Mens, samenleving en economie
De sociale zekerheid - “back
to basics”
Schakelprogramma Handelswetenschapen KUL Campus Brussel
Academiejaar 2020 - 2021
Onderdeel Sociologie
Prof. Lieve De Lathouwer
, 2
Contents
1. Deel 1: Inleiding in de sociale zekerheid.............................................................................................4
1.1. Doelstellingen..............................................................................................................................4
1.2. Historisch perspectief (Bismarck versus Beveridge)....................................................................4
1.2.1. Schematische voorstelling....................................................................................................4
1.2.2. Bismarck (1862 tot 1890)......................................................................................................4
1.2.3. Beveridge (20ste eeuw)..........................................................................................................5
1.3. Onderscheid sociale verzekeringen en sociale bijstand...............................................................6
1.4. Kenmerken sociale verzekekeringen...........................................................................................6
1.4.1. Bieden een inkomen bij het zich voordoen van een erkend sociaal risico............................6
1.4.2. Band met het arbeidsverleden.............................................................................................8
1.4.3. Risico 2: Sociale verzekeringen verschaffen vervangingsinkomens en
inkomensaanvullende uitkeringen..................................................................................................9
1.4.4. Professionele opbouw van sociale verzekeringen..............................................................11
1.5. Het sociale verzekeringsprincipe en de solidariteitsprincipes...................................................12
1.5.1. Het verzekeringsprincipe: relatie tussen risico, premie en prestatie..................................12
1.5.2. Het solidariteitsprincipe......................................................................................................13
1.6. De sociale bijdragen en de financieringsstructuur.....................................................................15
1.6.1. Algemene principes............................................................................................................15
1.6.2. Tabel: Bijdragepercentages in de stelsels van werknemers en van zelfstandigen..............15
1.6.3. Verdelingswerking van de heffingen...................................................................................16
1.6.4. Inkomsten sociale zekerheid werknemersstelsel 2018.......................................................17
1.7. De sociale zekerheidsuitkeringen (de uitkeringsstructuur)........................................................17
1.7.1. Basisbegrippen van de uitkeringsstructuur.........................................................................17
1.7.2. Voorbeelden van de vervanginsuitkeringen van de sociale zekerheid (privé)....................18
1.8. De organisatie van de sociale zekerheid (de uitvoeringsstructuur)...........................................24
1.8.1. De organisatie van de sociale zekerheid voor werknemers (privésector)...........................24
1.8.2. De organisatie van de sociale zekerheid voor zelfstandigen...............................................24
1.8.3. De organisatie van de sociale zekerheid voor overheidspersoneel....................................25
1.9. De sociale bijstand.....................................................................................................................25
1.9.1. Wat is de sociale bijstand?..................................................................................................25
1.9.2. De vier sociale bijstandsregelingen.....................................................................................26
1.10. De drie pijlers van de sociale zekerheid...................................................................................26
2. Deel 2: Beleidsdiscussie: Toekomst van onze sociale zekerheid.......................................................27
2.1. De grote uitdagingen van de toekomst......................................................................................27
, 3
2.2. Zoom op de (on)doelmatige werking van de sociale zekerheid.................................................29
2.3. Meten van doelmatigheid van de sociale zekerheid vanuit perspectief armoedebestrijding....30
2.3.1. Armoedelijnen gebruiken voor de bepaling van armoede in de bevolking.........................30
2.3.2. Armoedenormen voor België (2012)..................................................................................31
2.3.3. Blijvende armoede: armoederisico vóór en nà sociale zekerheidsuitkeringen bij 20-59
jarigen (=actieve bevolking)..........................................................................................................31
2.3.4. Conclusie van al dit armoede-onderzoek:...........................................................................32
2.3.5. Analyse armoede actieve bevolking....................................................................................33
2.4. Jobs zijn niet ten goede gekomen aan de laaggeschoolden......................................................33
2.4.1. Werkzaamheidsgraad (25j – 54j) naar scholingniveau, Vlaanderen (2018)........................33
2.4.2. Oorzaken van structurele werkloosheid/inactiviteit bij laaggeschoolden (=lage
tewerkstelling...............................................................................................................................34
2.5. Doelmatigheid van de sociale zekerheid: remmen de uitkeringen het arbeidsaanbod?...........35
2.6. Samenvatting en conclusies.......................................................................................................35
2.6.1. De drie doelstellingen van de welvaartsstaat.....................................................................35
2.6.2. De tragiek van de welvaartsstaat........................................................................................36
2.6.3. Het nieuwe beleidsparadigma van de actieve welvaartsstaat............................................36
2.6.4. De EU2020 strategie: een strategie voor groei in de EU.....................................................37
2.7. Conclusie...................................................................................................................................37
3. Q&A sessie (18/11/2020)..................................................................................................................38
, 4
1. Deel 1: Inleiding in de sociale zekerheid
1.1. Doelstellingen
1.2. Historisch perspectief (Bismarck versus Beveridge)
1.2.1. Schematische voorstelling
Bismarck vs. Beveridge
Wie? Bismarck (1862 tot 1890) Beveridge (20ste eeuw)
Wie is ‘de verzekerde’? Contributie Burgerschap
Link met arbeidscontract (sociale (Alle burgers)
bijdragen)
Wie is ‘de verzekeraar’? Professionele opbouw: De overheid
a) werknemersstelsel
b) zelfstandige stelsel
c) overheidspersoneel
d) specifieke stelsels
Financiering Werkgevers en Uniforme premies, algemene
werknemersbijdragen op de lonen belastingen
Uitkeringen Loongerelateerd (% verloren loon) Uniforme uitkeringen (flat-rate),
Doel: vervanging verworven dikwijls afhankelijk van het
levensstandaard gezinsinkomen
Doel: minimuminkomens
bescherming
Rol sociale bijstand Beperkt, laatste vangnet Zeer groot
Filosofie Verworven levensstandaard Minimale inkomenswaardering
beschermen via loongekoppelde voor alle burgers
uitkeringen
1.2.2. Bismarck (1862 tot 1890)
1.2.2.1. Wie?
Rijkskanselier in Duitsland vanaf 1870
De eerste persoon in Europa die een nationale én verplichte sociale verzekering in leven riep.
1.2.2.2. Wat?
Bismarck was op zoek naar een manier om sociale bescherming te creeëren door te breken in het
arbeidscontract van werknemers.
Hij was op zoek naar een nieuwe manier van sociale bescherming omdat de huidige vorm van
armenzorg (die al sinds de middeleeuwen bestond) niet langer voldeed voor hem.
OMDAT:
Via het arbeidscontract verhuurt de werknemer zijn arbeidskrachten aan de werkgever. De
werknemer is dus economisch afhankelijk van de werkgever.
Wanneer de werknemer niet langer kan komen werken (te oud, te ziek, arbeidsongeval, werkloos…)
en het arbeidsinkomen valt weg, was dit een zeer grote onzekerheid voor de werknemer. Dit zijn
sociale risico’s
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Margothw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
