Samenvatting
Samenvatting gedragstherapie
- Vak
- Gedragstherapie
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting voor het vak 'Gedragstherapie'. Het omvat het handboek en de lessen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 27 pagina's
Voorbeeld 4 van de 27 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
GEDRAGSTHERAPIE3 HET GEDRAGSTHERAPEUTISCH PROCES
3.1 HET GEDRAGSTHERAPEUTISCH PROCES ALS EMPIRISCHE CYCLUS
3.1.1 INLEIDING
Elke behandeling heeft een uniek verloop afh. van het patiëntsysteem (individu, echtpaar, gezin), de
gemotiveerdheid voor behandeling, de ernst en geclompiceerdheid van de klachten, en de eigen aard van de
problematiek. toch grote overeenkomsten in behandelingen: verschillende fasen die een stappenplan vormen
het gedragstherapeutisch proces is een soort structuur die de onderbouw vormt voor elke afzonderlijke
behandeling
Casus pieter
Pieter is een 37-jarige man. Nadat hij eerder twee maal niet op een eerste afspraak was verschenen, meldt hij
zich aan in de spreekkamer. Hij verontschuldigt zich eerst uitgebreid voor het wegblijven bij de eerdere
afspraken. Hij zou het allemaal nog wel uitleggen, hij was er toen nog niet helemaal klaar voor. Nu zou het wel
gaan. Dat vermoedt hij toch. De laatste maanden voelt hij zich weer erg slecht. Hij woont ook opnieuw bij zijn
moeder in. Na deze eerste zinnen begint Pieter te huilen en valt in een langdurig zwijgen.
Casus Anna
De moeder van Anna is alleen naar de afspraak gekomen. Haar echtgenoot wou niet mee. Hij zag het nut van
deze afspraak niet echt. Dat hun 9-jarige dochter enige tijd terug begon te bedplassen vindt hij erg. Hij heeft het
beste met haar voor, maar is van mening dat het allemaal ook wel weer zal verdwijnen. Anna’s moeder is daar
niet zo zeker van. Volgens haar is het bedplassen niet echt waar het allemaal om gaat. Anna gedraagt zich de
laatste tijd ook wat vreemd. Als moeder merkt ze dat beter dan haar man. Hoe moet ze nu verder? Had ze Anna
ook naar de afspraak moeten meebrengen? Vindt de therapeut het geen bezwaar indien haar echtgenoot
wegblijft van de sessies?
Casus Pieter & Anna illustreren gedragtherapeutisch proces: het verloop van een gedragstherapeutische
behandeling. Elke behandeling is uniek, maar er zijn gelijkenissen. Er zijn verschillende fasen, een stappenplan, het
is een praktijkexperiment. Het is afhankelijk van het type problematiek, cliëntsysteem, ernst…
Gedragstherapie is een experiment met een cliënt en is nauw verbonden met de wetenschap.
EMDR: oogbewegingen maken tijdens het denken aan een herinnering vermindert de pijn even effectief als
imaginaire exposure waarschuwen voor hypes binnen psychotherapie! Maar altijd een kritische houding
aanhouden, is dit wel goed onderbouwd?
3 pretenties
1. Het gedragstherapeutisch proces volgt de empirische cyclus
2. Gedragstherapeutische technieken zijn wetenschappelijk beproefd
3. Een gedragstherapeut maakt in het GT proces gebruik van gegevens uit de empirische psychologie
Theoretisch: niet problematisch, veel literatuur
Praktijk: breuk tussen theorie en praktijk, weinig feeling praktijk bij onderzoekers, tijdgebrek
clinicus, weinig vertaling vanuit twee richtingen`
1
,3.1.2 DE EMPIRISCHE CYCLUS
Pretentie dat gedragstherapeut op zelfde wijze te werk gaat als wetenschapper
Claim niet uit de lucht gegrepen: GT proces volgt de empirische cyclus
Gedragstherapeuten gaan te werk als wetenschappers, volgen de empirische cyclus.
1. Probleemstelling (praktisch)
2. Observeren en theorie: verzamelen van gegevens met tijd en zorgvuldigheid
3. Voorspelling (hypothesen) afleiden
4. Toetsen: observeren of manipuleren a.d.h.v. een experiment
5. Evaluatie: resultaten toetsing teruggekoppeld aan voorspellingen. Bevestigen of falsifieren. Nadien
opnieuw observeren
3.1.3 DE EMPIRISCHE CYCLUS BINNEN DE GEDRAGSTHERAPIE
1. Aanmeldingsprobleem: leidt niet automatisch tot bepaalde behandelingstechniek, er wordt
heel wat tijd geïnvesteerd in de informatieverzameling en theorievorming
2. Informatieverzameling en theorievorming
a. Holistische theorieen en functieanalyses opstellen: op maat gesneden van de
client en zijn een verklaringsmodel voor de psychologische problemen zoeken
naar ontstaan- en instandhoudingsfactoren
3. Behandelplan: hypothese of voorspelling uit empirische cyclus. Maakt een concrete en op
verbetering gerichte predictie.
4. Toetsing: therapeutische interventies met het oog op het bereiken van de behandeldoelen
5. Evaluatie: van de mate waarin de behandeldoelen zijn gehaald en of cliënt verbetert. Indien
weinig vooruitgang is de theorie misschien incorrect. Misschien moet men de holistische
theorie of de functieanalyse aanpassen. Of misschien is de theorie wel correct, maar de
toetsing/behandelmethode niet adequaat. Vinger aan de pols houden, een verklaring
zoeken voor de afwezigheid van verbetering. Ook belangrijk van concretiseren van
behandeldoelen.
Theorievorming in vorm van HT en FA. Dit is meer dan ‘begrijpen’. Is ‘verklaring’ vinden voor bestaan van de
problemen.
Concretisering is ook belangrijk bij het verzamelen van informatie. Liever meer gegevens op observatie- als op
interpretatieniveau. Ook in communicatie met de client is concreet zijn belangrijk. Zo is het proces transparant en
client wordt actief betrokken in behandeling. Dit praktijkexperiment krijgt nooit het gecontroleerde karakter van
een labo-experiment. De therapeutische relatie heeft namelijk grote invloed.
Behandeling groeit niet uit de diagnose (verslaving, dus deze behandeling…) maar de behandeling groeit uit een
functioneel model van de cliënt= holistisch theorie en functie-analyse
Gedragstherapie is meer dan technieken toepassen. Bv. 3 jongeren met identieke gedragsproblemen, kan
het toch nog zijn dat de behandeling voor deze 3 jongeren anders is omdat het mechanisme dat aan de
basis ligt van het probleem anders i
Geïndividualiseerde probleemanalyse is minstens even belangrijk.
Ook ‘Evaluatie’ is een cruciale fase: heeft de interventie gewerkt? Houdt enige verantwoordelijkheid in
voor de behandelaar (bv. pers. stoornis, motivatie). indien afwezigheid van verbetering: anpassen van
HT, FA of de behandeldoelen
Evalueren mogelijk indien behandeldoelen concreet gesteld zijn (geen algemeen gestelde intenties)
o Gegevens op observatieniveau zijn gewenster dan op interpretatieniveau
2
, o Ook concreet en helder naar de cliënt toe: communicatie moet helder zijn -, cliënt zoveel
mogelijk deelgenoot maken van het gedragstherapeutisch proces (hypothesen, behandeldoelen,
behandelplanning, evaluatie… worden uitgebreid besproken) zodat therapie transparant is,
patiënt actief betrekken in behandeling en op de hoogte houden van de stappen die in de
behandelning worden gezet
Behandeling is een praktijkexperiment (N=1) maar nooit alle gecontroleerde eigenschappen van een labo-
experiment veel ariabele waarop behandelaar geen vat op heeft + therapeutische relatie speelt ook een
rol (kan invloed hebben op het verloop van en resultaat van de behandeling) een goede relatie is een
basisvoorwaarde voor een goede therapie maar kan ook gebruikt worden als therapeutisch instrument
Is gedragstherapie uniek? We volgen stappen van gegevens, verzamelen, hypothese, toetsen, evalueren….
sommige andere beroepen (e.g. huisartsen), ook andere therapeuten werken soms zo het is redelijk uniek
binnen de psychotherapie, is zelfs wenselijk (niet helemaal uniek maar ook niet helemaal gedeeld)
Anderzijds empirische cyclus volgens kookboekaanpak: vaak info verzamelen en hypothesen opstellen beperkt
tot ‘diagnose’ (diagnose behandeling), behandeldoelen zelden geconcretiseerd, vaak ook geen sprake van
herhaald evalueren
Het enige wat er gedaan wordt is diagnose bepalen en vervolgens de behandeling
Ook terug te vinden in andere beroepen (e.g. huisartsen) en bij andere therapeuten
3.1.4 DE EMPIRISCHE CYCLUS EN AANDACHT VOOR HET FUNCTIONELE
Empirische cyclus zou basis moeten zijn voor elke behandeling (ongeacht welk kader) maar is niet de drijvende
kracht binnen niet-gedragstherapeutische stromingen (dus eigenlijk ook karakteristiek voor gedragstherapie):
verzameling info is gelimiteerd, hypothesevorming beperkt tot diagnose, behandeldoelen niet concreet
geformuleerd, voortgang behandeling weinig formeel geëvalueerd. Traditie van opstellen van behandelingen o.b.v.
individuele probleemanalyses.
Kritiek is dat dit tijdrovend, overbodig en onnodig is. Kookboekaanpak: voor elk type probleem een bijpassende
behandeling. Beperking hiervan is dat men deze behandelingen al te simplistisch in een een-op-eenrelatie plaatst
met descriptieve diagnosen, eenzelfde probleem zal niet altijd eenzelfde behandeling vergen want de van een
psychologisch probleem is niet gelegen in de uiting of vorm ervan, maar in de functie die het probleem heeft. Bv.
zelfverwondend gedrag kan ontstaan zijn dr gebrek aan stimulatie maar ook ontsnappen aan bepaalde opdrachten
de behandeling zal verschillen het volstaat niet om de diagnose automutilatie te stellen om vervolgens
blindelings een behandelmethode toe te passen: de band tss problematiek en behandeling is is niet eenduidig.
Tweede probleem: in protocollen vaak geen dubbeldiagnoses opgenomen, veel belangrijker om aandacht te
hebben voor de functie van het gedrag en de volgorde waarin problemen dienen te worden aangepakt maar dit
vereist een uitgebreide individuele anlalyse
3.2 HET GEDRAGSTHERAPEUTISCH PROCES IN DE PRAKTIJK
3
, Stroomdiagram empirische cyclus met acht stadia. Is een richtingsaanwijzer om ons te orienteren in
gedragstherapie. Bij probleemkeuze: ook aan cliënt vragen waar dat die aan wil werken.
Het gedragstherapeutisch proces is een structuur, een sjabloon voor de praktijk. De implementatie ervan in de
eigen werksetting vergt enige creativiteit maar vooral herhaald experimenteren.
STADIUM 1: HET EERSTE CONTACT
DE AANMELDING
Afspraak wordt meestal telefonisch gemaakt waarbij problematiek kort omgeschreven wordt. Soms tegen een
secretaresse. Het overleg hier kort houden en patiënt probleem niet uitgebreid laten uitleggen. Kort vragen
om wie het gaat (goede regel dat men vraagt dat de persoon zelf contact opneemt als het om geen
volwassene gaat, geen afspraak maken via derden)
waar de persoon woont (reistijd, heen en weer, mag niet meer bedragen dan de duur van de sessie zelf:
halfuur heen en halfuur terug) vaak zien patiënten dit zitten maar wanneer klachten afnemen, zijn ze
geneigd om de afspraken te annuleren, best doorverwijzen naar een collega in de buurt
de aard van de problemen (eventueel onmiddellijke doorverwijzing als het niet binnen je expertise valt).
Eerste afspraak niet te ver in de agenda (indien wachtlijst moet men op de hoogte gebracht worden hiervan).
Eerste gesprek is vooral verkennend en daarna wordt in samenspraak beslist of de behandeling wordt
voortgezet of niet. Aanbevolen om patiënt te informeren dat het eerste gesprek vooral verkennend zal zijn en
niet noodzakelijk zal leiden tot verdere gesprekken.
Ook info geven over financiele kant (wat is het tarief, wordt het aangepast afh. van het inkomen?) en
telefoonnummer en/of e-mailadre vragen (om bv. te kunnen verwittigen bij verplaatsing van afspraak).
Raadzaam of tijdens het eerste gesprek af te spreken f afpraken wel of niet per sms kunnen worden afgezegd.
Tijdens het eerste (telefonische) contant ook kort overleggen wie mee op afspraak komt. Bij een volwassene
of adolescent is het eenvoudig maar als het gaat om een jonger kind zal je beslissen wie je uitnodigt en wie je
behandelt. (<12 jaar: ouders, 12-15 jaar: ouders en kind, >15 jaar: adolescent zelf)
Casus Anna: hoewel het probleem bij Anna lag, belde Eef weldegelijk voor zichzelf. Wie mee naar de afspraak
komt, kan ook al kort overlegd worden tijdens het eerste telefonische contact. Richtlijn dat als kinderen jonger
zijn als twaalf, de ouder worden uitgenodigd. Tussen 12 en 15 wordt het kind en de ouders gevraagd en eens de
leeftijd van 15 overschreden is, komt doorgaans de adolescent alleen. Soms enkel ouder indien zij vooral het
probleem hebben, wel vragen of het kind hiervan op de hoogte is. Vermijden dat het kind op een negatief
gekleurde wijze wordt geinformeerd.
Bij volwassenen alleen volwassene zien is verkeerd, elke patiënt is deel van een context (ouders, partners,
kinderen, vrienden, werkcontext is verbonden met patiënt) waar mogelijk minstens de partners betrekken (als
buddy, als steun of om de dynamiek verder te onderzoeken)
Sommige cliënten hebben inzicht in het mechanisme en functie van hun gedrag (die kunnen soms ook verkeerd
zijn want mensen zijn slechte inschatters van factoren die hun gedrag bepalen)
HET EERSTE GESPREK
Na de intake wordt het dossier voorgelegd op een teamvergadering en een behandelaar toegewezen. Dezelfde of
een andere als de intaker. In een zelfstandige praktijk is het meestal dezelfde. Doel intake is zoveel mogelijk info
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper azer67. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen