100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Uitgebreide en volledige samenvatting van Cognitieve psychologie I €4,99
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Vrije Universiteit Brussel (VUB)
  4.  
  5. Psychologie
  6.  
  7. Cognitieve Psychologie 1

Samenvatting

Uitgebreide en volledige samenvatting van Cognitieve psychologie I

7 beoordelingen
 463 keer bekeken  31 keer verkocht

Dit is een volledige en uitgebreide samenvatting van Cognitieve psychologie I van 2021. Gemaakt aan de hand van de slides en eigen notities.

Voorbeeld 10 van de 93  pagina's

Document informatie

  • 18 mei 2021
  • 93
  • 2020/2021
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (15)

7  beoordelingen

review-writer-avatar

Door: dilaradegirmenci • 9 maanden geleden

review-writer-avatar

Door: maximemolamba • 1 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: maryamhalwazzan • 1 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: egiyevazjanetta • 2 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: ochannoura • 2 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: deboeckemma01 • 2 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: ghislaineadabakrim • 2 jaar geleden

Verkoper

avatar-seller
aurlieweverbergh

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB


Cognitieve psychologie I
Inhoud
1 Inleiding........................................................................................................................................... 6
1.1 Wetenschappelijke methode .................................................................................................... 6
1.1.1 Afhankelijke variabelen................................................................................................... 6
1.1.2 Populaties ........................................................................................................................ 7
1.1.3 Theorie............................................................................................................................. 7
1.1.3.1 Waarom zijn theorieën nodig?..................................................................................... 7
1.1.3.2 Onderzoek-theorievorming.......................................................................................... 7
2 Geschiedenis.................................................................................................................................... 9
2.1 Eerste cognitieve psychologen ................................................................................................ 9
2.1.1 De psychologische scholen............................................................................................ 10
2.1.2 Pioniers .......................................................................................................................... 10
2.1.2.1 Franciscus Donders (1868) ........................................................................................ 10
2.1.2.2 Hermann Ebbinghaus (1885) ..................................................................................... 10
2.2 Opkomst behaviorisme .......................................................................................................... 11
2.2.1 Cognitieve psychologie vs. Behaviorisme..................................................................... 12
2.2.2 Eerste helft 20ste eeuw ................................................................................................... 12
2.2.3 Over het behaviorisme................................................................................................... 12
2.2.4 Kritiek behaviorisme ..................................................................................................... 12
2.2.5 Leerexperimenten .......................................................................................................... 13
2.2.6 Openen black box .......................................................................................................... 13
2.3 Cognitieve revolutie .............................................................................................................. 13
2.3.1 Informatieverwerkingsbenadering ................................................................................. 14
2.3.2 Cognitieve modellering ................................................................................................. 14
2.3.2.1 Artificiële intelligentie (AI) ....................................................................................... 15
2.3.3 1956: geboortejaar cognitieve psychologie ................................................................... 15
2.4 Hedendaagse cognitieve psychologie .................................................................................... 15
2.4.1 Nieuwe benaderingen .................................................................................................... 16
2.4.2 De theorie van cognitie? ................................................................................................ 16
3 Perceptie ........................................................................................................................................ 17
3.1 Wat is perceptie? ................................................................................................................... 17
3.1.1 Van prikkel tot perceptie ............................................................................................... 17
3.1.1.1 Sensorische modaliteit ............................................................................................... 18
3.1.1.2 sensorische fase ......................................................................................................... 18
3.1.1.3 Perceptuele fase ......................................................................................................... 18

1

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

3.1.1.4 beperkingen ............................................................................................................... 18
3.2 Psychofysica .......................................................................................................................... 19
3.2.1 Detectiedrempel............................................................................................................. 19
3.2.2 Verschildrempel ............................................................................................................ 20
3.2.2.1 Wet van Weber .......................................................................................................... 20
3.2.3 Schaal-vraagstuk............................................................................................................ 21
3.2.3.1 Machtswet van Stevens (1957) .................................................................................. 21
3.3 Objectherkenning .................................................................................................................. 22
3.3.1 Van waarneming naar herkenning ................................................................................. 22
3.3.2 Modellen objectherkenning ........................................................................................... 22
3.3.2.1 Computationele benadering David Marr (1982) ....................................................... 22
3.3.2.2 Recognition by Component Theory Irving Biederman (1987).................................. 25
3.3.2.3 top-down .................................................................................................................... 26
3.4 Gezichtsherkenning ............................................................................................................... 26
3.4.1 Fusiforme face area ....................................................................................................... 26
3.4.1.1 Greeble experiment Gauthier e.a. (1999) .................................................................. 27
3.4.2 Modellen gezichtsherkenning ........................................................................................ 28
3.4.2.1 Prototypische modellen ............................................................................................. 28
3.4.2.2 Aantrekkelijkheid ...................................................................................................... 28
4 Aandacht........................................................................................................................................ 29
4.1 Wat is aandacht? .................................................................................................................... 29
4.2 Selectieve aandacht ............................................................................................................... 29
4.2.1 Exogene en endogene aandacht ..................................................................................... 29
4.2.2 Selectieve aandacht ....................................................................................................... 30
4.2.2.1 Change blindness ....................................................................................................... 30
4.2.2.2 Inattentional blindness ............................................................................................... 30
4.2.3 Plaatsgebonden aandacht ............................................................................................... 32
4.2.4 Voorwerpgebonden aandacht ........................................................................................ 32
4.2.5 Toepassingen van selectieve aandacht .......................................................................... 33
4.2.5.1 Goocheltrucs .............................................................................................................. 33
4.2.5.2 Sociale interactie ....................................................................................................... 34
4.2.6 Vroege vs. late selectie .................................................................................................. 35
4.2.6.1 Filtermodel Broadbent (1958) (vroege selectie) ........................................................ 36
4.2.6.2 Kritiek filtermodel ..................................................................................................... 36
4.2.6.3 Verzwakkingsmodel Treisman (1964) (vroege selectie) ........................................... 37
4.2.6.4 Late selectie modellen ............................................................................................... 38
4.2.6.5 Subliminale priming (Dehaene e.a.,1998) ................................................................. 39


2

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

4.2.6.6 Model Deutsch & Deutsch (1963) ............................................................................. 39
4.2.7 Is het nu vroege of late selectie?.................................................................................... 40
4.2.7.1 Perceptual load model (Lavie, 1995; 2000)............................................................... 40
4.3 Verdeelde aandacht en automaticiteit .................................................................................... 43
4.3.1 Automaticiteit ................................................................................................................ 43
4.3.1.1 Schneider en Shiffrin (1977) ..................................................................................... 43
4.3.1.2 Instance Theory of Automaticity (Logan,1988) ........................................................ 45
4.3.1.3 Consensus .................................................................................................................. 46
4.3.1.4 Norman & Shallice’s (1986) SAS ............................................................................. 46
4.4 Neurale basis aandacht .......................................................................................................... 47
4.4.1 Alertheid (Alerting network) ......................................................................................... 48
4.4.2 Oriëntering (orienting network) .................................................................................... 48
4.4.2.1 Hemineglect............................................................................................................... 48
4.4.3 Executieve aandacht (executive control network) ......................................................... 48
5 Korte termijngeheugen .................................................................................................................. 50
5.1 Geheugen ............................................................................................................................... 50
5.1.1 KTG vs. LTG ................................................................................................................ 50
5.1.1.1 Seriële positiecurve (Murdock,1962) ........................................................................ 50
5.1.1.2 Patiënt H.M. .............................................................................................................. 52
5.1.1.3 Clive wearing ............................................................................................................ 53
5.2 Modaalmodel Atkinsons & Shriffin (1968).......................................................................... 54
5.2.1 Geheugenprocessen ....................................................................................................... 54
5.2.2 Sensorisch register ......................................................................................................... 54
5.2.2.1 Iconisch geheugen ..................................................................................................... 55
5.2.2.2 Echoïsch geheugen (Darwin et al., 1972) .................................................................. 56
5.2.2.3 Van SR naar KTG ..................................................................................................... 56
5.2.3 KTG ............................................................................................................................... 56
5.2.3.1 Capaciteit KTG.......................................................................................................... 56
5.2.3.2 Duur KTG.................................................................................................................. 57
5.2.3.3 Vergeten in KTG ....................................................................................................... 57
5.2.3.4 Ophalen in KTG ........................................................................................................ 58
5.3 Werkgeheugenmodel ............................................................................................................. 60
5.3.1 Hypothesen Baddeley en Hitch (1974).......................................................................... 60
5.3.2 Werkgeheugenmodel (Baddeley, 2000) ........................................................................ 61
5.3.2.1 Fonologische lus ........................................................................................................ 61
5.3.2.2 Visuospatieel kladblad............................................................................................... 62
5.3.2.3 Centrale verwerker .................................................................................................... 63


3

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

5.3.2.4 Episodische buffer ..................................................................................................... 65
5.3.3 Conclusie ....................................................................................................................... 65
5.4 Geheugenmodel Cowan......................................................................................................... 65
5.4.1 Conclusie ....................................................................................................................... 66
6 Langetermijngeheugen .................................................................................................................. 67
6.1 Structuur LTG ....................................................................................................................... 67
6.1.1 Taxonomie Squire & Knowlton (1994) ......................................................................... 67
6.1.1.1 Patiënt H.M. .............................................................................................................. 67
6.1.1.2 Wet van Ribot ............................................................................................................ 69
6.1.1.3 Patiënt H.M. .............................................................................................................. 69
6.1.1.4 Expliciet vs. impliciet geheugen................................................................................ 70
6.2 Expliciet geheugen ................................................................................................................ 71
6.2.1 Semantische geheugen................................................................................................... 71
6.2.1.1 Schema ...................................................................................................................... 71
6.2.1.2 Semantische netwerkmodel Collins en Quilian (1969) ............................................. 72
6.2.1.3 Semantisch netwerkmodel Collins & Loftus (1975) ................................................. 73
6.2.2 Episodische geheugen ................................................................................................... 74
6.2.2.1 Autobiografisch geheugen ......................................................................................... 74
6.2.2.2 Flitslichtherinneringen............................................................................................... 74
6.2.2.3 Ooggetuigenissen ...................................................................................................... 75
6.2.2.4 Valse herinneringen ................................................................................................... 76
6.2.3 Opslag in LTG ............................................................................................................... 77
6.2.4 Vergeten in LTG............................................................................................................ 78
6.2.4.1 Oproepproblemen ...................................................................................................... 78
6.2.4.2 Wissen ....................................................................................................................... 78
6.2.4.3 Pathologische vergeten .............................................................................................. 78
6.3 Impliciete geheugen .............................................................................................................. 79
6.3.1 Proceduraal geheugen .................................................................................................... 79
6.3.2 Priming .......................................................................................................................... 81
7 Taal ................................................................................................................................................ 82
7.1 Taalstructuur en – niveaus ..................................................................................................... 83
7.1.1 Fonologie ....................................................................................................................... 83
7.1.2 Morfologie ..................................................................................................................... 84
7.1.3 Syntax en semantiek ...................................................................................................... 84
7.1.3.1 Syntax ........................................................................................................................ 84
7.1.3.2 Semantiek .................................................................................................................. 84
7.1.3.3 Parsering .................................................................................................................... 84


4

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

7.1.4 Pragmatiek ..................................................................................................................... 86
7.2 Aangeboren vs. aangeleerd.................................................................................................... 86
7.2.1 Chomsky ........................................................................................................................ 86
7.2.2 Huidig taalonderzoek..................................................................................................... 87
7.3 Spraak .................................................................................................................................... 87
7.3.1 Spraakproductie ............................................................................................................. 87
7.3.1.1 Classificatie fonemen in functie van articulatie ........................................................ 88
7.3.2 Spraakperceptie ............................................................................................................. 88
7.3.2.1 Coarticulatie .............................................................................................................. 88
7.3.2.2 Woordsegmentatie ..................................................................................................... 89
7.3.2.3 Bottom-up en top-down............................................................................................. 89
7.3.2.4 Ondersteuning bij spraakperceptie ............................................................................ 89
7.4 Theorieën spraakherkenning ................................................................................................. 90
7.4.1 Motorische theorie ......................................................................................................... 90
7.4.2 Cohortmodel .................................................................................................................. 91
7.5 Leerprocessen ........................................................................................................................ 91
7.5.1 Lezen ............................................................................................................................. 91
7.5.1.1 Woordsuperioriteitseffect .......................................................................................... 91
7.5.1.2 Basisprocessen lezen ................................................................................................. 92




5

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

1 Inleiding
❖ Cognitieve psychologie: wetenschappelijke studie van mentale processen
o Verschillende deeldomeinen:




❖ Cognitieve wetenschappen
o Interdisciplinair onderzoek cognitie is wetenschap op zich geworden
▪ Niet alleen psychologie houdt zich bezig met mentale processen maar ook
andere wetenschappen en al die wetenschappen vormen samen cognitieve
wetenschappen
• Gaan ook kennis aan elkaar verlenen
o Psychologie, Neurowetenschappen, Linguïstiek, Computerwetenschappen,
Filosofie,…

1.1 Wetenschappelijke methode
❖ In cognitieve psychologie: experimentele methode
o Onderzoeksvragen beantwoorden a.d.h.v. experimenten
▪ Manipulatie onafhankelijke variabelen
• Onafhankelijke is die men zelf kan manipuleren
▪ Effect op afhankelijke variabelen
▪ Controlevariabelen
• storende variabelen onder controle houden a.d.h.v. randomisatie,
counterbalancing, matching

1.1.1 Afhankelijke variabelen
❖ Meestal (gedragsmaten)
o reactietijden
o nauwkeurigheid
❖ Andere
o Oogbewegingen
o Breinactiviteit (ERP, fMRI, PET)
o Verbale rapportage (bewustzijn)




6

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

1.1.2 Populaties
❖ Meestal
o Gezonde volwassenen, meestal studenten
❖ Specialisatie
o Patiënten met laesies
o Kinderen en baby’s
o Ouderen
o Dieren

1.1.3 Theorie
❖ Einddoel van experimenteel onderzoek in de cognitieve psychologie is het ontwikkelen van
theorieën.

1.1.3.1 Waarom zijn theorieën nodig?
❖ Samenvatting data
o Jaarlijks duizenden experimenten over de verschillende subdomeinen van cognitieve
psychologie, daarom is het belangrijk om belangrijkste data samen te voegen voor een
mooi overzicht
o Soms mathematische wetmatigheden/ patronen ontdekken
▪ Power law of practice
• Is bij het aanleren van een nieuwe vaardigheid waarbij de persoon in
het begin heel snel bijleert en eens hij het kan het op een bepaald
niveau blijft hangen.




❖ Verklaring data
o Experimentele methode heeft als voordeel dat men een uitspraak kan doen over
causaliteit
❖ Voorspelling data

1.1.3.2 Onderzoek-theorievorming
❖ Samenvatting, verklaring en voorspelling data
❖ Zonder goede theorie is zelfs de beste data waardeloos
o Verband onderzoek – theorievorming
❖ Data kunnen enkel verklaard worden door theorieën
o Theorieën kunnen enkel tot stand komen via data
o → Onderzoekscyclus
❖ Wetenschappelijk denken
o Vereist goed begrip verband onderzoek - theorievorming


7

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

o Geen wit-zwart denken, maar standpunt ondersteunen door zoveel mogelijk
onderzoeksevidentie te verzamelen
❖ Wetenschappelijk denken vraagt veel oefening
o Maar kan aangeleerd worden




8

,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

2 Geschiedenis
❖ Interesse mentale processen eeuwenoud
❖ Filosofische studie bewustzijn, de geest
o Aristoteles
▪ “Ons geheugen is als een kleitablet waarop we informatiekunnen schrijven”
o Socrates
▪ “Kennis is aangeboren, men kan deze verzamelen, maar niet verwerven”




2.1 Eerste cognitieve psychologen




❖ Cognitief psychologisch onderzoek reeds in 19de eeuw
o Deels zelfs voor de start van de psychologie (1879)
o Vb.:
▪ Eerste experimenten psychofysica: zie HS perceptie
▪ De psychologische scholen



9

, Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB

2.1.1 De psychologische scholen
❖ Onderzoek naar ‘het bewustzijn’, twee belangrijke scholen/stromingen
o Structuralisme: D
o Functionalisme: VS
❖ Wat is hét studiegebied van de psychologie?
❖ Wat is de ‘juiste’ wetenschappelijke methode?

2.1.2 Pioniers
2.1.2.1 Franciscus Donders (1868)
❖ Vader mentale chronometrie
❖ Hoeveel tijd nemen mentale processen in beslag?
❖ Bestudeerde dit a.d.h.v. reactietijdtaken
o Enkelvoudige RTtaak
▪ S1=R1 (1 stimulus zorgt voor 1 reactie)
▪ => a-reactie
o keuzeRTtaak
▪ S1= R1
▪ S2=R2
▪ => b-reactie, Onder B-reactie valt:
• A-reactie
• Stimulusdiscriminatie
• Stimulusidentificatie
• Responsselectie
o Go-no Go RTtaak
▪ S1=R1
▪ S2=geen R
▪ => c-reactie, hieronder valt:
• A-reactie
• Stimulusdiscriminatie
• Stimulusidentificatie
❖ Is bekend geworden voor zijn substractiemethode
o Ging tijde van a-reactie en c-reactie naast elkaar leggen en ging vervolgens c-reactie
min de tijd van a-reactie doen om op die manier te ontdekken hoeveel tijd er nodig is
voor stimulusidentificatie en stimulusdiscriminatie
o Bij b-reactie ging hij min c-reactie doen om op die manier te bepalen hoeveel tijd
nodig is voor responsselectie
❖ Belangrijk idee!
o Mentale processen kunnen niet rechtstreeks waargenomen worden, maar dienen
afgeleid te worden uit gedrag
▪ Grondslag psychologisch onderzoek

2.1.2.2 Hermann Ebbinghaus (1885)
❖ Geïnteresseerd in vergeetproces en nam zichzelf als proefpersoon
❖ Eerste geheugenexperimenten
o Hoeveel vergeten we en hoe snel gaat dit?
o Gaat informatie die we ons niet kunnen herinneren voorgoed verloren?
❖ Ebbinghaus’ besparingsmethode
o Lijsten zinloze lettergrepen DAX, QEH, LUH, ZIF, ...
▪ Aanleren
• Hoeveel beurten heb ik nodig vooraleer ik de lijst ken? Bv. 9


10

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aurlieweverbergh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€4,99  31x  verkocht
  • (7)
In winkelwagen
Toegevoegd