Filosofie, Ethiek en Media
Inleiding: de actualiteit van media-ethiek...................................................................................................... 3
Hoofdstuk 1: Wat is ethiek?........................................................................................................................... 3
1.1 Terminologie: moraal/moraliteit/ethiek.........................................................................................................3
1.2 Normatieve vs niet-normatieve ethiek............................................................................................................4
a. Niet-normatieve ethiek................................................................................................................................4
b. Normatieve ethiek........................................................................................................................................4
c. Verschil tussen ethiek en recht.....................................................................................................................5
1.3 Drie vormen van normatieve ethiek................................................................................................................6
a. Consequentiële of resultaatsethiek..............................................................................................................6
b. Deontologische ethiek (plichtsethiek)..........................................................................................................7
c. Deugdenethiek..............................................................................................................................................8
1.4 Besluit: een smalle en brede opvatting van ethiek.......................................................................................10
a. Brede ethiek................................................................................................................................................10
b. Smalle ethiek..............................................................................................................................................10
Hoofdstuk 2: Filosofie en ethiek van technologie/media...............................................................................11
2.1 Wat is technologie?......................................................................................................................................11
a. Klassieke perspectieven..............................................................................................................................11
Hoofdstuk 3: Marshall McLuhan en ‘media-ecologie’....................................................................................14
3.1 The medium is the message..........................................................................................................................14
a. Hot vs cool media.......................................................................................................................................14
3.2 Historische evolutie van media.....................................................................................................................15
Hoofdstuk 4: ‘Nieuwe nieuwe media’ en de technologisering van het woord................................................15
4.1 Inleiding.........................................................................................................................................................15
4.2 Een terugblik. Walter Ong en de “technologie vh schrift”............................................................................16
4.3 McLuhan en “het nieuwe elektronische informatietijdperk”........................................................................16
4.4 ‘Virtual Social Media’: voorbij het gesproken en het geschreven woord.....................................................17
4.5 Virtuele media, scheppende werelden..........................................................................................................17
4.6 Besluit............................................................................................................................................................18
Hoofdstuk 5: Privacy en Artificiële Intelligentie............................................................................................18
5.1 Privacy...........................................................................................................................................................18
a. Wat is privacy?............................................................................................................................................18
b. Privacy als recht..........................................................................................................................................18
5.2 Artificiële intelligentie...................................................................................................................................20
a. Sciencefiction..............................................................................................................................................20
b. Wat is AI?....................................................................................................................................................20
c. AI in het alledaagse leven...........................................................................................................................20
d. AI-hype en AI-vrees....................................................................................................................................20
e. Geschiedenis van AI....................................................................................................................................20
f. Voordelen en problemen van AI.................................................................................................................22
g. Filosofische kwesties..................................................................................................................................22
h. Ethische kwesties........................................................................................................................................23
1
, i. Oplossingen.................................................................................................................................................23
Hoofdstuk 6. Zygmunt Bauman: Ethiek in een vloeibare samenleving...........................................................24
6.1 Inleiding.........................................................................................................................................................24
6.2 Cassandravoorspellers en Panglossianen.....................................................................................................24
6.3 Marshal McLuhan & Jean Baudrillard...........................................................................................................24
a. Marshall McLuhan......................................................................................................................................24
b. Jean Baudrillard..........................................................................................................................................25
6.4 Vier kenmerken van (virtuele) sociale media en hun ethische gevolgen (Bauman).....................................25
a. Vier kenmerken..........................................................................................................................................25
2
, Inleiding: de actualiteit van media-ethiek
Toename van interesse voor ethische dilemma’s en oplossingen
o voornamelijk in medische sector (IVF), biologische sector (klonen, genetische manipulatie) en
bedrijfswereld (relatie baas en werker, loon, lage-loon landen)
o klimaatethiek, corona-crisis
Ook groeiende publieke belangstelling voor media-ethische kwesties
o eerst rond journalistieke ethiek
o accidenteel en enkel bij ‘spectaculaire gevallen’: het ‘gepast’ karakter vd berichtgeving wordt
in vraag gesteld, bv rampen, politieke kwesties, 9/11, vrije meningsuiting
o pas echt opgekomen met de komst van massamedia
Nieuwe digitale media: vraag naar expliciete ethische regulering
o “meteorietinslag met de opkomst vh internet, die een radicale verandering veroorzaakt vh
gehele media-ecosysteem en verandering vd journalistiek” – Ramonet (2011)
o nieuwe vragen: doet men zich anders voor? welke invloed hebben commerciële factoren op
de werkwijze van journalisten? vragen omtrent digitale kloof,..
o online journalistiek (blogs), virtual social worlds (Worlds of Warcraft, MySpace, YT, Netlog,..)
o sociale media (FB, Twitter, Snapchat,..)
o digitale kloof (duidelijker geworden door corona)
o toenemende controle-mogelijkheid, afnemende privacy, fake news, Big data, AI,
algoritmisering (bv online shoppen)
o influencers
o kinderen en sociale media
zaken die ervoor zorgen dat media-ethiek heel belangrijk is geworden & belangrijker wordt
Andere sectoren vh communicatieve veld: marketing en reclame: ‘there is no such thing as bad
publicity’
Hoofdstuk 1: Wat is ethiek?
1.1 Terminologie: moraal/moraliteit/ethiek
Verschil tussen moraliteit en ethiek > éthos vs èthos
o éthos = geheel van gewoontes, regels en gedragsvormen in een bepaalde groep
o èthos = karakter of grondhouding vh menselijke handelen; de gezindheid van waaruit het
handelen tot stand komt, hoe mensen denken over de moraal
Cruciale begrippen: moraal/moraliteit/ethiek
o moraal: geheel van gedragsregels, normen en waarden ve bepaalde gemeenschap (~ éthos)
deze regels,.. worden vanzelfsprekend genomen:
moraal is niet ten volle gereflecteerd: het is bovenpersoonlijk (weten wat er verwacht
wordt), ze is nooit specifiek op 1 persoon en is dus niet het resultaat van individuele
reflectie
‘moraal gedragen’ = menselijke gedragingen zoveel mogelijk in overeenstemming
brengen met de gangbare zeden en gewoonten van die gemeenschap
o moraliteit
handelingsbewustzijn; normen en verplichtingen houden hier verband met het
standpunt vh handelende subject en het bewustzijn dat ermee gepaard gaat
de normen en wetten in een gemeenschap vinden hun grondslag in een persoonlijke
reflectie omtrent het goede handelen
o ethiek
reflectie over moraal en moraliteit op systematische en kritische wijze
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dw_vub. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.