Hoofdstuk 1: De mens
Afdeling 1: Bestaan van de fysieke persoon
Voor geboorte:
Alle personen hebben rechtspersoonlijkheid: drager van rechten en verplichtingen
- Levend en levensvatbaar geboren = rechtspersoonlijkheid
- Doodgeboren heeft geen rechtspersoonlijkheid (art)
Soms ongeboren vrucht rechten toegekend, kind kan na geboorte pas op rechten aanspraak maken
Na geboorte pas rechtspersoonlijkheid (art)
Embryobescherming: noodzaak aan nieuwe beschermingen
- Reproductief klonen
- Overtollige embryo’s worden:
Geïntegreerd in wetenschappelijk onderzoek
Vernietigd of
Opgenomen in embryodonatie
Abortus: bescherming ongeboren vrucht
- Kantelmoment 1990 => niet meer strafbaar
- Vrijwillige zwangerschapsafbreking: onder 5 cumulatieve (!) voorwaarden niet strafbaar (art)
Voor einde twaalfde week of wanneer vrouw zich in noodsituatie bevindt
Uitgevoerd door geneesheer
Geneesheer licht in over risico’s
Niet eerder dan 6 dagen na eerste raadpleging
Vrouw geeft schriftelijke toestemming
- Niet vrijwillig (art)
Geboorte:
Aangeving binnen 15 dagen verplicht (art)
Dood:
– Einde van fysieke persoon en einde rechtspersoonlijkheid
- Vaststelling overlijden: proces dat zich in de tijd kan uitstrekken
- Enkele problemen
Transplantatiewet bij hersendood mogelijk? (art)
Recht om rustig en menswaardig te sterven
Rechtsstatuut lijk: geen verhandelbaar goed
Uitzondering: kind sterft binnen 18 maand van leven => autopsie tenzij bezwaar ouders
Hersendood Volledige en definitieve afwezigheid van hersenwerking. Na overlijden kan men
enkele functies nog kunstmatig in leven houden vb bloedsomloop
,Recht om rustig te sterven: ingrepen in sterfproces
- Onaantastbaarheid van het sterfbed
Interventies in sterfproces:
Therapeutische Alle ingrepen waardoor sterfproces word verlengd toegelaten
hardnekkigheid
Euthanasie (art) Opzettelijk levensbeëindigend handelen, geldt voor:
- Terminale patiënten
- Patiënten die zich in uitzichtloze situatie bevinden van aanhoudend
en ondraaglijk lijden (fysiek en psychisch)
- Gelijk aan natuurlijke dood
Euthanasie principieel strafbaar maar gevallen die niet strafbaar zijn
1. Toegepast door arts
2. Vrijwillig, overwogen en herhaald verzoek
3. Medisch uitzichtloze toestand
4. Naleving voorwaarden en procedures
Speciale gevallen:
- Geen beschermd mensenrecht: anderen mogen niet helpen in zelfmoord (enkel arts)
- Arts is niet verplicht tot medewerking
- Minderjarige met psychisch leiden kan geen euthanasie aanvragen
Medische handelingen zonder oogmerk om te doden, maar dood als gevolg intreedt:
1. Pijnbestrijdingsmiddelen
2. Zinloze of onverantwoorde medische ingrepen
3. Kunstmatig in leven houden
4. Recht om levensverlengende/levensreddende behandeling te weigeren
Deze gevallen worden niet beschouwd als euthanasie
Res sacra: heilige zaak
= Niet verhandelbaar en geacht te respecteren van beschikking overledene mbt zijn lijk en begrafenis =
wensen overledene
Autopsie: mag geneesheer zomaar opzoek naar reden overlijden?
- Op aanvraag van onderzoeksrechter: opzettelijke doding
- Burgerlijke rechter: vb afstammingsprobleem
- Zonder tussenkomst rechter: jonge kinderen vb wiegedood
Niet vanbuiten kennen; weten dat je niet zomaar autopsie kan doorvoeren
- Afstand van lijk: overledene schenkt lichaam aan transplantatie of wetenschap
Transplantatie: transplanteren en wegnemen organen (art)
- Positief stelsel: Iedereen is donor tenzij wettelijk attest dat je dat niet wilt
- Anonimiteit art 4bis
- Niet bij overlijden wegens ongekende oorzaak (art)
Formaliteiten bij het overlijden (art)
, - Aangifteverplichting aan de ABS
- Opmaken overlijdensakte
- Omstandig verslag geneesheer -> “overlijdensattest”
Begrafenis of crematie
Twee mogelijkheden (art)
- Keuzevrijheid
- Procureur des konings betrokken bij verdacht overlijden => crematie kan uitgesteld worden
Onzekerheid nopens het bestaan:
Problemen:
Afwezigheid (art) Vermoeden van afwezigheid = na meer dan 3 maanden
Verklaring van afwezigheid = na 5 jaar
Vermiste Redelijkerwijze weten dat iemand dood is maar er is geen lijk gevonden ->
procedure vaststellen overlijden (art)
Niet-aanwezig Met zekerheid weten dat iemand nog leeft, wordt toch aanwezig geacht in zijn
woonplaats
Afdeling 2: Biotechnologie en recht
Menselijk lichaam
- Geen voorwerp juridisch regeling in BW
- Voorheen: publiekrechterlijk statuut
Geen zelfbeschikking
Leer rechtspersoonlijkheid: geen beschikking van rechtssubject over ander rechtssubject
Medische vooruitgang:
- Gebruik/ hergebruik organen en substanties van menselijke oorsprong
Vb transplantatie van organen
- Testen van behandelingen/ technieken op mensen
- Ontwikkelen en gebruik van stamcellen
Wet proeven op mensen
- Ingrijpen op probleem menselijke onvruchtbaarheid
Wet op embryo bescherming
- Toegenomen zeggenschap over eigen lichaam
Abortus
Euthanasie
Piercings/ tatoeages
- Zorg om patiënten
Rechten van patiënt
Afdeling 3: Persoonlijkheidsrechten
Persoonlijkheidsrechten Rechtstreeks betrekking op fysieke, psychologische en morele
bestanddelen van persoonlijkheid van de mens
, Voorbeelden: naam, geslacht en privacy
Privacy
Ontwikkeling grondrecht: gerealiseerd door de RS
5 niveaus in bescherming:
Afgeschermd leven Verbiedt dat handelingen in het openbaar gesteld worden vb een afbeelding
Omgang met Transmissie -en communicatiebescherming
anderen
Zelfbeschikking Vb erkenning feitelijke geslacht of fysieke integriteit
Informationele Betrekking op verwerking persoonsgegevens
privacy
Geautomatiseerde Recht zich te verzetten tegen feit dat op hem een besluit wordt toegepast dat
besluitvorming tot stand is gekomen op grond van geautomatiseerde gegevensverwerking (art)
Verwerking persoonsgegevens (zowel manuele als elektronisch) => GDPR: Europees geregeld
Beginselen:
- Erkenning ‘informationele zelfbeschikking’: enkel de titularis mag erover beschikken, niemand
anders zonder toestemming datasubject
- Principieel verwerkingsverbod
- Rechten datasubject: heeft verschillende rechten vb correctie, toegang,..
- Aanmeldingsplicht: elektronische verwerkingen melden bij gegevensbeschermingsautoriteit
Bescherming communicatie en telecommunicatie
- Recht op encryptie (art 48)
- Bescherming telecommunicatiegegevens
- Volstrekt verbonden gesprek te onderscheppen dmv transmissie (art)
Zelfdeterminering
= Rechtssubject bepaalt zelf zijn geestelijke ontwikkeling en lichamelijkheid
- Recht op woning, recht op arbeid,..
- Geestesontplooiing: basisvrijheden met beperkingen tav minderjarig, geestesdeficiënten,
opgesloten personen,..
Indien een individu over zelfdeterminering beschikt => menselijk lichaam beschikt over ad-hoc
regelingen omtrent
Lichamelijkheid Rechtssubject kan niet beschouwd worden als ‘eigenaar’ eigen lichaam
Lichaamsmateriaal Rechtssubject mag over lichamelijkheid beschikken met verantwoord gedrag
(lichaam mag niet ‘verzakelijkt’ worden = verhandelbaar)
Problemen met lichamelijkheid en lichaamsmateriaal worden opgelost door de wet:
Medische contracten Overeenkomst waardoor geneesheer fysieke integriteit van persoon mag
aantasten met oog op medische behandeling
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ng99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
