Politiek en Beleid
H7: De politiek vs. Het politieke
DE politiek HET politieke
= vele praktijken van politiek systeem = systeem in vraag stellen
(besluitvorming, regering, parlement,…) = wijze waarop samenleving georganiseerd is +
= kunst van de besluitvorming en het goed hoe anders/verder vormgeven
bestuur = maats debat over hoe we willen samenleven,
systeemwereld ! het samenleven vormgeven/organiseren
Consensus (overeenstemming) leefwereld !
Descensus (in gesprek mogelijkheid om oneens
te zijn met elkaar)
Geloof in kracht van consensus: 18e-19e eeuw
!! boek van Jean-Jacques Rousseau: nood aan sociaal contract tss vrije individuen = basis v
democratische staat = op vrijwillige basis stukje v individuele vrijheid loslaten om zo in groep
afspraken te maken
- Volonté générale = algemene wil/algemeen belang
= wat is in belang v iedereen/volledige gemeens/samenleving
-- > uitkomst v maats debat, collectieve kwestie die hele gemeens aangaat (volksgezondheid,
economische groei, armoede bestrijden,…)
Bestaat geen objectieve, ‘juiste’ invulling van: meerderheden en meerderheidsopvattingen
veranderen over tijd (vb. racisme)
VB. kot moet proper zijn muren in groen
- Volonté de tous = de wil van allen
= optelsom v alle individuele wensen
= belangen v alle individuen apart die we optellen
VB. op kot z afspraken nodig: bij iedereen apart luisteren wat ze bel vinden: we doen dat allemaal!
VB. Ben Weyts: kritiek op belbussen: w door weinig mensen gebruikt: niet afschaffen?
= volonté de tous -- > niet veel vraag naar, aan iedereen apart vragen en optelsom nemen:
komt niet hoog uit
SW’ers en dorp: zo duw je mensen terug in isolement
= volonté générale -- > iedereen recht op vervoer
1. Liberale democratie - DE politiek
In democratische samenleving: meerderheid (maats consensus) bepaalt welke keuzes w gemaakt
pol. debat stemming meerderheid v stemmen = resultaat uitgevoerd
Heeft de meerderheid altijd gelijk?
Nee: niet omdat een beslissing via meerderheid v stemmen tot stand is gekomen dat het een
democratische beslissing is
,Reden 1 meerderheid maakt niet noodzakelijk de meest rationele, rechtvaardige of morele keuzes
-- > meerderheid kan zeer onderdrukkende en onrechtvaardige keuzes ondersteunen
Vb. Racisme tegenover Afro-Amerikaanse gemeenschap in VS – blanke meerderheid besliste
dat blanke ras superieur was tegenover mensen met zwarte huidskleur
‘normaal’ dat blanken privileges kregen + dat zwarten ondergeschikt waren aan blanken
-- niet stemmen, enkel toegang tot laagbetaalde jobs, anders berecht, niet zomaar overal
neerzitten in bus (Rosa Parks), afzonderlijke openbare toiletten
Rosa Parks: plek in de bus niet afstaan aan blanke man en gearresteerd -- >
emancipatiebeweging jaren 60: andere zwarte burgerrechtenactivisten besluiten op
te komen voor Parks + niet langer gebruik maken v bussen (tegen rassenscheiding in
openbaar vervoer: geleid door Martin Luther King: rassenscheiding in bussen
afgeschaft (Rosa als één vd pioniers v Amerikaanse burgerrechtenbeweging)
Vandaag: nieuwe vormen v racisme: sinds terroristische aanslag v 11 september 2001:
terroristen = moslims uit Midden-Oosten = islamracisme o.b.v. uiterlijk, herkomst, geloof
verdacht, anders behandeld of uitgesloten (vb. moslimban in Amerika (antiterroristische
maatregel, binnenlandse veiligheid beschermen)
Reden 2 gebruikt (misbruikt) meerderheidspositie om eigen particuliere belangen voor te stellen als
volonté générale: machtspositie proberen te reproduceren
VB. Racisme: blanke meerderheid misbruikt de meerderheidspositie om ongelijkheid en
uitsluiting tegenover zwarten te normaliseren en zo machtspositie te bestendigen
VB. belbussen afschaffen: vanuit argument dat meerderheid v bevolking (volonté de tous)
hier niks aan heeft, geen rechtvaardige beslissing vanuit algemeen belang (volonté générale):
iedereen recht op mobiliteit
! meerderheid hoeft niet per se in aantal meerderheid te zijn: arme mensen k minderheid zijn
ondanks grote aantal, mensen met macht z meerderheid ondanks kleine aantal
Hegemonie (sleutelbegrip in hoe politiek werkt) – Chantal Mouffe
= overwicht van één (culturele, politieke, religieuze, sociale,…) groep over andere groepen
Mouffe: Westerse liberalisme is kern van hegemoniale orde: westerse (liberale) waarden w superieur
gezien tov rest vd wereld
Hegemoniale orde is…
- Contingent = machtsverhoudingen ontstaan niet vanuit een rationele logica, maar zijn
gevolg v reeks toevalligheden (geen wetenschappelijke uitleg voor onze wereldorde, kon er
ook anders uitgezien hebben) vb. kon ook Congo zijn die België koloniseerde, zwarten die als
superieur w gezien tegenover blanken, Communisme die won van Kapitalisme tijdens jaren
80/90 met Koude Oorlog en val Berlijnse muur,…
, - Constitutief = wanneer één groep kan heersen over alle andere groepen, w overheersende
groep op den duur gezien als norm/’normaal’ voor al die andere groepen (filosofie, cultuur,…
= ‘normale orde’, w niet in vraag getrokken (vb. superioriteit v Westerse samenleving))
VB. Racisme, kolonisatie, slavernij: indicatoren v hegemoniale houding v Westen tegenover rest vd
wereld
Belgische kolonie Congo onder bewind v koning Leopold II: onbeschaafde volkeren
beschaven
VB. vandaag: Rutten: “onze manier v leven is superieur aan alle andere id wereld” (n.a.v.
hoofddoekenverbod)
constitutieve karakter v hegemoniale orde: alle opvattingen, culturele tradities, verhoudingen,…
die dominante orde in vraag trekken w geproblematiseerd/als inferieur voorgesteld (vb.
uithuwelijken v bruiden, afranselen v homo’s, meisjes en jongens niet samen zwemmen,…)
Politieke correctheid
= vermijden v uitspraken/handelingen die door meerderheid als beledigend of discriminerend
ervaren w tegenover bep (minderheids)groepen of die indruisen tegen meerderheidsstandpunt over
gevoelige kwesties
= hoe meerderheid spreekt over bep minderheid
-- alle ‘hate speech’, discriminerende of niet-inclusieve uitdrukkingen op gebied geslacht, ras, sociale
klasse,… vermijden
Vb. native Americans i.p.v. indianen, zwarte i.p.v. neger en persoon met Afrikaanse roots
i.p.v. zwarte, minder mobiele mensen i.p.v. zwakzinnigen
VB. Woord allochtoon schrappen uit bestuursakkoord stad Gent – sluit uit (nu: Gentse
Marokkaan)
! pol correct taalgebruik is ook genderneutraal: hij/zij, verpleegkundige i.p.v. verpleegster
! inhoud v politieke correctheid is ah verschuiven (wat in jaren 90 als politiek correct werd gezien, is
dat nu niet meer)
VB. campagne v Vlaamse overheid om nieuwe werknemers te werven, diversiteit op de
werkvloer: bericht gepaard met foto van werkkracht v VO met hoofddoek -- > racistische
commentaren
- geeft foutieve beeld dat iedereen die bij VO werkt religieuze symbolen mag dragen,
maar is niet zo: VO moet neutraal zijn
Vandaag: bericht verwijdert, omwille v neutraliteit
Jaren 90: afkeuren als politiek correct, racistische uitspraken veroordelen
SAMENVATTEND
- meerderheid is niet altijd meerderheid (aantal)
- meerderheid neemt niet noodzakelijk rechtvaardige, rationele beslissingen
- meerderheid gebruikt machtspositie om hegemonie te versterken
- consensus (compromis) sluit/blokkeert de discussie ten gunste van de meerderheid