Reader ‘Juridische en
gedragswetenschappelijke
aspecten van politie’
Prof. Dirk Van Daele
,HOOFDSTUK 5: HET POLITIEBESTEL IN DE PERIODE 1980-1995
Het rapport van de Bendecommissie
De bevindingen van de commissie in 3 clusters
1. Waarom bleven de misdaden van de bende van Nijvel onopgelost?
2. Organisatie en werking van de politiediensten
3. Organisatie en werking van de inlichtingendiensten
1. Waarom bleven de misdaden van de bende van Nijvel onopgelost?
• Ongewone, politieke karakter van de misdaden
• Wantrouwen tussen den onderzoekers onderling en tussen onderzoekers en
magistraten
• Politiediensten en inlichtingendiensten plaatsten eigen belang boven het algemeen
belang
• Gebrek aan de nodige middelen om georganiseerde misdaad aan te pakken
• Onoordeelkundig gebruik van informanten
• Onbestaande communicatie tussen de politiediensten en magistratuur
• Gebrekkige leiding over het onderzoek
• …
Het valt op dat de commissie geen enkele poging deed om bovenstaande factoren met elkaar
in verbinding te brengen. Het gevolg hiervan was een lang rapport over de politiediensten, de
ondersteunende, technische, administratieve en tactische instanties.
2. De organisatie en werking van de politiediensten
• Aan de gemeentepolitie werd maar beperkte aandacht besteed
• De brigades van de gerechtelijke politie hadden 2 richtingen aan bevindingen
o De organisatie van de gerechtelijke politie vertoonde gebrek aan samenhang
o De bemanning en uitrusting was ver achtergebleven in vergelijking met de
Rijkswacht
• De Rijkswacht was volgens de commissie een militair korps met een strakke hiërarchie
o Rijkswacht beschikte over het centraal bureau voor opsporingen (CBO), wat een
goed centraal geleid informatiecentrum was
• Algemeen probleem met coördinatie en samenwerking
o Was een structurele en persoonlijke onderlinge strijd
o Er waren uiteenlopende diensten met verschillende zeggenschaps-
verhoudingen en de leden van de diensten hadden een aversie van elkaar
1
,3. De organisatie en werking van de inlichtingendiensten
• De commissie maakte een vrij scherp onderscheid tussen de politiediensten en de
inlichtingendiensten
• De veiligheid had zich volgens de commissie vrij passief gedragen en geen vruchtbare
inbreng in het onderzoek naar de daders van de bende had gehad
De voorstellen van de commissie
• Op korte termijn
o Drie politiediensten behouden, maar ze moesten territoriaal georganiseerd
worden op niveau van de gerechtelijke arrondissementen
• Op langere termijn
o Opteren voor één politiedienst voor gerechtelijke opdrachten en één
onafhankelijke dienst voor wetenschappelijke politie
o Nationale politiediensten moesten een ondersteunende functie vervullen op
aanvraag van de lokale politiediensten
o Arrondissementeel comité voor politiebestuur om taken te organiseren, advies
te geven inzake politiebeleid en functioneren als tuchtraad in eerste aanleg
o Per arrondissement een veiligheidscomité oprichten als gespreksforum voor
alle betrokken geledingen
o Rijkswacht moest op een civiele wijze georganiseerd worden
o Extern controleorgaan voor alle ambtenaren met politiebevoegdheid
o Oprichting nationaal instituut voor criminalistiek
o Proactieve gerechtelijke politieoptreden structureren
• De commissie deed geen voorstellen over de interne en externe demilitarisering en
democratisering van de Rijkswacht.
De reactie van de toenmalige regering: de Pinksterplannen I en II
Het Pinksterplan I (1990)
De concrete inhoud
• Het was een beleidsplan voor het politiewezen en stond voor een reorganisatie
• Officiële organisatie van vijfhoeksoverleg
• Opstelling wet op de politiefunctie
• Herwaardering gemeentepolitie
• Overheveling van het beheer van de Rijkswacht
• Uitbreiding gezag MvJ en bevoegdheden commissaris-generaal
• Ondersteunende diensten integreren in een gemeenschappelijk dienstencentrum
• Harmonisering van het administratief e statuut van de leden van de diensten
• Oprichting van een parlementaire politiecommissie
2
, De uitgangspunten, doeleinden en zwaartepunten in het plan
• Uitgangspunten
o De algemene politiediensten moesten behouden worden
o Er moet geen koppeling gemaakt worden tussen de organisatie van het
politiewezen en de organisatie en regeling van het onderzoek in strafzaken
• Doeleinden
o Vergroting van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het bestaande
systeem
▪ Door gemeenschappelijk instituut voor informatica, wetenschappelijke
politie, etc.
o Controleerbaarheid en aanspreekbaarheid (accountability) vergroten
▪ Door externe comités van toezicht op de politie- en inlichtingendiensten
• Harde kern van het beleid
o Overheveling van het beheer van de Rijkswacht naar de Minister van
Binnenlandse Zaken
o De modernisering van de gemeentepolitie
De uitvoering van het plan
• Een jaar na het Pinksterplan I waren noch de centrale punten van het beleid, noch de
meest flankerende beleidsmaatregelen in het parlement ter sprake gebracht
• Na twee jaar was nog steeds geen sprake van een beleidsimpasse
De vernieuwing van het bestel
• De vernieuwing van de zeggenschapsstructuur
o Zeggenschap van de Minister van Binnenlandse Zaken
▪ Grootste deel van het beheer van de Rijkswacht en was meer betrokken
bij het algemeen beheer van de gemeentepolitie
o Zeggenschap van de Minister van Justitie
▪ Versterking van zijn positie
o Institutionalisering van parlementaire en semi-parlementaire controle op
niveau van het politiewezen
o Formalisering van het vijfhoeksoverleg
• De vernieuwing in het executieve vlak
o Intergemeentelijke samenwerking tussen de korpsen van de gemeentepolitie
o Centraal beleid om gemeentelijke politiekorpsen intergemeentelijk te laten
samenwerken
o Piramidale structurering van de gerechtelijke politie
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JLVH. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
