What is an apparatus?
1.
Giorgio Agamben
- hedendaags Italiaans politiek filosoof, autoriteit in zijn veld, bekend door boek over reductie
van mens tot naakt leven (holocaust bijvoorbeeld)
- leerling van Foucault → Filosofie is het nadenken over terminologieën die we gebruiken
Wat is een apparatus?
- Term geïntroduceerd door Frans filosoof Foucault in 1969
- belangrijk begrip in filosofie (= dispositif FR of apparaat NL)
- Iets dat in stelling gebracht is om een bepaalde handeling te genereren
o Beleidsapparaat: rol = maatschappij besturen
o Koffie-apparaat
- Governmentality is gelinkt aan apparatus
o Government = macht, pouvoir
o Mentality = kennis, savoir
o Kennis is macht, geen macht uitoefenen zonder kennis, gaan hand in hand,
machtssysteem heeft bepaalde kennis (ideologieën), in kennis zit macht
2.
Elementen van apparatus
- Instituten
- Architecturale vormen
- Regelgevingen
- Wetgevingen
- Administratieve maatregelen
- Wetenschappelijke statements
- Filosofische, morele en filantropische voorstellen
Apparatus = netwerk dat tussen al deze elementen gecreëerd kan worden → Werkt pas na koppeling
van elementen, dan pas sterk geheel
Voorbeeld:
Architectuur = apparatus: auditorium
Auditorium bepaalt plaats en machtsverhouding tussen
docent en student, wie zit waar, op welke hoogte, wie
krijgt spreekrecht, …
= een van meest archaïsche vormen van apparatus,
bepaalt manier van spreken t.o.v. elkaar
Collaborate = apparaat: wie kan chatten, wie niet, …
Apparaat is niet enkel architectuur, … → wel het netwerk
Les over kwalijke effecten van alcohol
aan gedetineerden, morele opvoeding
,Ruimtelijk apparatus
- Aula
o Gericht naar podium waar spreekrecht is
o Werkt niet zonder regelgeving, anders betekenisloos (netwerk)
▪ Credits verdienen
▪ Diploma halen
▪ Onderwijssysteem
▪ Onderwijsverplichting
▪ Openbaar onderwijs
▪ Streven naar zinvol leren
3.
Strategische functie van het apparaat
- Apparaat wil iets, wil aanzetten tot iets, reageert op urgentie
o Aula wil kennis van docent naar student overdragen, reageert op onderwijsnood
Manipulatie
- Aula manipuleert krachtenverhouding, wil machtsverhouding verdedigen, voorkomen dat
studenten ingrijpen
o Voorkomen van graffiti in online les door één simpele klik
4.
Samenvatting
- Apparatus kan in principe alles zijn, zelfs talen of niettalen (liefde)
- Heeft een strategische functie en zit in een machtsverhouding
- Macht is altijd gelinkt met kennis
5.
- Apparatus werkt pas als het geconnecteerd is met een beleid, …
o Het is een set van mechanismen die aan een nood moeten beantwoorden
6.
Impact op de mens
Het ‘zijn’ (zijnsleer, wat is zijn, wat doen we hier) is verdeeld in 3 elementen:
1. The Living Beings: wij, mensen, …
2. Apparatussen
3. Het resultaat van deze 2 noemen we het subject
a. Subjectpositie = student, docent, sporter, huisvader, … (Meerdere mogelijk
naargelang apparaat waarin we ons begeven)
b. Apparatus maakt voor stukje wie je bent als subject
c. Machtsverhouding verandert naargelang ruimte van ontmoeting
Voorbeeld: Shortcuts: vrouw geeft borstvoeding + aan Hotline → 2 subjectposities
,7.
Kritiek
- Apparatus maakt van ons een subject, maar tegelijk vervreemd het ons van zichzelf
o Aula dwingt ons in bepaalde positie
- Consacreren
o Bijna goddelijke orde in Aula, geeft macht weg aan goddelijke, we hebben er geen
vat op
▪ Tafels van aula niet verplaatsbaar (studio wel, wel vat op)
- We moeten proberen macht krijgen op apparatus, werking genereren die we samen beslist
hebben
o Facebook, instagram zijn bijna heilig, ze bezitten onze beelden, …
- Profaniseren
o Binnenbrengen van de menselijke sfeer
o Kerk geprofaniseert = verliest religieuze aspect, kan nu als sportruimte, … dienen
8.
Desubjectiveren
- Moeilijk om jezelf tegenwoordig als christen te uiten, online 20 verschillende identiteiten, …
- Uitdaging = grip krijgen op apparatus, terug subjectiveren
Voorbeeld:
Val van Berlijnse muur = einde geschiedenis
- Opdeling westen en oosten valt weg, duidelijke subjecten: westen is kapitalistisch, oosten is
communistisch
- Moeilijk om je nu politiek te engageren, moeilijk positie innemen
- Heldere opdeling zorgde voor heldere subjectposities
Extra
BlackLivesMatter
- Nieuwe duidelijke subjectpositie
- Is een apparaat, geeft richting
- Voelen zich uitgesloten vanwege van huiskleur
- Blanken scharen achter idee dat racisme al eerder ontstond
Youth for Climate
- Ook apparaat, geeft richting
- Duidelijke subjectpositie: streven naar duurzame ontwikkeling, veranderen v/d samenleving
- Desubjectivering door Bart de Wever: ‘ga eerst nog wat studeren, lever daarna bijdrage’ →
ontnemen van subjectenrol, probeerde te desubjectiveren, ‘bende idioten die spijbelen’
Uber
- Je bent werknemer en werkgever, geen vast loon, geen sociale zekerheid, …
- Onduidelijke subjectvorm, desubjectivering, zeer vaag
- Precaire arbeid
, Commonwealth
Wie en wat?
- Antonio Negri (Italiaans filosoof, postmarxistisch denken met religieuze inslag) en Michael
Hardt (Engels taalwetenschapper) → 2 verschillende generaties
o Trilogie: 1 (Empire), 2 (Multitude, revolutionaire kracht tegen Empire) en 3
(Commonwealth)
- Hoofdstuk Metropolis
1.
‘We understand the metropolis instead as the inorganic body, that is, the body without organs of
the multitude.’
- Metropolis heeft een specifieke functie: ze is een inorganisch lichaam, een verlengstuk van
het lichaam. Ze staat in functie met ons lichaam, zonder haar kunnen we niet leven, ze is
even essentieel als onze organen, maar is geen orgaan.
- Marx: natuur is het inorganische lichaam van de mens
2.
- Commonwealth = rijkdom die in gemeenschap, met elkaar, door de menigte gecreëerd wordt
- Functie Metropolis = gemeenschappelijke rijkdom (commonwealth) creëren
- Common = wat wij gemeen hebben, wat van ons allen is, gemeenschappelijk gebruik
3.
- Analogie (gelijkenis) tussen functie die stad heeft voor menigte van vandaag en de functie die
fabriek had voor de arbeidersklasse uit de industriële tijd