamische definitie: ‘politieke interactie’
- = het systeem op zich = statisch - = het proces, de procedures, …
gegeven, de toestand hoe het nu is. - Meer recente, empirische traditie
- Griekse polis: de goede geordende - Accent op politieke besluitvorming
samenleving - Accent op ‘beweging-processen’ om
- Politieke ordening als mensenwerk en rondom de politiek
- Weinig aandacht voor politiek als - Deze processen en bewegingen
beweging, verandering worden omgezet in weten en
instituties
Deel 5: ‘Beleid’ en ‘Politiek’
Politiek Beleid
- Werkt vanuit Beleid realiseren is het aangeven van de
samenlevingsproblemen richting waar men uit wil. Door:
- Werkt met - = besturen, wat we doen als we een
besluiten/producten/processen/ regering hebben.
actoren - Het stellen van een doel
- Beleid komt tot stand door politieke - Het vaststellen langs welke weg dit
strijd/conflicten over visies, doel moet worden bereikt
oplossingen, inzet van middelen, … - Het bepalen van de benodigde
middelen om dit doel te bereiken
= stemmen ronselen, visies, campagnes, is - Het bepalen van een tijdspad
cirkelvormig - Het vaststellen en invoeren van
controlemethodieken om te bepalen
in hoeverre het gestelde doel wordt
bereikt en/of de middelen goed
worden besteed
= het besturen, is lineair (doelen stellen,
stappen, ...)
Deze twee mag je niet los van elkaar zien, er wordt tijdens de beleidsfase veel aan politiek
gedaan. Men kijkt altijd al verder, naar de volgende verkiezingen.
4