Met dit document gegarandeerd een mooi cijfer voor je paper gezondheidspsychologie!
Samenvatting Gezondheidspsychologie - De mens en gezondheid
Alles voor dit studieboek (66)
Geschreven voor
Hanzehogeschool Groningen (Hanze)
Toegepaste Psychologie
Gezondheidspsychologie
Alle documenten voor dit vak (18)
2
beoordelingen
Door: mitchellwillemsen37 • 2 jaar geleden
Door: mitchellwillemsen37 • 2 jaar geleden
Verkoper
Volgen
andreakrist
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1: Wat is gezondheid?
- wat de belangrijkste perspectieven waren en zijn op gezondheid en ziekte, met inbegrip van de biomedische
en biopsychosociale modellen
- wat de invloed is van levensfase en van gezondheidsstatus op de concepten gezondheid en ziekte
- wat de rol is van psychologie, met name gezondheidspsychologie, voor het verkrijgen van inzicht in
gezondheid en ziekte
- dat gezondheid meer is dan eenvoudigweg de afwezigheid van lichamelijke ziekte of beperking
Doel WHO =Om de gezondheid van de wereldbevolking te verbeteren.
(wereldgezondheids- De activiteiten van de WHO omvatten programma’s voor ziektebestrijding door
organisatie) gezondheidszorgorganisaties. Naast de directe hulpverlening besteedt de WHO veel
aandacht aan het verbeteren van de gezondheidszorg door het stimuleren van
innovatie en van preventieprogramma’s
Sociale determinanten Een factor die de gezondheid in positieve of negatieve zin beïnvloedt. Een sociale
determinant verwijst naar de mate en de kwaliteit van sociale steun in het gezin, de
buurt en de cultuur.
Van oudsher hebben mensen een relatie gezien tussen geest, god en fysieke gesteldheid:
proces van trepanatie – waarbij een gat in de schedel wordt gemaakt om kwade geesten vrij te laten,
geesten zouden het lichaam vanuit de buitenwereld binnendringen en ziekte veroorzaken.
1000-300 voor Christus: ziekte zou een straf van de goden zijn.
460-377 voor Christus: Hippocrates
schreef ziekte toe aan een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen (humores)
-gele gal – zomer (warm-droog) – cholerisch/boosaardig
-slijm – winter (koud-nat) – flegmatisch/kalm
-bloed – voorjaar (nat-warm) – optimistisch of sanguine
-zwarte gal – herfst (koud-droog) – droefenis
gedacht werd dat de 4 humores bij gezonde personen in evenwicht waren en dat ziekten optraden
als dit evenwicht door externe pathogenen werd verstoord
Galenus
Dacht dat er een lichamelijke of pathologische basis was voor alle ziekten. Hij geloofde dat de 4
lichamelijke humores ten grondslag lagen aan de 4 temperamenten en dat deze temperamenten
bijdroegen aan het krijgen van specifieke ziekten. Er werd niet gedacht dat de geest zelf een rol speelde
in de etiologie van ziekten.
Etiologie De oorzaak van een ziekte
Vroege middeleeuwen: de theorieën van Galenus verloren terrein en ideeën over gezondheid raakten
steeds meer verbonden met geloof en spiritualiteit. In deze tijd werd ziekte gezien als de straf van God
voor vergrijpen of als het gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen. Gedacht werd dat de
mens als individu weinig controle had over zijn gezondheid, terwijl priesters, met vermogen hadden om
de gezondheid te herstellen door demonen uit te drijven
Theorie Een algemene aanname of aannamen over een aspect van de wereld waarin we
leven of over de mensen in de wereld die al dan niet door bewijs wordt
ondersteund
Renaissance: het individuele denken werd belangrijker. De wetenschappelijke revolutie leidde tot een
enorme groei in theoretische kennis --> daardoor werden het inzicht in het menselijk lichaam en de
verklaringen voor ziekten steeds organischer en fysiologischer
Begin 17e eeuw: Descrates
lichaam en geest zijn afzonderlijke entiteiten. Descrates stelde dat er interactie mogelijk was tussen de
2 domeinen, hoewel er aanvankelijk slechts beperkt inzicht was in de wijze waarop interacties tussen
lichaam en geest konden plaatsvinden. Hoe kon een gedachte, zonder lichamelijke eigenschappen, een
lichamelijke reactie veroorzaken?
Dualisme Het idee dat lichaam en geest afzonderlijke eenheden zijn
Geest = niet-materieel (niet objectief of zichtbaar, zoals bij gedachten en gevoelens)
, Lichaam= materieel (opgebouwd uit mechanisch materiaal, tastbare stof zoals onze hersenen/hart)
--> dualistisch denken: materiële en niet-materiële zijn ONafhankelijk van elkaar
Mechanistische Een benadering die het gedrag reduceert tot het niveau van het orgaan of de
benadering lichamelijke functie. Geassocieerd met het biomedisch ziektemodel
Dualisten ontwikkelden de idee van het lichaam als machine, dat alleen kon worden doorgrond in
termen van zijn onderdelen (moleculair, biologisch) en waarbij inzicht in ziekten werd verkregen via het
bestuderen van cellulaire en fysiologische processen
Biomedisch ziektemodel De opvatting dat ziekten en symptomen een achterliggende fysiologische verklaring
(diagnose-receptmodel) hebben en dat daarmee ook genezing mechanistisch en rechtlijnig werkt
Gezondheid gedefinieerd als afwezigheid van ziekte, volgens die model heeft een ziekte een oorzaak
die via medische interventie kan worden genezen
Aangenomen wordt dat het wegnemen van de oorzaak van de ziekte zal leiden tot het verdwijnen van
de symptomen en dus herstel van de gezondheid. De aanname is dat de symptomen het gevolg zijn van
een ziekte die zijn oorsprong hetzij buiten het lichaam heeft of via inwendige veranderingen.
Reductionistisch: het reduceert de geest, het lichaam en het menselijk gedrag tot lichaamscellen of tot
neutrale of biochemische activiteit, en verklaart problemen ook alleen op dit niveau. Het reductionisme
negeert daarmee dat verschillende mensen op verschillende wijzen kunnen reageren op eenzelfde
ziekte.
Freud - Heeft het probleem van lichaam en geest gedefinieerd als een probleem
van bewustzijn. Hij postuleerde het bestaan van een onbewuste geest die
zichtbaar werd bij een aandoening die hij conversiehysterie noemde – de
patiënt heeft ernstige pijn, zonder dat te verklaren is hoe dat kan
Biopsychosociaal Het standpunt dat ziekten en symptomen door een combinatie van lichamelijke,
ziektemodel sociale, culturele en psychologische factoren kunnen worden verklaard
In de beoordeling van de gezondheid neemt dit model nadrukkelijk de subjectiviteit of beleving mee
Kritiek: het is onduidelijk hoe zwaar de verschillende aspecten in algemene zin kunnen worden
gewogen. In de reguliere gezondheidszorg vergt een aanpak volgens het meerdimensionele belastings-
belastbaarheidsmodel veel tijd, tijd die er in de praktijk nauwelijks is
Positieve gezondheid – Gezondheid is niet de afwezigheid van ziekte, maar het vermogen van mensen om
Huber met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven om te gaan en zo
veel mogelijk eigen regie te voeren.
- Voor het meten van gezondheid onderscheidt Huber lichaamsfuncties:
mentale functies/beleving, spiritueel/existentiële dimensie, kwaliteit van leven,
sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijkse functioneren.
Kritiek: volgens deze definitie kan een uitermate ziek iemand als gezond worden
gezien als hij zich constructief gedraagt. En een gezond iemand die piekert als
ongezond. Rademaker wijst op de overschatting van zieke mensen die de regie niet
kunnen voeren.
De levensverwachting mannen 80,1 jaar en vrouwen 83,3 jaar. Vrouwen leven langer dan mannen:
wereldwijd bedraagt het verschil tussen de 3-4 jaar
Een groot deel van de daling van de mortaliteit in de wereld vond plaats voorafgaand aan de grote
vaccinatieprogramma’s, door successen in het verbeteren van de volksgezondheid na veranderingen
van de sociale omstandigheden en de leefomgeving.
Ziekten zoals aandoeningen van hart, longen en ademhalingsorganen zijn wereldwijd de grootste
moordenaars, deze oorzaken zijn gedurende de laatste decennia relatief stabiel gebleven
De belangrijkst doodoorzaken hebben een gedragscomponent die bijvoorbeeld is gekoppeld aan
gedragingen zoals roken, alcoholconsumptie, ongezonde voeding.
De stijging van het aantal sterfgevallen aan kanker in de laatste 100 jaar komt mede doordat mensen
langer leven met ziekten waaraan ze voorheen zouden zijn overleden.
,Mortaliteit (overlijden): meestal uitgedrukt in de vorm van sterftecijfers, ofwel het aantal
sterfgevallen in een gegeven populatie en/of in een gegeven jaar toegeschreven
aan een bepaalde aandoening (bijv. het aantal sterfgevallen als gevolg van kanker
onder vrouwen in 2000)
Belangrijkste 5 - Hartaandoeningen
doodsoorzaken in 2020 - Cerebrovasculaire ziekten met inbegrip van herseninfarcten
- Chronische longziekten (COPD)
- Infecties van het onderste deel van de luchtwegen
- Keel- en longkanker
de
In de 18 eeuw werd gezondheid beschouwd als een egalitair ideaal
In de 20ste eeuw werd gezondheid in toenemende mate gekoppeld aan geschiktheid om te werken
Sociale representatie Datgene wat bepaalde groepen mensen onder gezondheid verstaan
van gezondheid
Bauman -Populatie patiënten met een ernstige ziekte
1. Gezondheid betekent een overwegend gevoel van welzijn
2. Gezondheid heeft te maken met de afwezigheid van symptomen van ziekte
3. Gezondheid is zichtbaar in de handelingen waartoe een lichamelijk gezond
persoon in staat is
Benyamini - De belangrijkste factoren hadden betrekking op het lichamelijk
functioneren en de vitaliteit.
- De gezondheidstoestand van de steekproef was echter van invloed op de
beoordeling; mensen met slechte gezondheid baseerden de beoordeling
bijvoorbeeld op recente symptomen of op indicatoren van een slechte
gezondheid, terwijl mensen met een goede gezondheid positievere
indicatoren aangaven
Subjectieve gezondheidsbeoordelingen bij gezondere individuen waren meer verbonden met
gezondheidsgedrag
Gezondheidsgedrag Gedrag, ongeacht de gezondheidstoestand waarin men zich bevindt, dat is bedoeld
om de gezondheid te beschermen, te bevorderen of in stand te houden,
bijvoorbeeld het eten van gezonde voeding
Gezondheid wordt in het algemeen beschouwd als een toestand van evenwicht tussen lichamelijk,
psychologisch, emotioneel en sociaal welbevinden.
Bennett gebruikt deze representatie van gezondheid om een onderscheid te maken tussen gezondheid
als: (1) zijn (zo niet ziek, dan gezond); (2) hebben (gezondheid als een positief hulpmiddel of reserve; (3)
doen (zoals gezondheid die blijkt uit lichamelijke fitheid of lichamelijk functioneren)
Blaxter - Gezondheid als niet ziek (geen symptomen, geen bezoek aan artsen,
daarom ben ik gezond)
- Gezondheid als bezit (uit een sterke familie komen, snel herstellen na
operatie)
- Gezondheid als gedrag (zij zijn gezond omdat ze goed voor zichzelf zorgen)
- Gezondheid als lichamelijke fitheid en vitaliteit – vooral genoemd door
jongere respondenten
mannen – zich fit voelen vs. vrouwen – zich energiek voelen
- Gezondheid als psychosociaal welzijn (zich mentaal in harmonie voelen)
- Gezondheid als functie (het vermogen om taken te verrichten)
Definitie van Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en .. niet alleen
gezondheid van WHO als de afwezigheid van ziekte of invaliditeit
-Volgens deze definitie hebben mensen recht op een algeheel gevoel van welzijn,
waarbij een persoon volledig functioneert.
- Kritiek: sommigen hebben twijfels bij de vraag of het gebruik van de term ‘compleet’ in relatie tot
lichamelijk welzijn door de Wereldgezondheidsorganisatie niet onrealistisch is, gezien de veranderende
, leeftijd van de populatie en de prevalentie van chronische aandoeningen.
Bircher - Contextbewuste kijk op gezondheid: definieert het als een dynamische
toestand van welzijn die wordt gekarakteriseerd door een lichamelijk en
geestelijk potentieel dat voldoet aan de eisen van het leven die passen bij
de leeftijd, de cultuur en de persoonlijke verantwoordelijkheid.
Plaatst het individu centraal in de beleving van gezondheid en ziekte, terwijl
dit bij de definitie van de WHO niet het geval is.
- Chalmers merkt op dat Westerse mensen de geest, het lichaam en de ziel zodanig onderscheiden dat
elk van deze terreinen aan afzonderlijke zorgverleners wordt toegewezen. (artsen, psychologen enz.)
- Afrikaanse culturen: daar zijn deze 3 elementen van de menselijke aard geïntegreerd, ook in de
behandeling van ziekten. Holistische benadering, hierbij wordt gezondheid beschouwd als een
geïntegreerde toestand die uit deze elementen bestaat.
Holistische benadering Hierbij kijkt men niet alleen naar het zuiver lichamelijke of waarneembare, maar
naar het hele wezen
- Afrikaanse regio’s: groeps- of familieleden werken samen voor het welzijn van allen. Collectivistische
benadering voor het in stand houden van de gezondheid en voor het vermijden van ziekte.
- In culturen waarin wordt verkondigd dat individuen onderling afhankelijk zijn, is de kans groter dat
gezondheid wordt beschouwd in relatie tot het sociaal functioneren en niet eenvoudigweg tot het
persoonlijk functioneren.
Collectivistische Een culturele filosofie die de nadruk legt op het individu als deel van een groter
benadering geheel en op handelingen die meer door collectieve dan door individuele behoeften
en wensen worden gemotiveerd
Individualistische Een culturele filosofie die de verantwoordelijkheid in handen legt van het individu;
benadering het zijn de individuele behoeften en wensen die het gedrag motiveren.
Ziekteattributie Toekenning van de oorzaak van een ziekte. Bij zogeheten externe ziekteattributie
legt men de oorzaak van de ziekte buiten de persoon, door die toe te schrijven aan
het lot, verkeerde informatie of aan een losliggende traploper.
Bij interne ziekteattributie zoekt men de oorzaak bij zichzelf> ‘ik heb onvoldoende
weerstand opgebouwd’
- Vietnamese opvatting over ziekteattributie= er is geen evenwicht tussen de polen
- In oosterse culturen worden ziekte en ongeluk meestal toegeschreven aan predestinatie
- Afro-Amerikanen en Hispanics schrijven ziekte vaker toe aan externe oorzaken (de wil van God) dan
witte Amerikanen
Kinderen Piaget meende dat de cognitieve ontwikkeling in een aantal opeenvolgende, vaste
stadia verloopt:
-Sensomotorische stadium, hier verkent de baby de wereld d.m.v. zintuigelijke
waarnemingen en het maken van bewegingen.
weinig sprake van kennis over gezondheid en ziekte, aangezien de
taalbeheersing gering is.
-Preoperatieve stadium, hier is er sprake van een magisch aandoende opvatting van
de wereld, er is nog geen sprake van het leggen van concrete relaties.
kinderen ontwikkelen zich taalkundig terwijl cognitief en symbolisch denken
betekent dat ze bewustzijn ontwikkelen over de wijze waarop ze de buitenwereld
via imitatie en leren kunnen beïnvloeden, hoewel ze nog altijd erg egocentrisch zijn
Preoperationele kinderen hebben een zwart-wit kijk op gezondheid en ziekte:
volgens hen zijn dit 2 tegenovergestelde toestanden en vormen zij geen continuüm.
Kinderen zijn traag in het waarnemen over overnemen van het standpunt van
anderen; deze vaardigheden zijn noodzakelijk voor het vermogen van empathie.
Dus deze kinderen zijn niet erg begaan met een ziek familielid.
-Stadium van concrete bewerkingen, hier kan het kind juiste relaties leggen tussen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper andreakrist. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
