Samenvatting BCA, gemaakt op basis van lesnotities & handboek, rekening houdende met het feit dat het een open boek examen is. Bij elk arrest vermeld ik ook waar in het handboek je dit kunt terugvinden. Door in eerste zit met mooi cijfer.
Buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht samenvatting 2020-2021 Margot Horowitz 1
DEEL I: Het belang en de situering van het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht
HOOFDSTUK I: Situeringen, doelstellingen, krachtlijnen, kritiek en vooruitzichten
Afd. 1. Situering
• Casus:
◦ X en Y lopen samen door het bos, X stapt op een tak en deze zwiept terug tegen Y zijn
oog waardoor die schade oploopt.
▪ Wie is aansprakelijk voor de schade van Y en zal deze moeten vergoeden?
• De sociale zekerheid
◦ zeer laagdrempelig: heel weinig bewijs voor nodig
◦ MAAR: slechts gedeeltelijke terugbetaling
▪ dus u kunt ook een verzekering hiervoor aanspreken of een persoon
• Persoon aansprakelijk stellen
◦ veeleisende schadevergoedingsvorm: 3 factoren hiervoor nodig
▪ schade: persoon is zijn oog kwijt
▪ causaal verband: door het trappen op de tak, zwiepte deze in oog van Y
▪ fout: X is geen zorgvuldige burger geweest
◦ Basisbeginsel: Loss lies where it falls: schade blijft liggen waar ze is ontstaan
◦ Maar voor het aansprakelijkheidsrecht moet de fout bewezen kunnen worden
▪ Nederlands Hoge Raad besliste voor de casus dat er geen fout was: het
was onvoorzienbaar dat die tak kon terugzwiepen.
Afd. 2. Doelstellingen van het aansprakelijkheidsrecht
• §1. Vergoeding van slachtoffers
◦ principe bij aansprakelijkheidsrecht: integrale schadevergoeding
▪ hier staan 2 belangen tegenover elkaar:
• vrijheid elke persoon vs de behoefte aan zekerheid vd mens
◦ wetgever laat door de jaren heen ook steeds meer foutloze aansprakelijkheden toe
▪ = 'objectieve aansprakelijkheden' = geen fout moet bewezen worden
• §2. Preventie
◦ = het voorkomen van schadegevallen
◦ omdat het vaak de verzekeraar is die de schade zal vergoeden ipv de persoon zelf is het
vaak de verzekering die prikkels invoert om iemand goed gedrag aan te sporen:
▪ door bv een vrijstelling in te voeren die bepaald dat je bij een brandverzekering de x
eerste euro's zelf moet neerleggen.
▪ Opzettelijke fouten worden nooit gedekt
◦ Kritiek op 'preventieve functie'
▪ vaak de verzekeraar die het zal betalen
• om dit te vermijden dus die extra prikkels bij verzekering
▪ principe van 'integrale' schadevergoeding: er wordt gekeken naar de geleden schade
en niet naar het gedrag van de betrokkene
▪ gaat ervan uit dat rechtssubject op de hoogte is vd norm die moet worden nageleefd
• door toename van wetten en normen: onmogelijk alles te kennen
• §3. Schadespreiding
◦ de geleden schade wordt verdeeld over het geheel van verzekerden
◦ De verzekering gaat dus de schade spreiden over de gehele groep van verzekerden:
▪ fabrikant kan bv aansprakelijkheidskosten spreiden over al zijn consumenten door
middel van een prijsaanpassing.
, • §4. Reglementerende functie 2
◦ kan een bron zijn van nieuwe gedragsregels:
▪ art. 1382 is zo soepel dat je er nieuwe regels in kunt vinden
◦ Om deze functie kracht bij te zetten pleiten sommige auteurs voor naar analogie van het
Anglo-Amerikaanse recht punitive damages in te voeren:
▪ punitive damages
• dat de benadeelde een bijkomende schadevergoeding moet betalen bovenop de
integrale schadevergoeding bij een zware fout
• nog niet aanvaard in Belgisch aansprakelijkheidsrecht
• Franse rechtspraak gebruikt ipv punitive damages een hoge morele
schadevergoeding:
◦ bv tijdschrift die recht op privé leven schend door foto's te maken van Tom
Hanks die zijn vrouw bedriegt en niet veel geeft om die schadevergoeding
omdat hun omzet dankzij die foto's toch gigantisch is: lucratieve fouten
▪ rechtspraak heeft hier gigantische bedragen van morele schadevergoeding
opgelegd
▪ lucratieve fouten: fouten waarvan de dader weet dat ze zelf na aftrek van
het bedrag van de schadevergoeding nog winst of een financieel voordeel
opleveren.
Afd. 3. Hoofdlijnen en evolutie van het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht
• §3. Aansprakelijkheidsrecht, verzekeringen en sociale zekerheid: drie pijlers van het
vergoedingsrecht
◦ drie pijlers ongevallenrecht: de sociale zekerheid, de verzekering en het
aansprakelijkheidsrecht
▪ sociale zekerheid: laagdrempelig
• men heeft bijna automatisch recht op een uitkering
• nadelen: geen integrale schadevergoeding, te weinig rekening individuele situatie
van het slachtoffer + enkel schade aan persoon vergoed, niet aan goederen
• kan wel gecombineerd worden met de verzekering en het aansprakelijkheidsrecht
◦ ziekenfonds kan zich richten tegen de private verzekeraar, en deze laatste kan
zich dan weer richtten tegen de aansprakelijkheidsverzekeraar.
▪ Verzekeraars kunnen zich dan weer beroepen op de aansprakelijke
▪ (private) verzekeringen
• first party verzekeringen: rechtstreekse band tussen slachtoffer – verzekeraar
◦ bv ongevallenverzekering
◦ slachtoffer krijgt verzekering zonder gerechtelijke procedure
• third party verzekeringen: benadeelde moet voor het ongeval
verantwoordelijke derde aanspreken
◦ bv aansprakelijkheidsverzekering
◦ verzekering zal slachtoffer maar vergoeden op voorwaarde dat de verzekerde
aansprakelijk is
▪ veel activiteiten hebben een wettelijke verplichting om een
aansprakelijkheidsverzekering te sluiten
• rechtstreekse vordering vd benadeelde tegen de verzekeraars
◦ waarborg dat de benadeelde bij vervulling aansprakelijkheidsvoorwaarden,
zeker vergoed zal worden.
▪ Aansprakelijke
• bij een ongeval kan zowel de verzekeraar als de sociale zekerheid zich richtten
tegen de aansprakelijke persoon.
,Afd. 4. Kritiek op het huidig aansprakelijkheidsrecht 3
• Incoherent, onduidelijk systeem, onrechtvaardig, arbitrair, duur, traag en onzeker
◦ opkomst van talrijke foutloze aansprakelijkheden
◦ bijzondere aansprakelijkheden ingevoerd in bijzondere wetten
◦ steeds bredere interpretatie van het 'foutbegrip'
◦ Matheüseffect: vaak de iets beter gestelde die een aansprakelijkheidsverzekering sluiten
◦ arbitrair om schadevergoeding te laten afhangen van de mogelijkheid om een fout te
kunnen bewijzen: veel fouten blijven onontdekt bv
◦ kostprijs ligt zeer hoog als de aansprakelijkheid nog moet worden uitgevochten
◦ traag systeem: vaak gepaard met jarenlange gerechtelijke procedures
◦ onzekere uitkomst
▪ omvang van schadevergoeding kan verschillen: te veel of te weinig
▪ foutbegrip is zeer vaag: 'wat is een normaal zorgvuldig persoon?'
• rechter moet hierover beslissen
Afd. 5. Vooruitzichten
• §1. Paradox van het aansprakelijkheidsrecht
◦ Het aansprakelijkheidsrecht blijft groeien met nieuwe aansprakelijkheden en
schadeposten, maar tegelijkertijd koen ook de tekortkoming aan het licht.
• §2. Naar een enig vergoedingssyteem:een individuele ongevallenverzekering?
◦ Momenteel complex 3 pijlerssysteem:
▪ sociale zekerheid: die forfaitaire prestaties uitkeert voor medische kosten en
inkomensverlies ongeacht de oorzaak van de schade
▪ private verzekeringen: bijkomende vergoeding, ongeacht enige fout
▪ aansprakelijkheidsrecht: integrale schadevergoeding
◦ Moet er geen betere en snellere vergoeding komen voor lichamelijke schade
voortvloeiend uit een ongeval?
▪ Nieuw-Zeeland: accident compensation act
• doel: alle slachtoffers van ongevallen op gelijke wijze, los van enige fout, te
vergoeden, ongeacht welke oorzaak aan het schadegeval ten grondslag lag/
• badkuip argument: of je nu slachtoffer bent van een verkeersongeval, of je glijd
uit in je badkuip = zelfde behandeling
◦ je bent slachtoffer van een ongeval ongeacht de oorzaak van het schadegeval
◦ België: benadeelde heeft de keus:
▪ kan zich ofwel tot de sociale zekerheid richten
▪ ofwel tot een verzekering
▪ ofwel tot het aansprakelijkheidsrecht
▪ in sommige gevallen een combinatie
, HOOFDSTUK II: Verhouding buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht en strafrecht 4
Afd. 1. Inleiding
• Komen samen heel vaak voor: een onrechtmatige daad valt vaak samen met een
strafrechtelijk misdrijf:
◦ vanaf dat er lichamelijke schade valt val je al onder 'slagen en verwondingen'
Afd. 2. Verschilpunten buitencontractuele en de strafrechtelijke aansprakelijkheid
• §1. Verschillende doelstellingen en de beoordeling in abstracto en in concreto
◦ Strafrecht
▪ doelstellingen: bescherming van de samenleving, de preventie, herstel vd schade en
de vergelding
▪ dader van misdrijf wordt in concreto beoordeeld
• rekening houdend met persoonlijke elementen en omstandigheden
• veel beoordelingsvrijheid: straf zoveel mogelijk geïndividualiseerd
▪ straf moet rechtvaardig zijn:
• rechter moet rekening houden met de ernst van het gevaar, de graad vd schuld vd
dader, de bescherming vd maatschappij en de gevolgen vd straf voor de dader.
• Eenzelfde misdrijf kunnen die elementen totaal verschillen van dader tot dader
▪ Strafrechter heeft hier verschillende middelen voor:
• wettelijk systeem minimum- en maximum straffen
• rekening houden met verzachtende omstandigheden
◦ Buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht
▪ doelstellingen: vergoeding van de schade is de voornaamste
• uitgangspunt: werkelijke schade veroorzaakt aan de benadeelde die moet
worden vergoed als aan alle aansprakelijkheidsvoorwaarden is voldaan ongeacht
de ernst vd fout
▪ in abstracto beoordeling staat hier centraal
• geen rekening houden met persoonlijke kenmerken van de schadeverwekker
• rechter ontwikkeld een abstract model van de bonus pater familias:
◦ 'hoe zou een normaal zorgvuldige burger geplaatst in dezelfde concrete
omstandigheden hebben gehandeld' = gedrag wordt hieraan getoetst.
▪ Rekening gehouden met kennis en vaardigheden van iemand maar in
principe niet met individuele kenmerken = geen subjectieve elementen
• §2. Evenredigheid van de straf aan het misdrijf en de integrale schadevergoeding
◦ Bij strafrecht: een zwaar misdrijf leidt tot een zware straf
◦ BCA: geen onderscheid gemaakt: alles leidt tot de integrale schadevergoeding
▪ schade is dus de enige maatstaf voor de schadeloosstelling
• §3. Persoonlijk karakter van de straf en de civielrechtelijke aansprakelijkheid voor
andermans daad
◦ straffen hebben een persoonlijk karakter: kunnen niet worden opgelegd aan derde
▪ art. 86 Sw. : straf vervalt dus met de dood van de veroordeelde
◦ de civielrechtelijke aansprakelijkheid voor andersmans daad is een vaak voorkomende
rechtsfiguur in het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht:
▪ overlijden aansprakelijke persoon: erfgenamen kunnen worden aangesproken
• §4. Foutbegrip: rijkere inhoud in het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht
◦ Strafrechtelijke fouten: inbreuken op de strafweten die limitatief zijn opgesomd
◦ civielrechtelijke fouten: elke inbreuk op een zorgvuldigheidsnorm
• §5. Verval van de burgerlijke vordering en de strafvordering
◦ Strafrechtelijke vordering vervalt met de dood vd verdachte terwijl de burgerlijke
vordering de dood vd schuldenaar overleeft en kan worden verder gezet tegen de
rechtsopvolgers.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margothorowitz. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
