HISTOPATHOLOGIE
PATHOLOGIE VAN DE CEL
o Normale cel => homeostase = evenwicht tussen functie en structuur
• Als homeostase verstoord wordt door
▪ Stress
• REVERSIBEL => adaptatie = cel past zich aan en bereikt nieuwe
homeostase
▪ Schadelijke stimulus => celschade
• IRREVERSIBEL => celdood (fysiologisch / pathologisch)
• REVERSIBEL => opnieuw homeostase
o Fysiologische omstandigheden => in gezondheid
o Pathologische omstandigheden => in ziekte
o Mutaties in de celkern van irreversibele schade kunnen leiden tot ontstaan van maligne kanker
Adaptatie:
Reversibele functionele
en structurele respons →
nieuwe steady state
1 – adaptatie van cellulaire groei en differentiatie
o Reversibele respons op extreme fysiologische stress of pathologische stimuli
o Veranderingen in celgroei, celgrootte of differentiatie
o Intracellulaire accumulatie
o Diverse moleculaire mechanismen
Hypertrofie (1e adaptatiemechanisme)
o = Toename van celgrootte => toename in volume van het orgaan => actieve synthese ➔ meer
functie vervullen
o Verhoogde synthese van structurele componenten
o Fysiologisch of pathologisch
• Pathologisch => toegenomen functionele behoefte
▪ bv te hoge bloeddruk : hypertrofie van hartspiercellen dus hart heeft meer
workload; verhoogde functionele behoefte van hartspier -> spierwand dikker
• Fysiologisch => specifieke hormonale stimulatie
▪ bv bodybuilder : spieren zetten uit dus cellen kunnen meer workload leveren
▪ bv tijdens zwangerschap : hormonale stimulus waardoor uterus toeneemt =>
meer cytoplasma en celkernen uiteen
1
,Hyperplasie (2e adaptatiemechanisme)
o = toename van het aantal cellen in een orgaan of weefsel
o Proliferatie van mature cellen oiv groeifactoren of regeneratie afkomstig van stamcellen
• Niet alle weefsels nog in staat tot proliferatie
o Vaak gepaard met hypertrofie
• Bv tijdens zwangerschap : hypertrofie + hyperplasie
• Bv hartspier : hyperplasie NIET mogelijk
o Fysiologische hyperplasie
• Hormonale hyperplasie
▪ Bv borstklier tijdens borstvoeding : tussenliggend stroma afgenomen en lobuli
toegenomen => toename van cellen
• Compensatoire hyperplasie
▪ Compensatie voor verlies van deel van orgaan
▪ Bv deel van lever weghalen : zal vanzelf weer terug groeien => toename van
cellen ➔ functionele massa wordt hersteld
o Pathologische hyperplasie
• Extreme stimulatie of groeifactoren
▪ Bv wratten : virale groeifactoren => vingervormige uitstulpingen aan het
oppervlak (huid) ontstaan => toename van cellen
• Normale controlemechanismen van celgroei
▪ Bv bij schade zullen cellen doodgaan, maar dit is niet zo bij kankercellen =>
toename van cellen
• ongecontroleerd
Atrofie (3e adaptatiemechanisme)
o = afname van volume van een orgaan of weefsel door afname in celgrootte en aantal cellen
• Bv cel die zijn functie gaat beperken om te kunnen overleven in een milieu waar weinig
voedingsstoffen aanwezig zijn
o Verminderde eiwitsynthese en verhoogde eiwitafbraak in de cellen
o Fysiologisch of pathologisch
o Oorzaken
• Verminderde werkbelasting
▪ Bv. Been in gips => atrofie van de skeletspieren
• Denervatie atrofie = de aansturing bv zenuw die uitgeschakeld wordt
• Ischemie = onvoldoende bloedvoorziening => niet genoeg zuurstof
• Onvoldoende voeding (metabole nood daalt -> verminderde functie)
• Verlies van endocriene stimulatie (gebrek aan hormonale stimulatie)
▪ Bv borstklier bij postmenopauzale vrouw : stimuli vallen weg dus klierbuizen
nemen af
• Druk
▪ Bv goedaardige tumoren : groeien en duwen daardoor andere delen weg
2
,Metaplasie (4e adaptatiemechanisme)
o = reversibele wijziging waarbij een gedifferentieerd celtype vervangen wordt door een ander
gedifferentieerd celtype (adaptatie)
• Verandering van stamcellen / reservecellen in epitheel en ongedifferentieerde
mesenchymale cellen in bindweefsel ipv de al gedifferentieerde cellen
• Nieuw celtype is beter bestand tegen de stimuli die op de cel inwerken
▪ Vanuit precursorcellen oiv groeifactoren
o Oiv cytokines, groeifactoren en extracellulaire matrix componenten
o Vaak komt plaveisel epitheel in de plaats
o Metaplasie kan leiden tot carcinoma in situ
• In situ => kwaadaardige tumor, beperkt door epitheel
• Cellen met squameus epitheel nemen toe (C)
• Geen polarisatie meer van atypische cellen (F) => kwaadaardige tumor => kan verder
evolueren ➔ alle cellagen worden bevolkt met verschillende celtypen
o Squameuze metaplasie bij rokers
• Epitheel van de luchtwegen verandert in plaveisel epitheel (= squameus epitheel)
• Door de continu schadelijke stimuli
▪ + => dit soort epitheel is meer beschermend tegen de rook
▪ - => minder wegvoering van vuil => het oorspronkelijk epitheel in de longen
bevat trilharen met slijmvliezen (mucus) die vuil wegvoeren ➔ makkelijker
infecties (functieverlies) + kan ontaarden in maligne kanker
o Barret oesofagus
• Plaveiselepitheel van distale slokdarm verandert in glandulair epitheel => komt door
maagzuur die vanuit maag in slokdarm komt (reflux)
▪ Beter bestand tegen zure omgeving
• Diagnose : endoscopie en biopsie
• Verhoogd risico op slokdarmcarcinoom (slokdarmtumor) => endoscopische follow-up
met bioptname
• Laaggradige en hooggradige dysplasie
Intracellulaire accumulaties (metabole stoornissen in de cel)
o Wat?
• Normale cellulaire component
• Abnormale endogene of exogene producten
• Pigment
Lipiden, eiwitten, glycogeen, hyalien
o Hoe?
• Abnormaal metabolisme van normale endogene substantie
• Mutaties die wijzigingen in eiwitaanmaak en transport veroorzaken
• Depositie van een abnormaal exogeen product
3
, o 4 mechanismen
1) Te veel endogeen product gevormd => overmaat => opstapeling in de cel
2) Abnormaal endogeen product gevormd => gemuteerd eiwit geeft problemen bij bv
transport => opstapeling in de cel
▪ Bv eiwitten
• Mutatie waardoor abnormaal eiwit wordt aangemaakt
• Autosomaal recessieve aandoening
• probleem : alfa-1-anti-trypsinogeen deficiëntie
o alfa-1-anti-trypsinogeen zorgt normaal dat proteasen gezond
weefsel minder kunnen aantasten => bij tekort kan het gezond
weefsel dus wel aangetast worden => longcapaciteit daalt
doordat alveolaire septa afgebroken worden
• functie: inhibitie van proteasen
o enzymen: immuunverdediging
o proteasen nadeel: werking ook op gastheerweefsel
3) Specifiek enzym tekort => transport kan niet doorgaan => opstapeling in de cel
▪ Mutatie op genniveau -> enzyme is er niet -> endogeen product stapelt zich
▪ Bv glycogeen
• Glycogeen storage diseases
o Genetische aandoeningen
o Deficiëntie in een van de enzymen betrokken bij synthese of
afbraak van glycogeen => opstapeling van glycogeen
o Verschillende soorten afhankelijk van welk enzym deficiënt is
4) Exogene producten kunnen niet verwerkt worden => opstapeling in de cel
▪ Bv pigment
• Exogeen
o Anthracosis thv longparenchym en pulmonale lymfeklieren door
koolstof in de lucht => cytoplasma van lymfeklier wordt zwart
doordat macrofagen in de alveolaire ruimten het zwart pigment
opnemen
o Tatoeage : opname in dermale macrofagen => huid wordt zwart
• Endogeen
o Lipofuscine
o Hemosiderine : restant van hemoglobine na bestrijding =>
ijzerneerslag ontstaat
2 – celschade en celdood
Celschade : oorzaken
o Hypoxie
• Niet genoeg zuurstof door
▪ Ischemie => onvoldoende bloedvoorziening
▪ Onvoldoende oxygenatie van het bloed => niet genoeg zuurstof in bloed
▪ Verminderde capaciteit van bloed om zuurstof te vervoeren
▪ Ernstig bloedverlies
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zafiekine. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,39. Je zit daarna nergens aan vast.