1. Wat is omgevingspsychologie?
Omgeving is context: omgeving bepaalt mogelijkheden en gedrag, geeft informatie over
handelingen, inspireert dus je hebt als ontwerper impact op gedrag
Er is een voortdurende interactie tussen mensen en hun omgeving: mensen veranderen hun
omgeving, maar ook de omgeving ‘verandert’ (beïnvloedt) de mensen.
Omgevingspsychologie = de studie van de interactie van individuen met hun fysieke
omgeving.
Doel van omgevingspsychologie: via onderzoek de omgeving humaniseren en optimaliseren
zodat mensen beter kunnen functioneren
Voorbeelden van onderzoek:
1) Vergelijkend onderzoek: wat is het verschil tussen mannen en vrouwen met betrekking
tot territorialiteit?
2) Beschrijvend onderzoek: wat is de invloed van vertrouwdheid op de oriëntatie in een
omgeving?
3) Verklarend onderzoek: wat maakt dat we een kamer als groot ervaren?
Verschil tussen omgevingspsychologie en algemene psychologie
OMGEVINGSPSYCHOLGIE ALGEMENE PSYCHOLOGIE
probleem-georiënteerd processen beschrijven
wordt uitgevoerd in alledaagse omgevingen wordt uitgevoerd in een labo, waar de
onderzoeker alles onder controle heeft
persoon en omgeving vormen een holistische alleen de persoon wordt bestudeerd
eenheid
individuen grijpen actief in individuen doen passief mee, ze ondergaan
prikkels
samenwerking met andere disciplines achten hun discipline de enige ‘juiste’ en
kijken niet naar andere wetenschap
1) Probleem-georiënteerd: vertrekt vanuit praktische problemen.
2) Alledaagse omgeving: Het gedrag wordt bestudeerd waar het zich voordoet
3) Persoon en omgeving vormen holistische eenheid: Persoon en omgeving worden
gelijktijdig bestudeerd. Wat het complexer en moeilijker uit te voeren maakt.
4) Individuen grijpen actief in: Men erkent dat individuen actief omgaan en vorm geven aan
hun omgevingen, eerder dan die passief te ondergaan.
5) Samenwerking met andere disciplines: Omgevingspsychologie heeft een breed veld
van toepassingen en doet ook beroep op een reeks andere disciplines. Wat zeer typisch is
aan een toegepaste wetenschap.
B. Beperkingen van omgevingspsychologie
1) Onderzoek leidt niet noodzakelijk tot eenduidige beschrijvingen
2) Soms levert een onderzoek helemaal niets op (nulresultaat) of krijgt het een negatieve score
(weerlegging)
3) Soms is het onderzoek gebaseerd op fraude (bv. onderzoek niet werkelijk uitvoeren)
1
,2. Inleiding
Fundamentele vraag: wat bepaalt het gedrag? Nature of nurture?
Nature: natuur (intern) = DNA
Nurture: opvoeding (extern) = invloed van buitenaf
A. Radicale posities
Nurture
- Watson: geef mij een groep gezonde baby’s, zeg mij welk beroep je voor ogen
hebt en ik kan elke baby ertoe opleiden
↕
Nature
- Darwinisme: evolutietheorie
- Eysenck:
- Persoonlijkheidspsychologie: mensen hebben een aantal eigenschappen,
kenmerken en talenten die je niet kan veranderen
- The big five (5 eigenheidskenmerken):
1) Open voor ervaringen of niet
2) Heeft geweten of is gewetensloos
3) Extravert of introvert
4) Goedaardig of kwaadaardig
5) Emotioneel stabiel of instabiel
B. Nature/nurture in de context van waarneming
Empiristen: hoe we de wereld interpreteren is vooral aangeleerd (nurture)
Nativisten: hoe we de wereld interpreteren is vooral aangeboren (nature)
> Compromis: hoe we de wereld interpreteren is deels aangeboren, deels aangeleerd.
Sommige dingen kan je aanleren, andere niet
Bv. blinden (aangeboren) na operatie kunnen wel voorwerpen volgen, maar niets
herkennen (na training)
- Onderzoek Stratton: een bril die links/rechts en boven/onder wisselt desoriënteert
een persoon voor 8 dagen, maar daarna passen hersenen zich aan
- Müller-Lyer illusie: sommige culturen zien het niet, omdat ze in een orthogonale
omgeving leven (hoofdzakelijk horizontale en verticale lijnen). De lijnen zijn even
lang.
C. Invloed van omgeving
2
, 1) Experiment: vogels doorheen een gang vliegen, ofwel verticale strepen in de gang,
ofwel horizontale strepen in de gang. Vogels vlogen trager doorheen de verticaal
gestreepte gang, want de hersenen moesten meer informatie verwerken om een
beslissing te kunnen nemen (nature, want niet aangeleerd)
2) Winterdepressie: somber gevoel en weinig energie. De lengte van de dag heeft
invloed. De oplossing is tegenover een felle lamp zitten.
3) Drinken, dansen, feesten en knuffelen is normaal, tot je ze inbeeld in een aula of
bibliotheek.
4) Je eigen gedrag verandert met de omgeving (thuis, kot, aula,…)
5) Je relatie met een omgeving wijzigt zich met de leeftijd en met omstandigheden. Als
kleuter zou je in een bibliotheek rondlopen, nu niet meer. Maar een feestje
verandert de zaak.
D. Factoren
1) Leeftijd en geslacht (nature)
2) Culturele en sociale achtergrond (nurture)
E. Gevalstudie vlucht KT328
Gevalstudie: eenmalige gebeurtenis die in detail wordt onderzocht (elk vliegtuigongeval
is anders)
Transdisciplinair: verschillende disciplinaire invalshoeken om te combineren tot een
samenhangende verklaring
1. Feiten
- Boeing met 137 inzittenden
- Brand ontstaan in linker motor op runway
- Brand achteraan in passagiersruimte
- 80 overlevenden, 57 doden
2. Oorzaken
- Technische oorzaken:
- Deur geblokkeerd
- Smalle gang
- Weersomstandigheden: wind wakkert vuur aan
- Menselijke factoren:
- Verkeerde handeling om deur te openen
- Angstreacties
- 45s vertraging bij evacuatie
3. Experiment/simulatie
Helen Muir probeerde te verklaren waarom de evacuatie zo traag verliep: simulatie
met proefpersonen die moeten ontsnappen uit een vliegtuig.
Eerste simulatie levert niets op: het kan zelfs met 1 uitgang binnen 90s.
Hoe angst simuleren? De eersten buiten krijgen geld. Mensen gedragen zich zoals bij
angst.
Probleem was vooral te smalle toegang.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jscamille. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.