ALGEMENE FARMACOLOGIE
INHOUD
• Deel 1: Inleiding tot de farmacologie
• Deel 2: Farmacokinetische processen
• Deel 3: Farmacokinetiek
• Deel 4: Farmacodynamiek
• Medisch rekenen
DEEL 1: INLEIDING TOT DE FARMACOLOGIE
INHOUD
• Definities
• Grondstoffen voor GMn
• Categorieën van GMn
• Bereidingsvormen
• Toedieningswijzen
DEFINITIE FARMACOLOGIE
• = De leer van de geneesmiddelen
– Geschiedenis, herkomst, eigenschappen, werkingsmechanisme , Kinetiek , Gebruik
• Klinische farmacologie: wetenschappelijke studie van GM bij de mens
– Ontwikkeling van nieuwe GM bij gezonde vrijwilligers en zieken
– Studie van het gebruik van bestaande GM
• Farmacotherapie: oordeelkundig gebruik van GM id dagelijkse praktijk
1. DEFINITIE GENEESMIDDEL
“elke eenvoudige of samengestelde substantie, aangediend als hebbende therapeutische (al aanwezig v
ziekte)) of profylactische (voorkomen, bv de pil) eigenschappen met betrekking tot ziekten bij mens of dier,
• toegediend voor
– Curatieve doeleinden
– Medische diagnose te stellen
– Organische functies te herstellen, te verbeteren of te wijzigen (bv diarree aanpakken)
• Behandelen of voorkomen van oorzaak, symptomen, gevolgen van een ziekte
• GM moet voldoen aan voorschrift FARMACOPEE
• =handleiding over de kunst van geneesmiddelenbereiding
– Wettelijk bepaald
– Controle en veiligheid
– Per stof
Pagina 1 van 41
, • Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium (Repertorium)
– Onafhankelijke en praktisch bruikbare informatie over geneesmiddelen te verstrekken aan
gezondheidswerkers
– Uitgegeven door het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie
– https://www.bcfi.be/nl/start
2. GRONDSTOFFEN VOOR GENEESMIDDELEN
Geneesmiddelen kunnen uit verschillende grondstoffen verkregen worden:
• Chemisch gesynthetiseerd
– Meestal
– Farmaceutische industrie: Pharma, Sanofi, Janssen, Baxter
• Grondstoffen met ‘biologische’ oorsprong afkomstig van:
– Mens
o Bloed, plasma
– Planten
o vitaminen uit fruit
o digitalis uit vingerhoedskruid
o lijnzaad: defaecatie bevorderen
– Dierlijk
o hormonen: insuline uit de pancreas van rund of varken
o antitoxinen: difterieantitoxine van paarden
o vaccins: levende, verzwakte of gedode pathogene kiemen (bacteriën - virus). Het
inspuiten van het vaccin vormt antistoffenstoffen in het lichaam. vb. polio, mazelen,
griep, hepatitis….
o Het eerst gekende AB nl penicilline is afkomstig van een schimmel (penicilium
notatum
• Grondstoffen van ‘minerale’ oorsprong
o Zink, ijzer, fosfor, calcium als actieve stof (Ca bruistablet) of als bestanddeel voor bereiding
van geneesmiddelen (zink in zalven) ……
• Biotechnologie
o het geneesmiddel wordt geproduceerd met behulp van genetisch gemanipuleerde micro-
organismen.
Pagina 2 van 41
,3. CATEGORIEËN VAN GENEESMIDDELEN
3.1 BEREIDINGEN IN DE APOTHEEK
MAGISTRALE BEREIDING
• Dit zijn bereidingen die de apotheker volgens doktersvoorschrift zelf samenstelt. Er is dus steeds een
recept of voorschrift aanwezig.
• Tekens die op het recept voorkomen:
- R/ bij het begin, gevolgd door de naam van de verschillende producten en de hoeveelheid
(R/ recipe = Latijn voor ‘neem’)
- D.T. gevold door een cijfer welke het aantal aanduidt.
- De toedieningswijze
- Verdere vermelding van: naam, adres en telefoon van de arts
- Datum en handtekening
- Naam van de patiënt
OFFICINALE BEREIDING
• Deze bereidingen maakt de apotheker zelf volgens formules uit een farmacopee. Vb. hoestsiroop,
inhallatie producten, anti-luizenshampoo…
3.2 INDUSTRIEEL GEFABRICEERDE GM
FARMACEUTISCHE SPECIALITEITEN
• Vast geregistreerde formule uit onderzoek
• Onder de specialiteitnaam wordt het geneesmiddel op de markt
gebracht
• Het teken ®, dat achter een geneesmiddelennaam wordt geplaatst,
betekent dat dit een beschermde naam is die alleen door de producent
gehanteerd mag worden
• specialiteitennaam/ merknaam => beschermd; ®!
• Ze dragen een speciaal gedeponeerde merknaam d.w.z. dat ze
beschermd zijn door een octrooi of een patent
– Verpakking: herkenbaar merk
– Octrooi: alleenrecht van de productie 20- 25 jaar
• Grondig onderzoek naar effecten, bijwerkingen, toxiciteit
• Labotechnieken, dierproeven, gezonde vrijwilligers, zieken
– Hogere kostprijs
– Altijd een R
Pagina 3 van 41
, GENERISCH GENEESMIDDEL
• Een generisch geneesmiddel is een duplicaat van een origineel geneesmiddel
• Om van een generiek te spreken dienen steeds aan drie voorwaarden voldaan te worden: !
1) dient het octrooi (het patent) van het originele geneesmiddel vervallen te zijn
2) de kwaliteit van de generiek vergelijkbaar zijn met die van het origineel
3) de prijs van het generische geneesmiddel minstens 26% lager
liggen dan die van het origineel
• Generische naam: officieel vastgelegd, stofnaam
• Generische geneesmiddelen zijn even werkzaam als de originele
o Ze bevatten hetzelfde werkzame bestanddeel in dezelfde sterkte,
onder dezelfde vorm en dezelfde toedieningswijze
o Bovendien worden zij door het lichaam in dezelfde mate opgenomen
o werkzaamheid is vergelijkbaar
bv: domperidone
VOS
• Sinds KB 2005
• Voorschrijven Op Stofnaam!!
• Sinds 2012: Apotheek is verplicht om goedkoopste te leveren
• http://www.fagg-afmps.be/nl/items-HOME/voorschrijven_op_stofnaam/
• Webtoepassing RIZIV: goedkope geneesmiddelen:
– https://ondpanon.riziv.fgov.be/SSPWebApplicationPublic/nl/Public/PriceComparison
• Arts voorschrift op stofnaam domperidone lijst hieronder de apotheek moet het goedkoopste
geven
DOMPERIDONE
BCFI: VERGELIJKENDE TABEL
Pagina 4 van 41