HFST 1: Wat = sociologie?
• Géén eenduidige definitie
• Een greep uit meer dan 80 verschillende definities:
§ “Sociologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het analyseren, beschrijven en
verklaren van:
- Het gedrag van en tussen mensen voor zover dat beïnvloed wordt door het feit dat
zij in bepaalde verhoudingen tot elkaar staan;
- De daaruit voortgekomen –min of meer vaste- gedragspatronen, structuren en
bindende opvattingen in hun ontstaan, voortbestaan en veranderen.” (De Jager &
Mok)
§ “De sociologie is de wetenschap van de enigszins stabiele structuren en processen van sociale
aard.” (Van Doorn & Lammers)
• Sociologie is een samenstelling van
§ Socius (Latijns woord voor ‘metgezel’) / societas (‘samenleving’)
§ Logos (Grieks woord voor ‘wetenschap’)
=> voorlopige definitie: wetenschap van de menselijke samenlevingen
Sociologie bestudeert de sociale werkelijkheid. Sociologie heeft haar spelregels (vgl. sport)
Waar ligt het verschil tussen sociologie en andere
menswetenschappen?
§ Sociologie kijkt vanuit de samenleving naar het menselijk gedrag, vanuit de sociale structuur
en cultuur en probeert zo het menselijk gedrag te verklaren.
, § Sociologie heeft oog voor vaste gedragspatronen. Minder aandacht voor het particuliere, het
hoogst persoonlijke.
§ ≠ psychologie: kijkt naar het menselijke gedrag vanuit persoonlijke factoren.
In onze maatschappij groeiende nadruk hierop (=psychologisering) vb: dyslexie, burn-out,
slaagkansen in het onderwijs
• !!! Interdisciplinariteit!
Onze definitie van sociologie: Sociologie is de
menswetenschap die op een systematische wijze kennis en
inzicht wil verwerven in sociale relaties tussen mensen, meer
bepaald de vaste gedragspatronen.
Sociologie binnen de wetenschap
SOCIOLOGIE ANALYSEERT OP DRIE NIVEAUS
Micro Niveau van de individuen en hun sociale relaties
binnen bv. het gezin, vriendengroep
Meso Niveau van sociale groepen (vb ondernemingen,
scholen, verenigingen, geloofsgemeenschappen)
Macro Niveau van het maatschappelijk systeem (vb
verzorgingsstaat, (post)moderne maatschappij)
Taken van een socioloog
Empirisch-analytische taak: cijferaar
• Betrouwbare kennis verzamelen over de samenleving
- Is dat echt zo?
- Is dat een nieuw verschijnsel?
- Doet zich dat ook elders voor?
- Hoe kunnen we dat verschijnsel verklaren vanuit de cultuur en structuur van een
samenlevingsverband?
• ideaal voor beleidsvoorstellen: wat kunnen we eraan doen?
Kritische taak: mythejager
• Ingaan tegen vooroordelen, tegen mythes
- Vb: Velen zijn ervan overtuigd dat ze uniek zijn en individueel kiezen
Maar ook
- Velen zijn ervan overtuigd dat een diploma verwerven enkel het gevolg is van talent
en inzet
- Velen denken dat werklozen ervoor kiezen om werkloos te zijn: “Wie wil, vindt
werk.”
Ontstaan van sociologie
• Jonge wetenschap: °19e eeuw, met grondslagen in 18e eeuw (Verlichting en tegen-Verlichting)
, • Voordien werd ook al nagedacht over de samenleving, maar gebeurde dat in de filosofie, de
rechtsgeleerdheid, de politieke leer.
• In deze periode:
§ Industriële Revolutie
§ Urbanisatie (vb Chicago School)
§ Opkomst van wetenschap als verklaringsmechanisme
§ Nadruk op het sociale
GRONDLEGGERS VAN DE SOCIOLOGIE
A. Comte (1798-1857):
• Physique sociale: wetenschap die de maatschappelijke
verschijnselen waarneemt en ordent en komt tot algemene
wetten.
• Elke samenleving doorloopt 3 stadia:
• Religieus stadium
• Metafysisch stadium
• Wetenschappelijk stadium: menselijk handelen wordt geleid door de rede,
door wetenschappelijke kennis
Karl Marx (1818-1883):
• Samenleving is gekenmerkt door conflict
(conflictsocioloog)
• Klassenconflict: kapitalisten versus proletariaat
Emile Durkheim (1858-1917):
• Oprichter van de moderne sociologie
• Elke samenleving heeft een collectief
bewustzijn
• Vergelijkende studie over zelfdoding in Frankrijk
Max Weber (1864-1920):
• Sociologie is nooit waardenvrij
• Studie over link protestantisme en kapitalisme
DEEL 2: De bouwstenen van de sociologie
HFST 1: Sociaal handelen
, • = handelen dat zijn zin en betekenis ontleent aan een betrokkenheid op andere mensen en in zijn
verloop op het gedrag van anderen is gericht.
• Tweerichtingsverkeer, gedrag op elkaar afstemmen
• Sociaal ≠ sociaal voelend, solidair. Kan ook a-sociaal gedrag, conflict
• Ook niet-handelen (vb als je iemand ziet vallen op straat en je doet niets)
2. Nagaan via welke middelen de doelstelling kan worden bekomen.
3. Bij de keuze van de middelen wordt rekening gehouden met alle voorzienbare gevolgen
(calculerend: wat is meest efficiënte middel?).
4. Het vooropgestelde doel is een tussenschakel in een reeks van doelstellingen.
• Gericht op het rationeel verwezenlijken van weloverwogen doelstellingen
• 4 criteria zijn aanwezig => focus op efficiëntie en effectiviteit
• Vb: studiegedrag studenten; opvoedingstips, ook vele voorbeelden in (jongeren)hulpverlening:
evidence based practice
WAARDERATIONEEL HANDELEN
• Handelen dat bepaald wordt door de overtuiging dat dat handelen een waarde of betekenis heeft,
onafhankelijk van het resultaat van het handelen. Handelen om de handeling zelf.
• Vb: avondje gezellig samenzijn met vrienden, naar een fuif gaan; een kaarsje branden
TRADITIONEEL HANDELEN
• Handelen dat door tradities, door sociale gewoontes, bepaald is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper paulinebarrosdias. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.