Recht m.b.t. sekse,
seksualiteitsbeleving en
voortplanting (L. Stevens)
Inhoudsopgave
0. INTRODUCTIE............................................................................................................................................. 2
DEEL 1. RECHT MET BETREKKING TOT SEKSE................................................................................................... 3
1.1. JURIDISCHE CONCEPT “GESLACHT”.........................................................................................................................3
1.2. JURIDISCHE RELEVANTIE VAN GESLACHT................................................................................................................11
1.3. RECHT EN GENDER............................................................................................................................................12
DEEL 2. RECHT MET BETREKKING TOT SEKSUALITEITSBELEVING....................................................................21
2.1. #METOO........................................................................................................................................................21
2.2. HOE LEGAAL TE FLIRTEN.....................................................................................................................................25
2.3. STRAFRECHT EN SEKSUALITEITSBELEVING...............................................................................................................29
2.3.1. RECHT OP BESCHERMING TEGEN ONGEWENSTE SEKSUALITEITSBELEVING.................................................................30
2.3.2. RECHT OP BESCHERMING VAN GEWENSTE SEKSUALITEITSBELEVING........................................................................49
2.3.3. ELEMENT VAN HET PRIVÉLEVEN VS. PLICHT TOT PRIVACY?...................................................................................59
DEEL 3. GASTLEZING: PROSTITUTIEBELEID IN ANTWERPEN...........................................................................66
3.1. SITUATIE.........................................................................................................................................................66
3.2. AANPAK..........................................................................................................................................................68
3.3. SOORTEN PROSTITUTIE......................................................................................................................................69
1
,0. Introductie
Cursus
o ze houdt van interactie, goed chatten
o Liesbet Stevens
juriste
geregeld aan bod in de media als expert, vnl. nu met Bart De Pauw
ze staat wel heel erg klaar voor ons! (wil gaan wandelen met groepjes, staat open
voor vragen tijdens en tussen lessen etc.)
zeker laten weten als bijkomende opdrachten te veel worden!
o trigger warning: soms vermelding/bespreking van seksueel grensoverschrijdend
gedrag
o master Gender & Diversiteit heeft 5 SP, al de rest 4 SP zij krijgen bijkomende
opdracht; nog niet beslist of anderen die opdracht ook moeten/mogen doen
o 3 delen
sekse
seksualiteitsbeleving: het doen van seks
voortplanting (valt meestal weg bij de lessen en dus ook voor het examen; voor
het examen dus enkel kennen wat behandeld is in de lessen, literatuur op Toledo
dus niet per se kennen tenzij aan bod gekomen in de les)
Examen
o schriftelijk
o reeks meerkeuzevragen (zonder giscorrectie), waar je uitleg bij mag geven; ook open
vragen en invulvragen
o grote lijnen van strafbaarstellingen/misdrijven kennen, maar nooit “wat staat er in
artikel X van wetboek Y”
o voorbeeldvragen op Toledo
Verwachtingen
o heel multidisciplinair, want mensen uit heel diverse richtingen
o bewust zijn van eigen opvattingen en mogelijke andere opvattingen
o verschillende normstelsels, waaronder het (straf)recht, moraal, culturele normen (vb.
incest tussen vrouw 18j en vader 50j is moreel onverantwoord bij ons, maar niet
strafbaar)
o functies van recht
conflicten beslechten, op heel dwingende wijze door de werking regelt het ook
veel gewone omgangsvormen (vb. stoppen aan een rood licht) om gedrag te
ordenen
DUS je merkt het bestaan van recht pas op als er iets fout loopt (cf. huwelijk werd
niet gespecificeerd als tussen man en vrouw in het recht, totdat mensen van
hetzelfde geslacht wilden trouwen impliciete vooronderstellingen vh recht
kwamen boven)
2
,DEEL 1. Recht met betrekking tot sekse
1.1. Juridische concept “geslacht”
Beter zonder geslacht?
o extra info: doctoraat van Pieter Cannoot (UGent)
o gedachtenexperiment: morgen wakker worden als het andere geslacht ben je dan
nog jij?
wisselende antwoorden van studenten: sommigen wel, sommigen niet
juridisch gezien wordt geslacht bepaald en geregistreerd door wat op je ID-kaart
staat
maar geslacht is natuurlijk veel meer dan dat
niemand heeft ID-kaart bovengehaald om te checken welk geslacht ze zijn
cf. The Left Hand of Darkness (Ursula Le Guin): fictieverhaal over wereld waarin
mensen geslachtsloos zijn behalve gedurende 1 week per maand waarin ze
volledig man of vrouw worden (en iedereen is dus soms eens M, soms eens V)
o zin en onzin van juridische categorie “geslacht”?
Juridische uitgangspunten van het concept “geslacht”
o (1) iedereen is vrouw of man (of nog: er is geen derde/andere mogelijkheid)
ondertussen veel meer bewustzijn dat het juridisch geslachtsconcept binair is en
dat niet iedereen zich goed voelt in die tweedeling
eigenlijk heel impliciet, want er is geen uitdrukkelijke vermelding van die
binariteit
wel duidelijk impliciete binariteit in andere strafartikels
vb. Artikel 373 alinea 1 Strafwetboek
De aanranding van de eerbaarheid, met geweld of bedreiging gepleegd op
personen van het mannelijke of vrouwelijke geslacht, wordt gestraft met
gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar.
Ø mannelijk of vrouwelijk geslacht, geen derde mogelijkheid
Ø vroeger: zelfs twijfel of aanranding wel kan bij mannen, maar dat is in het
Belgische recht nooit in twijfel getrokken (in BE: vrouwen worden
aangerand door hele leven, mannen vnl. als minderjarigen)
NB: wat met mensen die zich niet in die tweedeling voelen passen?
o (2) iedereen heeft een geslacht (of nog: er zijn geen geslachtloze mensen)
er zijn geen mensen voor wie géén geslacht geregistreerd is
ook weer niet letterlijk in een wetboek vermeld, maar wel weer impliciet in wetten
vb. Artikel 57 Burgerlijk Wetboek
De akte van geboorte vermeldt:
1° de dag, het uur, de plaats van geboorte, alsmede het geslacht, de naam en
de voornamen van het kind;
2° het jaar, de dag, de plaats van geboorte, de naam, de voornamen en de
woonplaats van de moeder en de vader, zo de afstamming langs vaderszijde
vaststaat;
3° de naam, de voornamen en de woonplaats van de aangever.
3
, sidenote: geboorteakte nodig om rechtspersoonlijkheid op te starten en
”juridisch te bestaan”, zodat er geen kinderen tussen de mazen van het net
vallen
“ik ben geen man of vrouw” heeft geen plaats binnen het recht
o (3) iedereen heeft slechts één geslacht (of nog: er zijn geen mensen die tegelijkertijd
tot meerdere geslachten behoren)
te maken met non-binariteit (buiten het binaire) + genderfluïditeit (veranderende
plaats op het spectrum)
opnieuw enkel impliciet
zie opnieuw artikel 57 van Burgerlijk Wetboek
“het” (en niet ”de geslachten”, “een geslacht” etc.)
we moeten telkens echt zoeken naar die impliciete verwijzingen
o (4) geslacht is een gegeven (of nog: je mag je geslacht niet kiezen)
procedure: geslacht wordt objectief vastgesteld bij aangifte vd geboorte
partner van de bevallen vrouw gaat naar de gemeente om geboorte aan te
geven
geslachtsbepaling is gebeurd obv verklaring van geneesheer/vroedvrouw
ambtenaar van de burgerlijke stand registreert het geslacht
criteria voor geslachtsbepaling
somatische kenmerken: uiterlijk waarneembare morfologische
geslachtskenmerken, gonadische, hormonale en genetische kenmerken
psychosociale kenmerken: genderidentiteit, quid genderexpressie
NB: uitwendige geslachtskenmerken soms onduidelijk!
Ø mogelijk gezwollen als gevolg vd bevalling (gewoon even wachten dan)
Ø soms onduidelijk geslacht omdat het niet de vanzelfsprekende
geslachtskenmerken zijn verder zoeken naar inwendige
geslachtskenmerken (baarmoeder/eierstokken/prostaat), hormonale
opmaak, genetische opmaak
dus geslachtsbepaling is NIET “hoe voel je je?” aan de baby vragen
Ø nog geen beeld van genderID van het kind
Ø baby wordt meteen in een bepaalde rol gestopt, dus genderexpressie is
ook nog niet duidelijk (bepaalt eigen kleding en speelgoed niet altijd)
recent meer en meer besef dat geslachtskenmerken niet de enige factoren
zijn die gender bepalen
o (5) geslacht is in principe onveranderlijk (of nog: je kan – in principe – niet van
geslacht veranderen)
vroeger: in principe is geslachtsregistratie onveranderlijk
uitzonderingen
materiële vergissing: als ambtenaar per ongeluk verkeerd noteert
Ø vb. dokter zegt M, maar ambtenaar noteert V; komt uit op 12 jaar als de
ID-kaart wordt aangemaakt
Ø komt niet vaak voor, maar is ook niet echt een “verandering” want oorzaak
ligt bij een fout vd ambtenaar
interseksualiteit: kenmerken van beide geslachten
trans personen (NB: bij voorkeur “trans” schrijven, niet “transgender”):
ondertussen eigenlijk bijna geen uitzondering meer omdat het vaker voorkomt
o (6) geslacht is weinig privacy-gevoelig
4
