Materialen & Constructies
Traditionele bouw
1. H1: Inleiding
2. Geschiedenis
2.1. Prehistorie
Europa eeuwenoude houtbouwtraditie
Materialen
o Natuurlijk
o Herbruikbaar
o Bouwafval verging op natuurlijke wijze
o Eerste toepassingen ijzer “IJzertijd”
Op grote schaal? pas 150 jaar geleden
2.2. Houtbouw van de middeleeuwen tot nu
Houten draagstructuur tot 5 verdiepingen met traditionele technieken
Veel branden in ME wetten die gebruik van baksteen verplichtte:
o Dragende muren, kolommen
o Gemene muren (brandoverslag)
Baksteen of natuursteen rijken centra
Leem- en vakwerkbouw platteland (boerderijen)
2.3. Baksteenproductie
Minder werk op land werken in steenbakkerijen
Bakstenen plaatselijk geproduceerd
o Klei ontginnen
o Bakstenen vormen
o Stapelen in de zon drogen
o Bakken in oven
Afhankelijk van positie hard of zachter gebakken apart gesorteerd
Hard gebakken buitenmuren
Zacht(er) gebakken binnenmuren/metselwerk zonder
buitencontact
2.4. Huisvesting van de landbouwers
Leem- en vakwerkbouw
o Flexibel bouwsysteem afbreken en ergens anders terug opbouwen
Gebouwen = roerend goed enkel leem moest blijven
o Houten draagstructuur vakwerk
o Lichte invullingen vlechtwerk + leem en stro = vitswerk
o Jaarlijks onderhoud nodig “kalken”
o Grote dakoversteek bescherming tegen regen
o Later: lemen gebouwen versteend
Baksteen = duur beperkt tot westzijde = regenzijde
o Schoorsteen centraal in het gebouw (brandgevaar)
Thermische massa warmte opslaan afgifte in andere woonvertrekken
o Aan twee zijden vuur maken
o Noordkant kleinere vertrekken bufferruimtes tegen koude noordgevel
De langgevelhoeve
o Inplanting: zadeldak oost-gericht
o Zuidgevel openingen
o Noordgevel kleine raamopeningen
o Indeling (van L R) : Schuur/stal/woonhuis
o Bakhuis losstaand brandgevaar
o Waterput op koer
o Moestuin/akkers
o Mesthoop
o Zonnewering linde- okkernotenboom op koer
o Gebruik van natuurlijke materialen
,2.5. 19e eeuw: “moderne” houtskeletbouw, Noord-Amerika
Voorheen gebruik van massieve balken log-home
Vervanging van massieve balken dunne houten stijlen = draagstructuur
planken op genageld (later: plaatmaterialen)
Vandaag 90% v/d huizen in Canada en Noord-Amerika in hout
2.6. Woningen voor de burgerij
Gebouwen verbouwd i.p.v. afgebroken = DUURZAAM BOUWEN
Burgerij bakstenen gebouwen
o Sommige uit leem- en vakwerk goedkoper en sneller
Bouwgeschiedenis duidelijk afleesbaar
o Muurankers verankering houten draagbalken bouwjaar ≈ 1600
o Ramen in voorgevel 18e eeuw
o Jongere bovenverdiepingsramen natuurstenen dorpel en latei
o Dak verhoogd
2.7. Kelders
Bewaren van levensmiddelen
Gewelfd bakstenen of natuurstenen gewelf
Redelijk bestand tegen vocht
Goede brandweerstand
Vorm gebruikte materiaal
o Bakstenen tongewelf krachten overdragen naar grond
Meestal uitgegraven kamer + opkamer
2.8. Funderingen
Zelden funderingen zettingen en scheurvorming
Materialen uit onmiddellijke omgeving
o Hout: balken, draagstructuur, schrijnwerk
o Bakstenen, pannen of riet
o Leem, kalk, stro
o Metalen onderdelen: muurankers
2.9. Vanaf 1945: regelgeving
Verplicht: spouw
Wet de Taeye: eenvormige regelgeving met subsidies
2.10. Rond 1900: Ontstaan staal- en betonbouw
Opkomst staal en beton gebruik hout vermindert
Algemene verspreiding van betonnen of keramische draagvloeren
Houten draagstructuur daktimmerwerk
Voorbeeldgebouwen in metaal
o Crystal Palace (Londen, 1851)
o Home Insurance Building (Chicago, 1885)
o Centraal station Antwerpen (Antwerpen, 1895-1899)
o Boerentoren Antwerpen
2.11. Tweede helft 20e eeuw: kentering
Opnieuw meer hout in bouw
’60: studiereizen Amerika
’70: energiecrisis houtskeletbouw: energiezuinige woningen
’90: verhoogde belangtelling duurzaam bouwen
,3. Heden
3.1. Bouwmaterialen
1001 materialen combinaties
Elk materiaal unieke eigenschappen, samenstelling etc.
Ondeskundige toepassing ernstige gevolgen
3.2. Bouwdelen
Kelders & funderingen:
o In grondwater ALTIJD gestort
o Budgetvriendelijk gemetst
Vloeren
o Welfsels
o Breedvloerplaten
o Steeldeck
o Houten roostering
Muren
o Divers
‘Klassieke spouwmuur’
o Buitenspouwblad
Mag nat worden
Gevelsteen
Bescherming tegen: wind, vandalisme, neerslag, …
o Tussenin
Isolatie (voldoende)
Verankering: spouwhaken
Vochtwering: folies (EPDM, DIBA)
Ventilatie: luchtspouw
o Binnenspouwblad
Moet droog blijven
Dragend metselwerk
Eventueel isolerend
o Luchtdichting
o Slecht uitgevoerde spouwmuur ernstige gebreken
Hellende daken
o Sarkingdak
Platte daken
o Groendak
o Koud dak
4. Basiskennis
Economisch zeer belangrijk: tewerkstelling en productie
Zware milieubelasting: baksteenproductie
Nu: poging milieubelasting te verlagen + terugbrengen energievraag CO2 –
reductie
Energiezuiniger en duurzamer bouwen minder milieubelastende materialen
4.1. LCA = Levenscyclus materiaal
, 4.2. Materiaalkunde Materiaalkennis
Kunde = pragmatische kennis die i praktijk wordt gebruikt
Kennis = wetenschappelijk vergaren van kennis omtrent materiaal
4.3. Duurzaam materiaalgebruik
Juiste materiaal op de juiste plaats en correct geplaatst + regelmatig onderhoud
Aspecten:
o Veiligheid arbeiders en bewoners
o Energieverbruik productie, verwerking en transport
o Levensduur van het materiaal
o Natuurlijk en hernieuwbaar materiaal
o Impact op de energieprestatie van het gebouw
4.4. Afval
11 miljoen ton afval/jaar 90% gerecycleerd
Keurmerk COPRO: Controle van Producten
Hoe omgaan met bouwafval?
o Sorteren op de werf
o Zeven
o Ontijzeren
o Verkleinen, breken, malen
Traditioneel versus prefab
o Traditioneel veel afval
o Prefab weinig afval op werf + makkelijk sorteerbaar in atelier
Voorkeursvolgorde afvalbeheer
o Preventie
o Producthergebruik
o Materiaalrecycling
o Verbranding met energieterugwinning
o Verbranding
o Storten (max 5%)
Belang van selectieve sloop
4.5. Bouwmaterialen vs. economie vs. ecologie
Meer focus op duurzaam bouwen
Zoektocht naar evenwicht
4.6. Invloeden op een gebouw
Belasting doorbuiging scheurvorming
Temperatuur uitzetting scheurvorming
Zon: Uv-straling degradatie
Vocht uitzet + krimp + schimmel GROOTSTE PROBLEEM
Vorst Afschilfering, degradatie
Ongedierte
4.7. Kostprijs
Bouwkost
o Totale kostprijs van het gebouw
Gebruikskost
o Jaarlijks terugkerende kostprijs voor het gebruik van het gebouw:
energierekening, belastingen,…
4.8. Levensduur
Duurzaam
o Constructie 100 jaar
o Installaties 20 jaar
o Inrichting 10 jaar
Volgorde
o Ontwerp
o Materiaalkeuzen
o Technieken
o Kostprijs
o Gebruikskost
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MikeStroobants. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,48. Je zit daarna nergens aan vast.