Bevat volgende hoofdstukken
- Slaap
-Mondzorg
- Pijn
- Fixatie bij ouderen
- Ouderen en seksualiteit
-Obstipatie bij ouderen
- Dehydratatie bij ouderen
- De oudere chirurgische patiënt
Normale slaap
o Ongeveer 5 cyclussen gedurende de nacht
o 5 fasen gedurende één cyclus: 4 n-rem fasen en één rem fase
o N-rem slaap: 2 fasen lichte slaap en 2 fasen diepe slaap
Ouder worden
o Even grote behoefte aan slaap
o Minder goed om slaap te genereren
SLAPELOOSHEID
Toename van slapeloosheid
Tussen 19-70%
Symptomen
o Moeilijk inslapen ’s avonds
o Te vaak wakker worden ’s nachts
o Te vroeg wakker worden ’s morgens
Negatieve invloed op fysieke gezondheid
o Cardiovasculaire symptomen
o Ongevallen
o Mortaliteit
o Afname van endocriene en immuunfuncties vb meer kans op diabetes
Geestelijke gezondheid
o Subjectieve kwaliteit neemt af
o Slaperigheid
o Concentratieproblemen
o Risico op depressie neemt toe
o Gevolgen voor het cognitief functioneren
Fysieke en mentale gevolgen negatief effect op autonomie en zelfzorg van ouderen
10-27% ouderen gebruikt dagelijks een slaappil
o Geen afdoende oplossing
o Effectiviteit van de hypnotica vermindert na enkele weken
o Geen goede remedie
o Risico’s
Verslechteren het geheugen
Verslechteren de waakzaamheid
Verslechteren het functioneren overdag
Risico op verkeersongevallen
Risico op heupfracturen
Verhoogd risico op hospitalisatie
Verhoogde verpleegbehoefte
Verhoogde kans op overlijden
1
, Oorzaak slaapstoornis
o Gevolgen van normale veroudering
o Slechte slaapgewoonten
o Een primaire slaapstoornis
o Onderliggende lichamelijke of psychische ziekte
o Combinatie
BIOLOGISCHE KLOK
Slaap gereguleerd door groot aantal hersengebieden
Veranderingen in slaap-waakritme hypothalame suprachiasmatische kern een rol
Deze nucleus is de biologische klok en regelt alle basale lichaamsfuncties van dag-nachtritme
Nucleus bepaalt wanneer men slaapt
Bij verouderen: verdeling van de slaap over de 24u verandert: meer wakker worden ’s nachts en meer
dutjes overdag
o Oorzaak: atrofiëren van de neuronen door gebrek aan activatie
Circadiaan ritme
o Een biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer één dag duurt
2 signalen
o Omgevingslicht: overdag
o ’s nachts: nucleus geremd door het hormoon melatonine
o Bij ouderen zijn deze prikkels minder aanwezig
Oorzaken
o Veel minder buiten
o Oogzenuw functioneren minder goed
o Verdikking en vertroebeling van de lens en reductie van de pupildiameter
o Degeneratie van retinale ganglioncellen en de optische zenuw
o Toename van oogafwijkingen
o Minder melatonine, nachtelijke productie neemt af
SLAAP BIJ OUDEREN
Subjetieve klachten
o Tijd die men nodig heeft om te slapen niet significant toe
o ’s nachts wakker liggen neemt toe
o Vaak wakker en vallen ook moeilijk in slaap
o Kortere feitelijke slaapduur
o Daling in de slaapefficiëntie
o Dutten overdag
Nood aan totale slaapduur onveranderd
Echter: hoogbejaarden wel nood aan langere slaap
Nrem: afname diepe slaap bij ouderen
Afname rem-slaap bij ouder worden
Compenseren verandering in circadiane ritmiek door een stabieler ritme wat betreft tijdstippen van
lichaamsactiviteit, eten , slapen en werken
Belangrijkste veranderingen
o Verminderde slaap kwantiteit- en kwaliteit
Afname van de diepe non-remslaap start op 20 j
50j: 60-70% van de diepe slaap weg
2
, 70j: 80-90% weg van de diepe slaap
Ouderen geen besef van afname kwantiteit en kwaliteit van slaap
Geen verband gelegd tussen bepaalde gezondheidsklachten
o Verminderde slaapefficiëntie
Gefragmenteerde karakter van de slaap
Hoe ouder we worden, hoe meer wakker worden ’s nachts medicatie, ziekte en
zwakke blaas
+80j slaapeffeciëntie onder norm mortaliteit neemt toe , meer depressie, minder
energie en cognitie
o Verstoring van de slaapregelmaat
Sterke vervroeging van de slaapcyclus
Oorzaak: melatonine komt eerder vrij en piekt
Veel slaapproblemen veroorzaken
Ouderen willen vaak langer wakker blijven
Dutje in vroege avond slaapdruk neemt af en nadien niet meer kunnen slapen
Ochtend: versterking probleem: vroege biologische klok
BEÏNVLOEDENDE FACTOREN BIJ SLAAPPROBLEMEN
Inactiviteit en psychosociale factoren
o Weinig activiteiten ondernemen
o Angst en stress
Veranderde leefomgeving
o Opname in instelling andere geur, omgevingstemperatuur
o Kamer delen
Verkeerde opvattingen over wat normaal is
o Slaapfasen 1 & 2= oppervlakkige fasen langer bij ouderen
o Slaapfasen 3 & 4= diepe slaap korter
o Gevolg: niet slapen
HINDER VAN ZIEKTEN, SECUNDAIRE SLAAPPROBLEMEN
Symptomen
o Onrust
o Pijn en discomfort
o Dysnpoe
o Nycturie
Aandoeningen die leiden tot slaaploosheid
o Dementie & delier
o Hartfalen
o Restless legs
o Gastro-oesofagale reflux
Dementie & delier
o Verstoring van dag-nachtritme
o Onderbreking van de nachtrust
o Vergrote behoefte aan licht
o Blootstellen aan helder licht postitief effect op slaapstoornissen
o Sundowning: het alerter en geprikkelder raken als het buiten donker wordt toename van
angst
3
, o In de avond: gedimd licht met schermerlampjes en openhaardvlammen
o Slecht werkende verlichting en automatische verlichting agitatie en angst
o Schaduwvorming illusies en wanen opwekken
Depressie
o Meer slaapproblemen: inslapen, doorslapen, lichter slapen, vroeger wakker
Nachtelijke mycoclonieën, restless legs
o Oorzaak niet bekend
o Kwetsuren
o Niet uitgerust voelen overdag
o Partner
o Intens oncomfortabel gevoel overdag
Snurken en slaapapneu
o Meer dan 10 apneuperioden per uur obstructief slaapapneusyndroom
o Oorzaak: veranderde lichaamssamenstelling farynxwanden, gehemelte en huig zakken
waardoor obstructie optreedt van bovenste luchtwegen
o Tot 10 slaapanaus /u
o Repetitieve slaapaneus slaapfragmentatie en patiënt is zich er niet van bewust
o Slaapapneu geen zuurstof in circulatie sterke wekprikkel vacuümreactie patiënt
vanuit slaapfase nog gaat ademhalen
o Gevolgen
Verstroring slaapfasen
Verhoging bloeddruk met toenemende kans op artherosclerose en trombusvorming
Beroerte
o Benzodiazepines verergeren slaapapneu
o Symptomen
Intense vermoeidheid
Artyhmieën
Hypertensie
Droge mond
Brandend maagzuur
o ’s nachts
Hard snurken gevolgd door stilte
Falende ademhalingsprikkel
o Diagnose: slaaponderzoek
Nycturie
o Enkele malen urineren
Reflux
o Geeft wekreactie
Pijn
o Niet goe in bed draaien
o Reden voor slecht slapen
Bijwerkingen van geneesmiddelen
o Extra aandacht
o Vb diuretica, antihypertensiva
Hartritmestoornissen
o Paraxsimale verstoring van hartritme, hartischemie
Ziekte van parkinson
o Stijfheid moeilijk in bed draaien
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ChloéG. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,09. Je zit daarna nergens aan vast.
